2 liraya sucuk ekmek olmaz!
Et ve süt fiyatların daki fahiş fiyat artışı hileli ürünleri raflara çıkardı. Köfteye, sucuğa , tereyağına dikkat! Et ve süt ürünlerindeki fiyatartışları piyasada hileli ürün patlamasına neden oldu. Köfte, sucuk vesalamlara et yerine soya katılırken, kırmızı et diye hindi budusatılmaya başlandı. Toplum sağlığını tehdit eden hileli ürünler, TarımBakanlığı Koruma Kontrol Müdürlüğü tarafından hayata geçirilen Alo Gıda174 Hattı'na da yansıdı. 14 Şubat-21 Ekim tarihleri arasında bu hattagelen şikayet sayısı 15 bini buldu. Aramaların yüzde 82'si ihbar veşikayet amacıyla yapılırken, yüzde 14'ü bilgi alma, yüzde 4'ü dezehirlenmelerden kaynaklandı. Et ve süt üreticilerinden, "2 TL'ye yarımekmek köfte, döner satanlara itibar etmeyin" uyarısı geldi. Gıda ürünlerindeki fiyatartışlarıyla, piyasada satılan hileli gıda oranındaki yükselişinparalellik gösterdiğine dikkat çeken Gıda Güvenliği Derneği BaşkanıSamim Saner, tüketicilere bu tür ürünleri almak yerine protein kaynağıolan başka ürünlere yönelmeleri tavsiyesinde bulundu. "Kırmızı et vepeynir alacak gücünüz yoksa, piyasada çok ucuz satılan sucuk ekmek vepeyniri almayın. Bunun yerine baklagil ve tavuk tüketin" diyen Saner,böylece tüketicinin hem sağlıklı besleneceğini hem de kayıtdışına engelolacağını söyledi.
Hayvan sayısı düştü fiyat fırladı
Türkiye'de 2000 yılında 40 milyon olan koyun sayısı şu anda 24 milyon adetcivarında. Büyükbaş hayvan sayısı ise 2008 yılında bir önceki yıla göreyaklaşık yüzde 2 azalarak 11 bine düştü. Türkiye'de tahminlere göreyılda 800 bin ton kırmızı, 1 milyon 150 bin ton beyaz et üretiliyor. Etfiyatlarındaki artışta özellikle küçükbaş hayvan sayısındaki azalmanınetkili olduğu belirtiliyor.
Etfiyatlarının 10 yıl öncesine bakılarak değerlendirilmesi gerektiğinibelirten uzmanlar, yıllarca koyun etinin kilosunun 8-9 liradansatıldığını hatırlatıyor ve ekliyor: "Artan göç, meraların azalması vekuraklığın da etkisiyle maliyetler yükseldi. Besici de elindekihayvanları satmak ya da kesmek zorunda kaldı. Hayvan sayısı azalıncafiyatlar yükseldi. Yaklaşık 3 yıl önce 7,5-8 lira olan büyükbaş hayvanetinin toptan fiyatı şu anda 11.5 liraya, koyun etinin fiyatı ise 8-9liradan 16-17 liraya yükseldi."
AB'deüretim fazlalığı sonucu fiyatların aşırı derecede düşmesi nedeniyleüreticilerin protesto amacıyla sokaklara döktüğü süt, Türkiye'de tamtersi bir seyir izliyor. Türkiye'de azalan hayvan sayısı nedeniyle sütfiyatları da yükseldi. İlkbaharda 40 kuruş olan sütün toptan satışfiyatı şu anda 68-68.5 kuruş seviyesinde.
