6 soru 6 cevap: Müttefik ABD ve Türkiye neden çekişme içinde?
T24 Çeviri: Gonca Tokyol
Bloomberg’ten Selcan Hacaoğlu, uzun süreli müttefikler ABD ile Türkiye arasında suların bir türlü durulmamasının sebeplerini 6 başlık altında inceledi.
60 yıldan bu yana müttefik olan iki ülke arasındaki ilişkinin özellikle son yıllarda birçok başlıkta gerildiğine dikkat çeken Hacaoğlu, son olarak da ABD Başkanı Donald Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’ın bu hafta Ankara’ya gerçekleştirdiği ziyareti gündemine aldı. Hacaoğlu’nun Washington-Ankara ilişkilerini 6 soru ve 6 cevapta ele aldığı haberi şöyle:
Suriye konusundaki görüş ayrılıkları neler?
ABD’nin IŞİD’le mücadele için yürüttüğü kampanya sırasında en güvenilir müttefiği Halk Koruma Birlikleri (YPG) adıyla bilinen Kürt milisler oldu. ABD, YPG’yi 1984 yılından beri düzensiz aralıklarla Türkiye içinde otonom bir Kürt bölgesi için mücadele eden PKK’nın uzantısı olarak gören Türkiye’yi kızdırarak onları eğitti ve silahlandırdı. YPG’ye tekrar tekrar saldıran Türk güçleri, ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye’deki 2 bine yakın ABD askerini geri çekeceğini duyurmasından beri yeni bir saldırıya hazırlanıyor. Erdoğan, Trump’la yapılan anlaşma uyarınca hazırlıkların neredeyse tamamlandığını söyledi ve Kürt savaşçıları Türkiye’nin müdahalesini engellememeleri konusunda uyardı. Bolton ise Türkiye Kürt güçlerin ardından gitmemeyi kabul edene kadar ABD’nin Suriye’de jakacağını söyledi.
Darbe girişiminin ABD’yle ne alakası var?
Erdoğan için başarısız darbe girişimi hâlâ kapanmayan bir yara. Aynı zamanda darbe girişimini düzenlemekle suçladığı, Pensilvanya’da yaşayan Fethullah Gülen’in Türkiye’ye iade edilmemesi de. ABD’li yetkililer, Türkiye’nin 20 yıl önce ABD’ye yerleşen Gülen’le ilgili sunduğu kanıtların yetersiz olduğunu söylüyor. Gülen’in destekçilerinin güvenlik güçleri, okullar ve mahkemelere sızarak ‘derin devlet’ kurduğunu savunan Erdoğan, yaklaşık 130 bin kişiyi kamu hizmetlerinden temizledi. Türk yetkililer ayrıca ABD’li Pastör Andrew Brunson’ı darbe girişimlerine müdahil olduğu iddiasıyla tutukladı. Brunson’ın adil olmayan bir şekilde tutuklandığında ısrar eden ABD, Brunson’ın serbest bırakılması için ağustosta ili Türk bakan hakkında yaptırım uygulayarak Türkiye’ye baskı yaptı. Türkiye de, iki ABD’li bakanla ilgili aldığı kararlarla misilleme yaptı. Türk mahkemesinin ekimde Brunson’ı serbest bırakmasının ardından iki ülke de yaptırımlardan vazgeçti.
O zaman Türkiye neden Rusya’dan füze savunma sistemi alıyor?
Türkiye’nin almayı planladığı Rus S-400 savunma sistemi NATO teknolojisiyle uyumlu değil. Bu da, NATO kanadından güçlü bi muhalefete sebep oldu ve ABD’nin Türkiye’ye yönelik F-35 satışını askıya alması talep edildi. ABD, Rus sisteminin F-35’in gizlilik yeteneklerine dair istihbarat toplamak için kullanılmasından korkuyor. ABD Dışişleri Bakanlığı, Kongre’ye Türkiye’ye Patriot hava ve füze savunma sistemi satış teklifi konusunda bilgilendirdi ama Ankara ABD’nin karşı çıkmasına rağmen aynı zaman füze teknolojisini de anlaşmanın bir parçası olarak elde etmek istiyor.
Diğer hassas noktalar neler?
Türkiye’nin en az üç kişiyi daha darbe girişimiyle ve PKK’yla ilişkili oldukları iddiasıyla tutuklaması ilişkileri gerdi. Bu kişiler NASA’da çalışan bilim insanı Serkan Gölge ve ABD konsolosluklarında çalışan iki Türk. ABD’ye göre bu kişiler masum. Diğer cephede ise Türkiye, 2018’de ABD’deki davada İran’a yönelik yaptırımları deldiği gerekçesiyle mahkum edilen eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla’nın salıverilmesini garanti altına almaya çalışıyor. Türkiye, davanın zeminini Gülen takipçilerinin ‘ürettiği’ delillerin oluşturduğunu savunuyor.
Türkiye başka müttefikler arıyor mu?
Suriye’deki iç savaşta karşılıklı cepheleri desteklemelerine ve Türkiye’nin 2015’te hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle bir Rus uçağını vurarak düşürmesine rağmen Ankara ile Moskova arasındaki ilişkiler yumuşuyor. Türkiye, Rusya ve müttefiki İran’la yapılan anlaşma kapsamında bir silahsızlandırılmış bölge oluşturmak ve yeni bir sığınmacı akınını önlemek amacıyla Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib’e asker yerleştirdi. Aynı zamanda çatışmaya politik bir çözüm bulmak konusunda Fransa ve Almanya’dan destek arıyor.
Türkiye’yi ABD’nin ekseninde ne tutar?
Ortak çıkarlar, daha önceki anlaşmazlıkların kalıcı bir bölünmeye dönüşmeden çözülmesini sağladı ve bu paylaşılan çıkarlar hala geçerli. Türkiye, Amerikalılar ve gözü Washington’da olan diğerlerinden gelecek kısa vadeli yatırımlara ihtiyaç duyuyor. Bu arada ABD de Rusya ile İran’ın hakim olduğu Orta Doğu’daki Müslüman ülkeler arasında güvenebilir bir müttefik bulma konusunda sıkıntı yaşıyor. Trump, İran’a yönelik daha sert bir duruş vadediyor ve Türkiye’yi muhalif cephenin daha derinine itmek istemeyebilir. Türkiye, NATO’nun en büyük ikinci ordusuna sahip ve IŞİD’e yönelik operasyonlar için kullanılan stratejik İncirlik Hava Üssü’ne de ev sahipliği yapıyor.
*Kaynak: Bloomberg