4. demokrasi paketinde neler değişti, 5. pakette neler olacak?

Seçim öncesi Meclis’e iki demokratikleşme paketinin birden gelmesi bekliyor. Hükümet, 4. paketi revize etti. Özel Yetkili Mahkemeleri de kapsayan düzenleme ise 5'inci paketle birlikte Meclis'e geliyor.

Radikal’den Ömer Şahin’in haberine göre, hükümet yerel seçim öncesi Meclis’ten iki paket çıkarmak için düğmeye bastı. 4 ay önce hazırlanan 4. pakete son şekli verilirken 5. paketin ise eli kulağında. Her iki paketin Meclis’in tatile gireceği 15 Şubat’a kadar çıkarılması hedefleniyor.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın kamuoyuna açıkladığı 4. pakette önemli değişiklikler yapıldı. 5’inci pakette ise yeniden yargılama, telefon dinlemeleri ile fişlemelere ağır ceza, jandarmanın sivilleşmesi gibi düzenlemeler yer alıyor. Aleviler ve gayrimüslimlerin beklediği adımlar içinse henüz bir işaret görülmüyor.

Başbakan Erdoğan’ın bizzat açıkladığı 4. paket revize edildi. Pakette en çarpıcı değişiklikler toplantı, gösteri ve yürüyüşü düzenleyen yasa maddesinde yapıldı. 2911 Sayılı kanunun 7’nci maddesine göre, açık yerlerdeki toplantılar ile yürüyüşler güneşin batımından bir saat öncesine kadar, kapalı yerlerdeki toplantılar ise saat 23.00’e kadar yapılabiliyor. Paket, açık yerlerdeki toplantı ve yürüyüşleri ‘güneş batmadan önce dağılacak şekilde’ bir miktar uzatıyor. Kapalıalanlardaki toplantılar ise saat 24.00’e uzatılıyor. Bu maddedeye önemli bir ekleme yapıldı. ‘Stadyumlar’ ‘kapalı yer’ kapsamına alındı. Böylece, gösteri, yürüyüş ve toplantıların saat 24.00’e kadar stadyumlarda yapılabilmesinin önü açıldı.

Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin mekânı ve güzergâhı maddesinde de bir düzenleme yapıldı. Mevcut işleyişte toplantı ve yürüyüş mekânları ile güzergâh belirlemesinde vali ve kaymakamlar etkin. Yapılan değişiklik siyasi partiler, meslek örgütleri ve sendikaları ve belediye başkanları da belirleyiciler arasına katılıyor. Pakette, göstericilerin kimliğini güvence altına almayı amaçlayan bir değişikliğe daha idiliyor. Bundan sonra toplantı ve gösteriler logolu bir şekilde kaydedilecek. Emniyet, MİT ve jandarma logolu kayıt yapacak.

5’inci paketin çatısı tamam

5’inci paketin çatısı da tamamlandı. Başbakan Erdoğan, İran’a gitmeden önce kurmaylarıyla son bir değerlendirme yaptı. ‘Yargı Reformu’ ağırlıklı olan paketin içerisinde yasadışı telefon dinleme ve fişlemelere ağır yaptırımdan, Özel Yetkili Mahkemeler’in kaldırılması ve yeniden yargılamaya kadar önemli düzenlemeler yer alıyor. Her iki paketin yerel seçim öncesi tahminen 20 Şubat tarihine kadar birleştirilerek çıkarılması hedefleniyor. ‘Duble demokrasi paketi’nde şunlar yer alacak:

Özel Yetkili Mahkemelere veda: Başbakan Erdoğan, İran’a gitmeden önce açıkladığı gibi yargıdaki Özel Yetkili Mahkeme dönemi bitiyor. Geçici 2’nci maddenin kaldırılmasıyla ellerindeki davaların bitmesi beklenmeden ÖYM’ler tasfiye olacak. Aynı anda TMK 10’ncu maddeye göre kurulan mahkemeler de kaldırılıyor.