Erzurum cağ kebabının etini bulamıyor
Et vesüt fiyatlarındaki yükselişten dolayı hem tüketici hem de hazır yemeküreticileri mağdur. Piyasada şu anda gıda konusunda ciddi hilelerebaşvurulduğunu söyleyen İstanbul Hazır Yemek Sanayicileri Derneği(İYSAD) Başkanı Engin Güner, "Bu maliyetlerle 2 TL'ye yarım ekmekköfte, döner satılmaz. Bu dönerin hangi etten yapıldığı sorgulanmalı.Köfteye et diye soya katıyorlar. Hindi etinin but kısmını kırmızı etdiye satıyorlar" diyor. Et ve süt fiyatlarındaki artışın cateringsektörünün maliyetini yüzde 5 oranında artırdığına dikkat çeken Güner,ucuz yemek yaptıklarını iddia eden sahtekarlara karşı da işveren vetüketicileri uyarıyor. Güner, "Piyasada '2.5 TL'ye yemek hizmetiverilir' diyenler türedi. Tüketici bunlara itibar etmemeli, çünküsağlık şakaya gelmez. 4-5 TL'in altındaki yemekler asla ekonomik vesağlıklı olamaz" açıklamasını yapıyor.
Yüzde100 dana etli ürünleriyle tanınan Polonez Salam ve Sucukları GenelDirektörü Andaç Günsoy, tüketiciyi piyasada 2-3 TL'ye satılan sucuk vesalam ürünlerine karşı dikkatli olmaya çağırıyor. "Şu anda marketlerdeucuza satılan ürünlerin üzerinde yüzde 80 tavuk, yüzde 20 dana etiyazıyor. Ama bu değerlerin ne derece doğru olduğu bilinmiyor. Çünküanaliz edilmiyor" diyor.
Piyasadayaşanan et sıkıntısı hayvancılıkla bilinen Erzurum'u bile vurdu.Bölgenin en meşhur yemekleri arasında yer alan Cağ Kebabı'nın etibölgede kırmızı et bulunamadığı için Diyarbakır ve diğer Güneydoğuillerinden getirtiliyor. Erzurum'da market işletmeciliği yapan YusufÇizmelioğlu, 4 aydır marketlerinde koyun eti satışı yapamadıklarınıbelirterek şunları söylüyor: "Geçen yıl kilosunu 7-8 TL'ye sattığımızkuzuya bugün 15 lira veriyoruz ama yine de bulamıyoruz. 4 aydırmarketimizde satacak kuzu, koyun eti bulamadık."
Sanayici süt için köy köy geziyor
Piyasadaişleyecek süt bulmakta sıkıntı çeken süt sanayicileri de fabrikalardaçarklar dönsün diye uzak köylerde süt aramaya başladı. Bugüne kadardaha çok Aksaray, Çanakkale ve Trakya civarından süt alımı yapan Ülkerve Pınar gibi fabrikalar, Aksaray ve Çorum'a kadar uzandı. Erzurum'dasüt ve süt ürünleri üretimi yapan Çizmelioğlu Süt'ün ortaklarındanYusuf Çizmelioğlu, son birkaç aydır süt bulamadıkları içinfabrikalarının 3'te 1 kapasiteyle çalıştığını söylüyor. Çizmelioğlu sütbulmak için bugüne kadar hiç gitmedikleri köylere de gittiklerini ve budurumun maliyetlerini yüzde 30 artırdığını belirtiyor.
Erzurum'dakibir başka süt sanayicisi Şifa Süt'ün sahibi Nihat Arslan da sütbulamamaktan yakınıyor. Erzurum'da süt bulamadıkları için 180 kmuzaklıktaki Erzincan'a gidip süt aldıklarını belirten Arslan, "Bizfabrikamızda günlük 15 bin litre süt işliyorduk. Şu anda 3 bin litreyizor buluyoruz. İşletmemizi küçültmek zorunda kaldık. Personelçıkaracağız" dedi.
