19 soruda AKP ile MHP'nin ittifak teklifi | Erken seçim kararı alınırsa ne olacak, vekil dağılımı nasıl yapılacak?

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP), Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlık Divanı’na sunduğu ittifak teklifi bugün (27 Şubat 2018) Anayasa Komisyonu’nda gündeme gelecek.

Kanun teklifiyle Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun, Siyasi Partiler Kanunu, Mahalli İdareler Kanunu ve Milletvekilliği Kanunu’nda değişiklik yapılması öngörülüyor.

19 soruda seçim ittifakını düzenleyen kanun teklifi şöyle:

Siyasi partiler başka bir siyasi partiyi destekleyebilecek mi?

Siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı almalarını yasaklayan hüküm kaldırılacak.

İttifak protokolünün YSK’ya teslim edilmesi için son tarih ne?

Seçimlere ittifak yaparak katılma kararı alan siyasi partilerin, seçim takviminin başlamasından itibaren en geç 7 gün içerisinde genel başkanların imzaları altındaki “ittifak protokolü” ile YSK’ya başvurmaları gerekecek.

İttifak oy pusulasında nasıl gösterilecek?

Oy pusulasında siyasi partilerin ittifak protokolünde belirledikleri ittifak unvanı yazılacak. İttifakın unvanı belirlenmemiş ise oy pusulasına  sadece "İttifak" ibaresi yazılacak.

İttifaktaki parti barajı aşamazsa ne olacak?

İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının yüzde 10’u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş sayılacak.

Seçmen iki partiye de mühür basarsa ne olacak?

Seçmenin birden fazla partiye mühür vurması ve bu partilerin tamamının aynı ittifak içerisinde olması halinde, bu oy geçerli kabul edilecek ve ittifakın "ortak oyu" olarak kayıtlara geçirilecek.

Milletvekili dağılımı nasıl hesaplanacak?

İttifak yapan siyasi partilerin milletvekili sayısının hesaplanmasında ittifakın toplam oyu esas alınacak. Daha sonra ittifak içinde partiler, aldıkları oy oranına göre ittifakın aldığı milletvekilliklerini paylaşacak.

İttifaka katılan partilerin oyları sandık sonuç tutanağında nasıl gösterilecek?

Sandık sonuç tutanağında ittifakların her birinin aldığı oyların sayısı ayrı ayrı gösterilecek.

İttifak milletvekili listelerine de yansıyacak mı?

Partiler, ayrı ayrı milletvekili listesi hazırlayacak.

Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi için ayrı zarf olacak mı?

Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde pusulalar aynı zarfa koyulacak.

Sandık mührü bulunmayan zarflar geçerli sayılacak mı?

Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen filigran, amblem ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar geçerli sayılacak.

Sehven mühürlenmemiş pusulalar geçerli sayılacak mı?

Oy pusulalarının sahteliğinin iddia edilmemesi ve yetkili seçim kurulları tarafından gönderildiği hususunda şüphe bulunmaması halinde, sandık kurullarınca sehven mühürlenmemiş pusulalar da geçerli sayılacak.

Bir parti üyesi, başka bir partiden aday olabilecek mi?

Seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partinin seçime katılmaması halinde bu partinin üyesi, kendisinin ve partisinin yazılı muvafakatı alınarak başka bir siyasi partiden aday gösterilebilecek.

Seçilme yaşında değişiklik olacak mı?

Seçilme yaşı yerel seçimlerde de 18’e indirilecek.

Kolluk güçlerinin yetkileri nasıl genişletilecek?

Teklif yasalaşırsa, kolluk güçleri, seçmenlerin şahsen yapacakları ihbar üzerine de sandık çevresine gelebilecek. Kolluk güçleri daha önce sandık çevresine sadece sandık kurulu başkanı veya üyelerden birinin çağrısı üzerine gelebiliyorlardı.

Seyyar sandık kurulu kurulacak mı?

Yüksek Seçim Kurulu, hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin muhtarlık seçimleri hariç, oy kullanmalarını sağlamak için seyyar sandık kurulu kurulmasına karar verebilecek.

“İyi ün yapma” kriteri değişecek mi?

Yürürlükteki düzenlemede iyi “ün yapmış kişiler” sandık başkanı olabiliyor. Teklif yasalaşırsa, sandık kurulu başkanları artık kamu görevlileri arasından kurayla seçilecek.

Aynı binadaki seçmenler yine aynı bölgelere mi kaydedilecek?

Aynı binada oturan seçmenler, hane bütünlüklerinin korunması ve aynı seçim bölgesinde kalmaları şartıyla farklı sandık bölgelerine kaydedilebilecek.

Oy kabinleri değişecek mi?

Düzenlemeyle oy verme kabinlerinin şekliyle ilgili zorunluluk da kaldırılıyor. Yüksek Seçim Kurulu’na oy serbestliğini ve gizliliğini sağlayacak şekilde daha ekonomik ve kullanışlı kabin yaptırma imkanı tanınıyor.

Erken seçim kararı alınırsa ne olacak?

Anayasanın 67. maddesinde “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz” ifadesi yer alıyor. Dolayısıyla teklifin kanunlaşması halinde, önümüzdeki 1 yıl içinde erken seçime gidebilmek için anayasa değişikliği de gerekecek. 16 Nisan 2017 kabul edilen anayasa değişikliği referandumunda oylanan metinde cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinin 3 Kasım 2019’da yapılacağı belirtilmişti.