Bilim insanlarının yaptığı araştırmaların sonucu, insanlığın yeni koşullara uyum sağlayıp medeniyet yolunda ilerlerken eşeklerden ne kadar çok faydalandığını gösterdi.(Kaynak:BBC)
1/8
ARAŞTIRMA: EŞEKLER İNSANLIK TARİHİNİN AKIŞINI NASIL DEĞİŞTİRDİ
2/8
Adlarını çoğu kez, birine "hakaret etmek" ya da "dalga geçmek" için anılsa da, eşeklerin insanlık tarihindeki yerlerinin sanılandan daha büyük olduğu ortaya çıktı. Eşeklerin insanlık tarihindeki yerini daha iyi anlamak için, 49 bilim insanı dünyanın dört bir yanından 31 erken dönem ve 207 modern eşeğin genetik şifrelerini sıraladı.
3/8
Arkeologlar, Paris’in doğusundaki bir Fransız köyünde genetik olarak Afrika eşeklerine ait olan devasa eşek kalıntılarını inceledi. Genetik modelleme tekniğiyle eşeklerin zaman içindeki popülasyon değişimini gözlemledi ve ilk olarak yaklaşık 7 bin yıl önce Doğu Afrika çobanları tarafından evcilleştirildiğini ortaya koydu. Analizler, günümüzdeki tüm eşeklerin bu ilk evcilleştirmeden türediğini gösterdi. Doğu Afrika’daki ilk evcilleştirmelerin, bir zamanlar yeşil olan Sahra’nın kuraklaştığı döneme denk geldiği anlaşıldı. Yaklaşık 8 bin 200 yıl önce bölgede mevsim rüzgarları zayıflayınca, bölgedeki yağışlar da azalıyor ve Sahra kuraklaşmaya başladı.
4/8
Fransa'nın Toulouse kentindeki Purpan Tıp Okulu'nda Toulouse Antropobiyoloji ve Genomik Merkezi direktörü Ludovic Orlando, "Bunlar devasa eşeklerdi" diyor. "Afrika'daki eşeklerle genetik olarak bağlantılı olan bu örnekler, bazı atlardan daha büyüktü." Orlando, eşek iskeletlerinden DNA dizileyen bir projeye liderlik ediyor. Eşeklerin evcilleştirilmesinin kökenini ve ardından dünyanın diğer bölgelerine yayılmasını takip etmek için çok daha büyük bir çalışmanın parçasıydı . Araştırma, bu çok yönlü hayvanlarla olan ilişkimiz aracılığıyla kendi türümüzün tarihine dair şaşırtıcı bilgiler sağlıyor.
5/8
37 laboratuvardan 49 bilim adamından oluşan uluslararası bir ekip, insanlık tarihi boyunca eşeklerin rollerini nasıl oynadıklarını izlemek için dünyanın her yerinden 31 antik ve 207 modern eşeğin genomlarını sıraladı . Genetik modelleme tekniklerini kullanarak eşek popülasyonundaki zaman içindeki değişimleri takip edebildiler. Eşeklerin büyük olasılıkla ilk olarak yaklaşık 7.000 yıl önce Kenya'da ve Doğu Afrika'daki Afrika Boynuzu'nda - muhtemelen çobanlar tarafından - vahşi eşeklerden evcilleştirildiğini buldular. Bu, daha önce inanılandan biraz daha erken olsa da , belki de daha şaşırtıcı bir şekilde, araştırmacılar ayrıca bugün yaşayan tüm modern eşeklerin bu tek evcilleştirme olayından türediği sonucuna vardılar. Bununla birlikte, önceki araştırmalar , Yemen'de eşekleri evcilleştirmeye yönelik başka girişimlerin olabileceğini öne sürdü . İlginç bir şekilde, Doğu Afrika'da eşeklerin bu ilk evcilleştirilmesi, bir zamanlar yeşil olan Sahra'nın kuraklaşmasıyla aynı zamana denk geldi. Yaklaşık 8.200 yıl öncesinden musonun aniden zayıflaması, otlatma ve yakma şeklinde artan insan faaliyetiyle birleştiğinde , yağış miktarında azalmaya ve çöl ile Sahel bölgesinin kademeli olarak yayılmasına yol açtı. Evcilleştirilmiş eşekler, giderek sertleşen bu ortama uyum sağlamak için çok önemli olabilir.
6/8
Avusturya'daki Graz Üniversitesi'nden arkeolog Laerke Recht'e göre, dayanıklılıkları ve ağır yükleri taşıyabilmeleri nedeniyle eşekler , insanlığın kara yoluyla uzun mesafelere mal taşıma kabiliyetinde büyük bir fark yarattı. "Mezopotamya'daki Fırat ve Dicle ve Mısır'daki Nil gibi nehirler ağır ve/veya dökme yüklerin taşınması için kullanılabilirken, eşekler karadaki temasların büyük bir artışı ve yoğunlaşması anlamına geliyordu" diyor. Recht, bunun MÖ 3. binyılda artan bronz kullanımıyla aynı zamana denk geldiğini söylüyor. "Eşekler, ağır bakırı uzun mesafelere ve Mezopotamya da dahil olmak üzere doğal olarak bulunamayacağı (veya çok küçük miktarlarda) bölgelere taşıyabilir" diyor.
7/8
MÖ 2. binyılda, eşeklerin de sözde temel veya bina dolguları için ve anlaşmaların imzalanmasıyla ilgili bir ritüelin parçası olarak kurban edildiğini ekliyor. Orlando ve meslektaşları tarafından incelenecek en eski örnek, Türkiye'de Tunç Çağı'na ait üç eşekti. Todd, "4.500 yıllık radyokarbonlar ve modern Asya alt popülasyonlarına benzer bir genetik yapıya sahipler" diyor. Evcilleştirilmiş eşeğin Asyalı alt popülasyonunun bu sıralarda diğer soylardan ayrıldığını öne sürüyor. Araştırma aynı zamanda eşeklerin, at akrabaları olan atlardan çok daha fazla insan dostu olduğunu doğrulamaktadır. Orlando, " Yaklaşık 4.200 yıl önce evcilleştirilen modern evcil atların insanlık tarihi üzerinde çok büyük bir etkisi oldu" diyor. "Şimdi, çalışmamız eşeklerin etkisinin daha da genişlediğini ortaya koyuyor."
8/8
Todd, "Eşek, dünya çapında milyonlarca insanın günlük yaşamında önemli bir hayvandır" diyor. "Nüfusu her yıl yüzde 1 artıyor . Gelişmiş ülkelerde eşekler günlük yaşamda kullanılmasa da, Afrika ve Arap yarımadası gibi bölgelerde gelişmekte olan birçok toplulukta, insanlar hala insan ve mal hareketlerinde eşeklere güveniyor. " Eşeklerin genetik yapısını anlamanın, gelecekte üreme ve yönetimini iyileştirmeye de yardımcı olabileceğini ekliyor. Araştırmacıların gelecekteki çalışmalarda ele almayı umdukları kilit sorulardan biri, vahşi doğada evcilleştirilmiş eşeğin yakın bir akrabasını bulmaktır. Orlando, Todd ve meslektaşları üç aday belirlemeyi başardılar. Todd, "Eşeğin Afrika yaban eşeğinin soyundan geldiğini biliyoruz" diyor. "Bildiğimiz üç alt tür var: birinin soyu MS 200'de Roma döneminde tükendi, ikincisi muhtemelen vahşi doğada tükendi ve üçüncüsü kritik derecede tehlikede."