Öteyandan işleyecek süt bulamayan günlük 3-5 ton süt işleyen mandıralarında kapısına kilit vurduğu belirtiliyor. Şu an Erzurum'daki hiçbir sütfabrikasının tam kapasite çalışmadığına dikkat çeken Doğu Anadolu Tarımve Besiciler Birliği (DATÜB) Başkanı Nazmi Ilıcalı, "Yanlış hayvancılıkpolitikaları bizi bu sürece getirdi. Hiçbir süt fabrikası tamkapasiteyle çalışmıyor. Bu gidişle süt ve ette çok ciddi sıkıntılaryaşanacak" uyarısında bulunuyor.Bugüne kadar uygulanan yanlışpolitikalar nedeniyle süt ve et sektöründe bu duruma gelindiğinibelirten Eray Gıda Yönetim Kurulu Üyesi Atilla Celep de, piyasada sütve et bulmanın çok zorlaştığını söylüyor. Celep'in süt üretimindekisıkıntıyı aşmak için önerisi ise şöyle: "Süt fiyatları süreklidüşürüldüğü için çiftçi hayvanlarını kesime gönderdi. Sanayici kendibindiği dalı kesti. Sütün fiyatı, üretici ve sanayicinin de tarafolacağı ancak denetimini hükümetin yapacağı bir kurum tarafındanbelirlenmeli."İşte gıdada yapılan hileler
Kırmızı et niyetine hindi budu satılıyor
Gramajınyüzde 30 artması için ete enjekte edilen Bradmix isimli kimyasalınyerini günümüzde pastörize edilmiş buğday unu olarak tanımlananSuprex'in aldığı belirtiliyor. Kağıt ve karton üretiminin yanı sırasıkıştırılmış ahşap, sondaj sanayi ve petrol kuyularının kapatılmasındadolgu malzemesi olarak kullanılan Suprex, etin hacminin mayalı hamurgibi genişlemesine yol açıyor. Şu anda piyasada sıklıkla kullanılan birdiğer yöntem ise hindi budunun kırmızı et olarak satılması. Danakıymalara ise tavuk sakatatı karıştırılıyor.
Kaşarın yağı sütten değil palm yağından
Birkilogram kaşarda sadece sütün maliyeti 5 TL. Bu nedenle ucuza satılanpeynirlere dikkat edilmesi gerektiğini belirten uzmanlar, kaşar peyniriyapımında sütün içindeki yağın özel bir teknoloji ile alındığını veyerine kilosu 1.3 TL olan palm yağı kullanıldığını belirtiyor. Beyazpeynirde de insan sağlığını tehdit eden pek çok hileli üretime dikkatçeken uzmanlar, ucuza satılan beyaz peynirin içine çok miktarda nişastave jelatin katıldığını söylüyor. Bu yöntemde, peynirde yüzde 40 olmasıgereken kuru madde miktarı yüzde 33'e düşürülüyor, su oranıyükseltilerek içine jelatin ve nişasta katılıyor. Bozuk peynirlerbaharatlanarak yeniden satışa sunuluyor. Küflü kaşarlardan eritmepeyniri yapılıyor.
Tereyağı sütten değil margarinden yapılıyor
Sütüdaha yağlı kıvamda göstermek amacıyla içine un ve nişasta katılıyor.Bakteriyel faaliyeti önlemek için de formaldehit, borik asit, hidrojenperoksit gibi bakteri öldürücü özellikte maddeler kullanılıyor. Sütfiyatları arttığı için birçok firmanın üretimde süt tozu kullandığıbelirtiliyor. Yurtdışından yasal olmayan yollardan süt tozu ve proteingirişinin artması da bu çerçevede anlam kazanıyor. Bir diğer yöntem de,sütün yağını çekerek yerine ayçiçekyağı yada margarin katmak. Tereyağyapımında ise süt değil margarin kullanılıyor. Yüzde 80'ini margarindenve patatesten oluşan karışıma, koku ve tat vermesi için sadece yüzde 20oranında tereyağ ekleniyor.
Baharatlanan bozuk sucuklar yediriliyor
Uzmanlar piyasada satılan 2-3 TL'liksucuk ve salam ürünlerine karşı "dikkatli olun" uyurası yapıyor.Hammaddesi kırmızı ya da beyaz et olan salam, sosis ve sucuklarasakatat katılıyor. Ya da soya baharatlarla karıştırılıp sucuk imalediliyor. Bozulmuş yada son kullanma tarihi geçmiş sucuklar, içinesarımsak, baharat katılarak yeniden işleniyor ve satışa sunuluyor.Merdivenaltı üreticiler ürünlerin son kullanma tarihini uzatmak içinkullanılması gereken binde 5 oranındaki nitrata fazlasıyla başvuruyor.Bu da böbreklere zarar veriyor.