5 soruda Rusya seçimleri: Neden 3 gün sürüyor, 'akıllı oy' taktiği ne?

Rusya'da 3 gün sürecek genel ve yerel seçimlerde oy verme işlemi başladı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, seçimler için "ülkenin ve toplumun hayatındaki en önemli olay" ifadesini kullandı.

Peki seçimler neden bu kadar önemli?

5 soruda derledik.

1. Kimler seçiliyor, kimler oy kullanıyor?

Adaylar, Rusya Parlamentosu'nun alt kanadı Duma'nın 450 sandalyesi için yarışıyor.

Rusya'da Devlet Başkanı, ülkenin kalkınması adına izlencek siyasi ve ekonomik rotayı belirlemekte çok daha fazla yetkiye sahip. Ancak parlamentonun da yeni yasaların teklif edilmesinde önemli rolü var.

Rusya, 85 bölge ya da cumhuriyetlerden oluşan federal bir devlet. Belediye meclisleri ya da bazı yerlerde anıldığı şekliyle yerel parlamentolar, yerel harcamaları kontrol edip, insanların hayatını doğrudan etkiyor ve bölgesel kalkınmada öncü rol üstleniyor.

Bu nedenle, yerel meclislere kimin seçileceği, insanlar için federal parlamentoya kimin seçileceği kadar önemli. Bu kez, ülkedeki 85 bölge ya da cumhuriyetin 39'unda yerel meclis, 9 bölge ve cumhuriyette de valiler seçilecek.

Rusya'nın karışık bir oylama sistemi var. Duma'daki sandalyelerin yarısı parti listelerinden yarısı da oy çokluğuyla seçiliyor.

Rusya'da kayıtlı 108 milyon seçmen var. Ülke dışında da iki milyon Rus seçmen yaşıyor. 95 binden fazla sandık kurulması bekleniyor.

Rusya, 11 farklı saat dilimine yayılan geniş bir ülke. Uzak Doğu'daki Kamçatka bölgesinde sandıklar açıldığında, Rusya'nın batısında yaşayanlar henüz yataklarına bile gitmemiş olacaklar.

2. Seçimler neden üç gün sürüyor?

Normelde, Rusya'da seçimler Pazar günü yapılır ve bir gün sürerdi.

Geçen yıldan bu yana kurallar değişti ve Covid kısıtlamaları nedeniyle 2020'deki Anayasa Referandumu'nda olduğu gibi, sosyal mesafeyi sağlayabilmek için oylama üç güne yayıldı.

Bu kez oy verme işlemi Pazar gününe kadar sürecek.

Rusya'nın bazı kesimlerinde ayrıca, seçim komisyonunun internet sitesinden uzaktan oy verme imkanı da var.

3. Kimler yarışıyor?

Seçimlere 10'un üzerinde siyasi parti ve yüzlerce bağımsız aday katılıyor.

Birçoğu seçimle göreve gelinen kuruluşlara hakim, yerleşik partilere üye.

Seçim kampanyasında daha çok, seçime girmesi engellenen muhalif adaylar konuşuldu.

Rus makamları, bu isimlerin haklarında devam eden adli soruşturmalar yüzünden seçime sokulmadıklarında ısrarlı.

Seçime girmesine izin verilmeyen adaylar arasında, hem daha önce yerel parlamentolara seçilmiş olanlar hem de ilk kez yarışa girenler var.

Rusya Devlet Başkanı parlamento üyesi olmadığından Putin seçime girmeyecek ancak oy verebilecek.

4. "Akıllı oy" ne ve Google'ın bununla ne ilgisi var?

2018'de, muhalif akitivist Aleksey Navanli ve destekçileri "akıllı oy" adını verdikleri bir taktik benimsedi. Bununla, iktidardaki Putin'in Birleşik Rusya Partisi'nin gücünü daha da artırmasını engelleyeceklerine inanıyorlardı.

Seçmenlere, yetkili makamların destek verdiği adayın seçilmesini önlemek için hangi adaya oy vermeleri gerektiğini söyleyen bir uygulama geliştirdiler.

Navalni ve ekibi, bu sistemin bazı yerel seçimlerde etkili olduğunu söylerken, bu iddia bazı muhalif siyasetçiler ve yetkili makamlarca yalanlandı.

Yaz aylarında, Ocak'tan bu yana hapiste bulunan Aleksey Navalni'yle bağlantılı tüm kuruluşlar, aşırılıkçı ve yabancı ajanlar olmakla suçlandıktan sonra yasaklandı.

Ülkenin güneyindeki Wollintrade adlı bir firma, Rusya Patent Kurumu'na "akıllı oy"un ticari isminin haklarını almak için başvuru yaptı.

6 Eylül'de de Rus devlet medya denetleme kuruluşu, "akıllı oy" internet sitesini engelledi.

"Akıllı oy" arama sonuçları, Rus arama motoru Yandex'ten kaldırıldı ancak Google aramalarında görülüyordu.

Oylamadan bir gün önce de Rusya'nın başlıca mobil telefon hizmet sağlayıcısı şirketleri, Aleksey Navalni'nin bir arkadaşının Duma adayları önerilerini yayımlamasından sonra Google docs bulut hizmetine erişimi engelledi.

Bugün de Google ve Apple, Akıllı oy uygulamasını uygulama mağazalarından kaldırdı. Navalni'nin destekçileri, bu adımı siyasi sansür diye niteledi ve teknoloji devlerini Rus halkına karşı, Devlet Başkanı Putin ile birlikte saf tutmakla suçladı.

5. Sonuçlar ne zaman bekleniyor?

Bu bölgeden bölgeye değişiyor.

Bazı bölgelerde sonuçlar Pazartesi günü alınabilecek ancak bazı yerlerde oy sayımı daha uzun sürebilir.

Aynıca bazı yerel seçimlerde, yarışın ikinci tura kalması ihtimali de var.