5 soruda Hollanda seçimi
Son dönemde Türkiye ile yaşadığı kriz ile tüm dünyanın gündemine oturan Hollanda'da bugün seçim günü.
Peki Hollanda'nın seçim sürecinde neler yaşanacak?
Bloomberg HT'nin haberi şöyle:
1) Çoğunluğu elde etmek için kaç koltuğa ihtiyaç var?
15 Mart'ta yapılacak genel seçimlerde parlamentonun Temsilciler Meclisi kanadı yenilecek ve yeni bir Başbakan seçilecek. Seçim kampanyalarının ana gündemleri arasında ekonomi ve göç sorunu yer alıyor.
150 koltuklu parlamentoda 2012'den bu yana 11 parti temsil ediliyor. 28 partinin yarıştığı seçimler sonrası bu sayı 13'e çıkabilir.
Meclis'te mevcut durumda çoğunluğu oluşturan ilk dört partiden:
- Başbakan Mark Rutte yönetimindeki Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) 40 koltuk
- Başbakan Yardımcısı Lodewijk Asscher yönetimindeki İşçi Parti (PvdA) 35 koltuk
- Emile Roemer yönetimindeki Sosyalist Parti (SP) 15 koltuk
- Aşırı sağcı Geert Wilders yönetimindeki Özgürlük Partisi (PVV) 12 koltuk ile temsil ediliyor.
Partilerin çoğunluğu elde etmesi için 76 koltuğa sahip olması gerekiyor. Rutte'nin yeniden İşçi Partisi ile koalisyon kurma arayışında olacağı güçlü beklentiler arasında.
2) İslam karşıtı Wilders kimdir?
Geert Wilders. 1963'te dört çocuklu bir ailenin en küçüğü olarak güneydoğu Hollanda'daki Venlo kentinde doğdu. Bir Katolik olarak yetiştirilen beyaz saçlı adam, İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi zulmünden kaçan Hollandalı bir babaya ve Endonezya asıllı bir anneye sahipti.
Lise eğitiminden sonras dünyayı görmek isteyen Wilders, Avustralya'ya gidecek parası olmadığı için rotayı İsrail'e çevirdi. O dönem komşu Arap ülkelerini de gezen Wilders, ülkesine döndüğünde "terörizmle mücadelede", Avrupa'nın "İsrail politikalarını" takip etmesi gerektiğini savunuyordu.
Siyasi kariyerine 1997'de VVD'den milletvekili seçilerek başlayan sağcı lider, 2006'da Özgürlük Partisi'ni kurdu.
Partisi 2012 öncesinde yüzde 10'un altındayken, "Müslümanlardan nefret etmiyorum, İslam'dan nefret ediyorum. Bence İslam bir din değil, ideoloji" açıklamalarıyla bir anda ABD'nin Donald Trump'ı, Fransa'nın Merine Le Pen'i gibi popülist söylemlerle yükselen isimlerin arasında yer aldı.
Geçen yılın sonlarında çıkan anketlerin hemen hemen tamamı Özgürlük Partisi'nin önde olduğunu söylüyordu. Hatta sağcı partinin koltuk sayısını iki katına çıkaracağı ihtimaller arasındaydı. Ancak seçimlere bir ay kala bu durum değişmeye başladı: Son anketlere göre bugünkü başbakan Mart Rutte'nin Liberal Partisi önde gözüküyor. Özgürlük Partisi birinci çıksa bile alt meclisin beşte birinden azını alabilir.
3) Hollanda Meclisi'nin yapısı nasıl?
Parçalı sisteme sahip Hollanda Parlamentosu, Temsilciler Meclisi (Tweede Kamer/House of Representatives) ve Senato (Eerste Kamer/Senate) olmak üzere iki kanattan oluşuyor. Temsilciler Meclisi'nde gerçekleşen yasama son onayı Senato'dan alıyor.
Ulusal oyların yüzde 0,67'isne sahip olmak 150 üyeli Temsilciler Meclisi'nde bir koltuk kapmak anlamına geliyor.
Koalisyonun her zaman olması gerektiğini savunan Hollanda sisteminde bu sene bir istisna var ki o da daha önce de mutlak çoğunluğa ulaşamayan PVV partisi ile şu an hiç bir partinin ittifaka yanaşmaması.
2010 Ekim ayında aşırı sağcı PVV'nin dışarıdan desteğiyle kurulan ve İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Hollanda’da kurulan ilk azınlık hükümeti olan Liberal Parti (VVD)-Hıristiyan Demokrat Parti (CDA) koalisyonu, 1,5 yıl iktidarda kalabilmiş, PVV’nin hükümete desteğini çekmesinin ardından, Başbakan Rutte 23 Nisan 2012 tarihinde dönemin Devlet Başkanı olan Kraliçe Beatrix’e hükümetin istifasını sunmuştu. Rutte, yeni seçimler sonrası 2013'te tekrar göreve gelmişti.
Hollanda'nın farklı eyaletlerinin meclisleri tarafından dört yıllığına seçilen 75 üyeli, Parlamento’nun üst kanadı Senato için seçimler son olarak 23 Mayıs 2011'de gerçekleşmişti.
4) Sonuçlar ne zaman açıklanacak?
Oylama, Hollanda yerel saati ile sabah 07:30 akşam 21:00 arası sürecek. Oy sayımı ise hemen akabinde başlayacak. Karayiplerdeki üç Hollanda adası Bonaire, Saba ve St. Eustatius'ta sandıklar beş saat daha açık kalacak ancak bu bölgelerin 12,7 milyon seçmenli genel seçime etkisi çok az.
Sandıklar kapandıktan yaklaşık 40 dakika sonra ülkenin kuzey kıyısında yer alan bin seçmenli Schiermonnikoog Adası'ndan ilk sonuçlar gelecek.
İşçi Parti'nin kalesi konumundaki Amsterdam ve Rotterdam sonuçları gece yarısından önce açıklanmayacak.
Seçimin resmi sonuçları ise Hollanda Seçim Konseyi tarafından 21 Mart'ta yerel saatle 16:00'da açıklanacak.
5. Koalisyon hemen kurulur mu?
Bunun için belirlenmiş bir tarih yok. Oylar bir önceki seçime yakın gelirse resmi olmayan görüşmeler seçimden sonraki gün başlayabilir.
Yeni Meclis ilk kez 23 Mart'ta toplanacak. Meclis'in en kıdemli üyesinden süreci resmen başlatması istenecek. Bu süreçte hangi partilerin beraber çalışabileceği ve üstesinden gelinmesi gereken politika zorlukları gündeme taşınacak.
Koalisyonu kurmak ortalama 3 ay sürebilir. Ancak 1977'de bu süre 208 gün sürmüştü. 2012 seçimleri sonrası ise Liberaller ve İşçi Partisi 54 gün sonra anlaşmıştı.