13 askerin şehit olduğu helikopter neden tellere takıldı?
Türkiye, Şırnak Uludere’de önceki gece yüksek gerilim hattına takılarak düşen helikopterdeki 13 asker şehit oldu. Tamamı rütbeli askerlerden oluşan şehitlerden sekizi son yolculuklarına uğurlandı. 80 milyonu yasa boğan olayda sabotaj dahil her türlü ihtimal araştırılırken uzmanlar ihmal olarak değerlendirilebilecek iki noktaya dikkati çekti. Buna göre, tellere ikaz küreleri takılmalıydı ve helikopterde engel tanıma sistemi yoktu.
Şırnak Uludere’ye bağlı Şenoba Beldesi’nde oruç açan ve sonra da dönüşe geçen 23. Sınır Tümen Komutanı Tümgeneral Aydoğan Aydın ile ekibinin içerisinde olduğu Cougar tipi helikopter kalkıştan 3 dakika sonra yüksek gerilim hattına takılarak düştü. Kato Dağ’ında gerçekleştirdikleri başarılı operasyonlarla isimlerinden söz ettiren ekipte Tümgeneral Aydın ile birlikte 11 rütbeli asker şehit düştü. Karar gazetesinden Kenan Butakın'ın haberine göre, kazanın nasıl yaşandığı ise tartışma yarattı. Buna göre, helikopter 20.55 sıralarında geçtiği vadinin her iki yamacında bulunan yüksek gerilim direklerine bağlı tellere takıldı. 300 metreden düşen helikopterdeki mühimmat da patladı. Gece saatlerinde enkaza ilk ulaşanlar ise çevre köylerdeki vatandaşlar ve korucular oldu. Kazanın neden meydana geldiği hakkında ise iki çarpıcı tespit ortaya çıktı.,
İlk tespite göre, helikopterler için tasarlanan pasif koruma sistemi henüz tamamlanmadığı için pilot çevresindeki yüksek gerilim hatlarını göremedi. İkinci tespit ise yüksek gerilim hatları arasındaki tellere takılan turuncu renkteki ikaz kürelerin ışıldak özelliği taşımaması. Hava araçlarını uyaran ışıldak özellikliği nedeniyle bu küreler gece gözlüğü kullanan pilotlar tarafından rahatlıkla fark edilebiliyor. Bu sistem ABD ve Fransa’da kullanılıyor.
Cougar tipi helikopter de kullanan emekli askeri pilot Akif Güngören, ihmal olarak değerlendirilebilecek bu iki tespitle ilgili Karar’a konuştu, şunları söyledi:
"Türkiye’de helikopterler için engel tespit sistemi çalışmaları devam ediyor. Bu konuda iki sistem var. Birincisi aktif koruma sistemleri. Bunlar radar ve lazer tabanlı çalışıyor. Helikoptere takılan bir cihazla lazer taraması yapılıyor ve engel varsa çarparak helikoptere bildiriyor. 30 metre üzerindeki bütün engeller veri tabanlarına aktarılıyor. Dünyada böyle ama Türkiye’de bu sistem henüz tamamlanma aşamasında. Kısa süre sonra TSK envanterindeki tüm helikopterlere bu sistem yüklenecek. Sistem üzerinde 3 yıl önce yaşanan benzer bir kazadan sonra çalışılmaya başlandı. Sistem yüklü olsaydı kaza olmayabilirdi."
Güngören, tellere takılan ışıldak özellikli ikaz kürelerinin Türkiye’de kullanılmadığını da belirterek sık sık kazalara neden olan bu eksikliğe dikkat çekti. Güngören "Türkiye’de hemen hemen tüm vadi geçişlerinde turuncu renkteki engel işaretleyicileri (ikaz küreleri) 50-100 metre arasında konulmuş. Ancak bu sistem sadece gündüzleri ve arkasına kontras bir açıdan bakılınca görülüyor. Güneşe karşı uçulurken görünmüyor. Geceleri ise gece görüş gözlüğü kullanan pilotlar tarafından görünmüyor. Sadece gündüz farkındalık sağlıyor. ABD ve Fransa’da da kullanılan ışıldak sistemi olsaydı, gece görüş gözlüğünü takan pilot bu ışığı yoğun şekilde algılayacaktı. Bu bir tür sis farına benziyor" diye konuştu.
Kazayı önleyecek 'Acil alım' kapsamında
Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nın planları arasında Helikopter Engel Tespit Sistemi Projesi de bulunuyor. SSM’nin sitesinde Elektro-Optik Sistem Projeleri bölüm başlığı altında Kara Kuvvetleri Helikopterlerine Engel Tespit Kabiliyetinin Kazandırılması amacıyla bu projeye başlandığı ve KKK envanterindeki 172 helikoptere uygulanacağı kaydediliyor. Acil alım kapsamındaki proje için “sözleşme imza çalışmalarına devam edilmektedir” notu bulunuyor. Savunma Bakanlığı yetkilileri ise kazayla ilgili rapor açıklanmadan yorum yapılmayacağını belirtti.
Neden alçaktan uçuyordu?
Toplam 3 kez düşen ve 28 askerin şehit olduğu Eurocopter Cougar helikopterinin yüksek gerilim hattına çarpacak kadar alçaktan uçması soru işaretlerine neden oldu. Askeri uzmanlar terör tehdidi nedeniyle bölgedeki uçuşların alçaktan yapıldığına dikkat çekti. Güvenlik uzmanlarının kaza değerlendirmesi şöyle: “Şenoba bölgesinin Irak sınırına yakın noktada olması sebebiyle helikopterlerimiz yüksek irtifada uçmazlar. Son dönemlerde terör örgütleri roketatar veya füze gibi ağır silahlara sahip oldu ve saldırı riski her zamankinden arttı.”