25 bin yetişkin, 579 çocuk organ bekliyor
25 bin 252 yetişkin ve 579 çocuk organ bağışı için bekliyor. Organ bağışı oranı ise 1 milyonda 7.1. Organ Nakli Koordinatörleri Derneği (ONKOD) Başkanı Dr. Yavuz Selim Çınar, “Beyin ölümü gerçekleşmiş çocuklarda aile bağışı oranının yetişkinlere göre çok daha düşük olduğunu görüyoruz” dedi.
Hürriyet'ten Mesude Erşan'a konuşan Çınar, “Zamansız kaybedilen çocuklarda ailelerin yaşadıkları şokun etkisiyle çocuğun ölümünü kabullenmemesi, çocukların bu konuda önceden beyanının olmaması sebebiyle aileler karar vermekte zorlanıyor. Derin üzüntü yaşayan aileden, organ bağışı talebinde bulunmak yetişkinlerde bile çok zor bir süreçken çocuk vakalarda bu durum daha da zor oluyor. Özellikle küçük yaşta çocukların kaybı aile için ciddi bir travma yaratıyor. Bu konuda yapılabilecek en önemli şey ailelere organ bağışının önemini anlatmak, organ bekleyen çocukların yaşadıklarını aktarmak olmalı. Bir gün herkesin organ bağışına ihtiyaç duyabileceğini hatırlatmamız gerekiyor" ifadesini kullandı.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi kalp ve damar cerrahisi uzmanı Dr. Mehmet Balkanay ise “Çok daha fazla nakil yapabiliriz. Ama organ bulamıyoruz. Türkiye’de organ nakillerinin yüzde 80’i canlıdan, yüzde 20’si kadavradan yapılıyor. Ama kalp hastalarının kadavra dışında şansı yok. Bazı hastalarımıza zaman kazandırmak için kalp destek sistemleri takıyoruz. Çocuk hastalarımızın yaşamasını aileleri kadar istiyoruz” diyor.
"Yaşlıdan alınan organı çocuklara nakletmeyi tercih etmiyoruz"
Türkiye Organ Nakli Kuruluşları Koordinasyon Derneği Başkanı Prof. Dr. Uluğ Eldegez, 0-18 yaş arası organ bağışlarında organların mutlaka bu yaş grubundaki hastalara takıldığını vurguluyor. Donörlerin yüzde 60’ının, 60 yaş üstünde olduğunu belirten Prof. Dr. Eldegez, “Yaşlıdan alınan organı çocuklara nakletmeyi tercih etmiyoruz” diye konuşuyor. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Hemodiyaliz Kliniği’nden Dr. Seha Saygılı ise hemodiyalizin ve periton diyalizinin (evde, karından uygulanan diyaliz) tek başına böbreğin fonksiyonlarını yerine getirmeye yetmediğini, kandaki zararlı maddeleri temizlense de gelişim geriliği gibi bazı ciddi sorunların devam ettiğini söylüyor. Saygılı, şunları söylüyor: “En iyi tedavi organ nakli. Çocuklar nakil olduğunda sorunların çoğundan kurtuluyor. Ulusal koordinasyon sistemi 18 yaş altındaki donörlerin organlarını öncelikli olarak çocuklara sunuyor. Ama organ bağışıyla ilgili ailelerin kafalarındaki soru işaretleri, bekleme listesini ve kalma süresini uzatıyor. Bazen beklerken geri dönüşü olmayan sekeller (bir hastalıktan kalan doku bozukluğu) ortaya çıkıyor.”
Kadavradan organ nakli aday
Damla Aslanoğlu 2.5 yaşında, hem böbrek hem de karaciğer nakli için bekliyor. Haftanın dört günü diyalize girmesi gerekiyor ama annesi üç gün getirebiliyor. Çünkü evden merkeze gelmeleri iki saat sürüyor. Anne Hatice Aslanoğlu “Buraya gelebilmek için sabahın altısında çıkıyorum. Zor ama elden bir şey gelmiyor” diyor. Henüz altı aylık olan ve böbrekleri gelişmediği için periton (karından) diyalizi yapılan Ebubekir Özaydın minik bir savaşçı. Özaydın ailesinin 10’uncu çocuğu olan Ebubekir 6.5 aylık doğduğunda sadece 1 kiloymuş. Yenidoğan yoğun bakımda birçok badire atlattı ve hayata tutundu. Defalarca ameliyat oldu. Görüştüğümüz gün enfeksiyona yol açan böbreğini alacaklardı. Doktorların ‘minik canavar’ dediği Ebubekir, böbrek nakli için aday adayı. Çünkü nakil için en az 7 kilo olması gerekiyor. Doktoru, “4 kilo 200 gram oldu. Biraz daha şişmanlasın kadavra sırasına alacağız” diyor. Oğluyla hastane odasında kalan anne Hediye Özaydın, “Ebubekir gibi ben de taburcu olamadım, evime gidemedim. 9 çocuğum daha var. Büyük kızımı yollayıp, onları buraya getirttim. Onlara ablaları bakıyor” diyor. Anne ve babanın sağlık sorunları nedeniyle böbrek vermeleri zor görünüyor. Ebubekir kadavradan organ nakli adayı olacak.
"Tek isteğim eve dönmek"
Senanur Aksöz yedi yaşında. Doğuştan bir metabolik hastalığı var. Karaciğerindeki enzim eksikliğinden ötürü böbrekleri ve kalbi hasar görmüş. Karaciğer nakli olmadan düzelme şansı yok. Nakilden sonra hem böbrekleri hem de kalbi düzelebilir. Şu anda yoğun bakımda takip edilen Aksöz’ün kalbi pompayla takviye ediliyor. Kalp naklinden sonra düzelirse pompa çıkarılacak. Düzelmezse bu kez kalp nakli adayı olacak. Anne Selda Aksöz, “Senanur’un tek hayali eve gitmek” diyor. Oğlunun da aynı metabolik hastalığı bulunduğunu söyleyen Aksöz, “Senanur kadavradan organ bekleme listesinde. Bu bekleme sürekli gerginlik, heyecan demek. Nereden geleceği belli değil. Bu arada testlerle eşimin karaciğer verebileceği anlaşıldı. Kadavradan beklemeyip, bayramdan sonra ondan alınan karaciğer Senanur’a nakledilecek” diyor. 13 yaşındaki Yakup Kurallı, vücudunda bakırın birikmesine yol açan genetik hastalığı nedeniyle Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde yatıyordu. Durumunun ağırlaşması üzerine nakledildiği Koç Üniversitesi Hastanesi’nde acil karaciğer nakli listesine eklendi. Ne dört kardeşinin, ne de anne ve babasının karaciğeri ona uygundu. Yakup’un durumu giderek ağırlaşıyordu ve her geçen saat aleyhineydi. Beklenen organ Bursa’dan geldi. 3 Temmuz gecesi cerrahlar Doç. Dr. Turan Kanmaz ve Dr. Nesimi Mecit nakli gerçekleştirdi. Yakup sedyeyle geldiği hastaneden yürüyerek çıktı. Şimdi fındık toplayan ailesiyle birlikte Adapazarı’nda. Gezmek için çıktığı çarşıda telefonla ulaştığımız Yakup, “İyiyim, her şey normal” dedi.