Yeniden yargılama: Hükümet, ‘yeniden yargılama’ fişeğini ateşlese de yöntem konusunda sorun yaşanıyor. Yargıtay’da ‘kıdemli üye’lerin yeniden yargılama yapması formülüne parti içinden itiraz geldi. Bazı isimler mevcut düzenlemenin yeterli olduğu düşüncesinde. Yine de ‘gizli tanık, üretilmiş delil’ gibi yeniden yargılamayı kolaylaştıracak hükümlerin CMK 311’e eklenmesi düşünülüyor. ÖYM’lerin elindeki dosyalar ağır ceza mahkemelerine geçecek. Temyiz aşamasındaki dosyalar ise Yargıtay tarafından ‘görev’ açısından bozularak yine ağır cezaya yönlendirilecek. Hükümet, yargıda ‘çift başlı’lıkla beraber yargılama usulündeki farklılığı da gidermek istiyor. Tek tip yargılama usulü ile ağır ceza ve normal ceza mahkemelerinde aynı hükümler geçerli olacak.

Kürtçe sadece ‘özel okul’da: 4. demokrasi paketiyle Kürtçe ve Arapça gibi Türkçe dışındaki dillerde okul ve özel öğretim kurumu açılması öngörülmüştü. Maddede yer alan ‘özel öğretim kurumu’ ibaresi çıkarıldı. Yerine ‘okul’ ibaresi eklendi. Farklı dil ve lehçelerde ‘özel okul’ açılabilecek. ‘Özel Öğretim Kurumu’ ibaresinin çıkarılmasıyla Kürtçe dershane, sürücü kursu, etüt eğitim merkezi özel eğitim merkezlerinin önü kesildi.

Verilere sıkı koruma: Güvenlik güçleri kişisel veri toplayamayacak. Kişisel veriler sadece tarihi, istatistiki veya bilimsel amaçlar için saklanabilecek. Bankalar, işletmeler müşterilerin kişisel bilgilerini paylaşamayacak. Kişisel verileri yasalara aykırı ele geçiren, paylaşanlar 3 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilecek

Dinleme-fişleme tedbiri: Yasal telefon dinlemeleri kısıtlanacak. Soruşturmaya konu olan kişiler farklı isimlerle dinlenemeyecek. Dinlemede kural dışına çıkışın cezası artacak. Dinlemelerde özel hayata ilişkin bölümleri ayıklamayan savcı dahil bütün sorumlular hapis cezası alacak.

Gizli tanıkta yeni dönem: Gizli tanık, UYAP’a giriş konularına çeki düzen veriliyor. gizli tanığın kimliği, işlevi, görevi yeniden tanımlanacak. UYAP’a sahte isimlerle giriş olmayacak. Girişlerde şifreli, özel kâğıt kullanılacak. Hazırlık soruşturmasının gizliliği için önlem alınacak

Ekonomik suç tanımı: ‘Ekonomik suç’ kavramı yasaya giriyor. Suç unsurunun ekonomik olması durumunda karar verici mekanizma ‘Ekonomik Kurul’ olacak.

Partilere hazine yardımı: Siyasi partiler yüzde 7 oy alırsa hazine yardımından yararlanabiliyordu. Bu oran yüzde 3’e indiriliyor

Partilere üyelik: Siyasi partilere üye olunması kolaylaşıyor.

Eş başkanlık: BDP’nin uyguladığı ancak mevzuatta yer almayan ‘eş genel başkanlık’ modeli yasal hale geliyor.

Nefret suçları: Nefret, ayrımcılık, yaşam tarzına müdahale suçlarıyla etkin mücadele geliyor. Nefret saikiyle işlenen suçların cezası artıyor. Dini inancın yerine getirilmesinin engellenmesine 3 yıla kadar hapis cezası geliyor.

Köylere eski isim: Köyler, istemeleri durumunda İçişleri Bakanlığı’nın onayıyla eski isimlerine kavuşabilecekler. İl, ilçe isim değişikliği ise kanunla mümkün olabilecek

Yardım toplama: Yardım toplama kısıtlamaları kaldırılırken, vakıf, dernek ve STK dışında yapılacak yardımlara sıkı denetim geliyor. Kurban derisi, fitre ve zekât toplamada Türk Hava Kurumu’nun yetkisi kaldırılıyor. Herkes yardımı istediği yere verecek.