'1 dolara razıyız, yeter ki yardım edin'

İçinde bulundukları mali krizden kurtulmak için acil federal yardım talep eden Amerika'nın üç büyük otomotiv şirketi, Kongre üyelerini ikna etmek için hazırladıkları eylem planını sundu. Merkezi Detroit'te bulunan Chrysler, Ford ve General Motors şirketleri başkanları, geçen ay Senato'nun özel oturumunda yıl sonuna kadar ayakta kalabilmek için acilen 25 milyar dolarlık yardıma ihtiyaç duyduklarını açıklamışlardı. Ancak otomotiv sektörü liderlerinin, federal yardım paketinin iyi biçimde harcanacağı konusunda kendilerini ikna edemediğini bildiren Kongre'deki Demokrat liderler, sektör temsilcilerinden 2 Aralık tarihine kadar “uygulanabilir bir iyileşme planı” sunmalarını istemişlerdi. Chrysler, Ford ve General Motors şirketleri, dün sundukları önerilerde toplam mali kaynak taleplerini 34 milyar dolara çıkarırken, önemli tavizlerde bulundular. İşte üç büyüklerin eylem planı Ford şirketinin yöneticisi Alan Mulally, Kongre'nin 9 milyar dolarlık acil kredi sağlaması halinde, yıllık maaşını bir dolara indireceğini söyledi. Mulally, Ford'un yönetici ikramiyelerini keserek, işci ücretlerini azaltarak ve elektrikli araç üreterek 2011 yılına kadar tekrar kâra geçebileceklerini de bildirdi. Yıllardır dünyanın en büyük otomobil üreticisi olan General Motors şirketi de 12 milyar dolarlık federal yardım ve 6 milyar dolarlık ek kredi alabilmek için faaliyetlerinde her türlü kısıtlamayı yapmaya hazır olduğunu açıkladı. İşçi, fabrika ve marka sayısını azaltmayı ve yöneticilerinin maaşlarında kesinti yapmayı planladığını bildiren şirket, başkan Rick Wagoner'in 1 dolar maaş almayı da kabul edeceğini kaydetti. Chrysler şirketinin sunduğu planda da benzer öneriler yer alırken, şirketin baş yönetici Robert Nardelli'ye zaten 1 dolar maaş ödenmekte olduğu belirtildi. Üç büyük otomotiv şirketi, yöneticilerinin kullandığı özel jetleri de satışa çıkaracaklarını bildirdiler. Şirket yöneticilerinin geçen ay Senato'daki özel oturuma katılmak için Washington’a özel jetlerle gitmeleri, Kongre liderlerinin tepkisine neden olmuştu. Yeni tasarruf önerilerini şahsen sunmak için Perşembe ve Cuma günü yeniden Senato oturumuna katılacak olan otomotiv şirketi yöneticileri, bu kez Washington'a gitmek için otomobille Detroit'ten ayrıldılar. Otomotiv şirketlerinin mali krizden kurtulmak için yaptıkları öneriler, geçen ay tarihlerindeki en büyük kayıplarından birini yaşadığını gösteren satış rakamlarının açıklandığı güne denk geldi. Kasım ayı satışları ortalama yüzde 37 düştü General Motors'un Kasım ayındaki satışları yüzde 41, Chrysler'ın yüzde 47, Ford'un ise yüzde 31 oranında düşüş gösterdi. Üç büyük otomotiv şirketi, yerli otomobil sanayinin iflas etmesinin, ulusal ekonomi üzerinde felaket etkisi yaratacağı ve yüzbinlerce kişinin işsiz kalacağı uyarısında bulunuyor. General Motors'un, ABD'de 120 bin, Ford'un 80 bin, Chrysler şirketinin ise 66 bin çalışanı bulunuyor. Üç otomobil şirketinin ayrıca ülke içinde 14 bin satış yeri var ve buralarda da toplam 740 bin kişi çalışıyor. Bu şirketlerin kullandıkları parça ve yedek parçaları üreten şirketler ise, yaklaşık 610 bin elemana sahip. Böylece Amerikan otomotiv endüstrisinde çalışan toplam 1.6 milyon kişi, federal kurtarma paketinin başarısız olması halinde işini kaybetmekle karşı karşıya gelecek. ABD'de yaklaşık 2 milyon kişi sağlık sigortasını bu üç büyük otomobil şirketinden direkt olarak aldığı için, bu şirketlerin iflası halinde sigortalarını da kaybedecekler. Üç büyüklerin iflas etmesi halinde bunun, otomobil şirketlerinden pek çok reklam geliri sağlayan medya dünyasını da olumsuz yönde etkileyeceği yönünde uyarıda bulunuluyor. Üç dev ABD otomotiv sektörünün yüzde 70’ini oluşturuyor 2007'de 18 milyon adetlik üretim yapan Ford, General Motors (GM) ve Chrysler'ın Ekim 2008 satışlarında ortalama yüzde 37'lik bir düşüş yaşandı. 240 bin çalışanı ile ABD otomotiv sektörünün yüzde 70'ini oluşturan bu 3 dev, son 4 yılda 46 bin kişinin işine son verdi. Yaklaşık 15 trilyon dolarlık ABD ekonomisinin yüzde 10'unu oluşturan otomotivin merkezi sayılan Detroit, "yaşam savaşı" veriyor. Detroit-Livonia-Dearborn bölgesinde işsizlik oranı ağustosta 1 yıl öncesine göre yüzde 1.7 artarak yüzde 10.9'a ulaştı. Umudunu Bush yönetiminin hazırladığı 700 milyar dolarlık pakete bağlayan otomotiv devleri krizden çıkamazsa, dünya otomotiv sektöründe kağıtlar yeniden dağıtılacak. Türkiye’nin otomotiv merkezi Bursa’da da yüzde 40 daralma var Türk otomotiv sektörü ise ekimde yüzde 40'lık daralma yaşadı. "Türkiye'nin Detroit'i" olarak bilinen Bursa'da, son 1 ayda 10 bin kişi işten çıkarıldı. Birçok firma, üretime ara veriyor. Sektörde toplam 1 milyon 250 bin kişi istihdam ediliyor. Geçen yılki 6 milyar 204 milyon dolarlık otomotiv ihracatının 4 milyar 420 milyon dolarını Bursa gerçekleştirdi. Sektör temsilcileri, 2009'da "pause" düğmesine basılacağını belirtirken, ABD'li devlerin çöküşe sürüklenmesi halinde Türkiye için yeni fırsatların doğacağını inanıyor ve şöyle diyor: "2010'da fırtına dindiğinde, ayakta kalanlar yeni sistemin kurallarını koyacak."