6 soruda Büyük Britanya'nın akıbeti ne olacak?
Büyük Britanya'nın AB üyeliğinden ayrılığını ifade eden Brexit tahmin edildiğinden uzun zaman alacak. İhtimaller arasında AB'de kalmak da var.
Brexit için bir takvim var mı?
Britanya basınının haftasonu çıkan nüshalarında Başbakan Theresa May'in AB'den çıkış başvurusu için 2017 yılının ekim ayına kadar bekleyebileceği yolundaki haberlere yer verildi. Bundan sonra en geç 2019 yılının sonuna kadar çıkış koşulları hakkında pazarlıklar yürütülebilir. Üyelikten çıkışın tam olarak ne zaman yürürlüğe gireceği ve hangi muhtemel geçiş koşullarının dikkate alınacağı ise belirsizliğini koruyor.
Neden bu kadar uzun sürüyor?
"Sunday Times" ve diğer bazı İngiliz gazetelerinde yer alan haberlere göre Büyük Britanya hükümetinde kargaşa hakim. Brexit ve uluslararası ticarete bakacak iki yeni bakanlık kurulmasına rağmen bunlar yeterli kalifiye personele sahip değil. Ayrıca yeni bakanlıklar tam olarak hangi konular hakkında pazarlık yapacaklarını netleştiremedi. Kabinede Ticaret Bakanı Fox ve Dışişleri Bakanı Johnson, AB ve diğer ülkelerle ticarette kimin yetkili olduğu konusunda tartışıyor.
Başbakan May, "Hükümet, Brexit müzakereleri hazırlığında var gücüyle çalışmaktadır" açıklamasında bulundu. AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker Brexit yanlılarının bir planının bulunmadığını uzun süredir tahmin ediyordu. Juncker, Avrupa Parlamentosu'nda yapılan Brexit oturumunda, "pazarlıklar başlayana kadar aylar geçmesine anlayış gösteremediğini" söylemişti.
AB üyesi diğer ülkelerin tavrı nasıl?
Bekle ve gör politikası öne çıkıyor. Almanya Başbakanı Merkel yaz tatili öncesinde Britanyalıların hazırlık için birkaç aya ihtiyaç duymalarını anlayışla karşıladığını açıklamıştı. Başbakan Theresa May'in AB Antlaşması'nın 50'nci maddesi uyarınca üyelikten çıkışı bu yılın sonunda gündeme getirmesi ihtimali üzerinde durmuştu. Bu tarihin şimdi belirsiz bir süre için ertelendiği anlaşılıyor.
May önümüzdeki haftalarda çok sayıda Avrupa başkentini ziyaret edecek. Temaslarında Brexit de gündeme gelecek. Bunların gayrıresmi çıkış müzakereleri özelliğinde olması ise beklenmiyor. AB'nin 27 üyesi, haziran sonunda yapılan zirvede, Büyük Britanya 50'nci maddeyle çıkış sürecini başlattığında pazarlığa başlamayı kararlaştırmıştı.
AB nasıl hazırlanıyor?
Haftaya Pazartesi İtalya Başbakanı Renzi, Fransa Cumhurbaşkanı Hollande ve AlmanyaBaşbakanı Merkel'i bir adada ağırlayacak. AB liderleri burada Brexit'i tartışacak. AB devlet ve hükümet başkanları 15 Eylül'de ise dönem başkanı Slovakya'nın başkenti Bratislava'da Büyük Britanya olmaksızın toplanacak.
Avrupa Konseyi'ne göre bu zirvede somut kararlar alınmayacak. 1 Ekim'de AB'nin Brexit Başmüzakerecisi Michel Barnier işbaşı yapacak. Daha önce Fransız kabinesi ve AB Komisyonu'nda çeşitli görevler üstlenen Barnier, Londra'da zorlu bir müzakere partneri olarak görülüyor.
Brexit kararının uygulanmasını beklemeye almanın ne gibi sonuçları olabilir?
Başbakan May Fransa ve Almanya'da yapılacak parlamento seçimlerini bekler de Brexit'i 2017 Ekim'inde gündeme getirirse, bu, işi biraz daha karmaşık hale getirecek. Mayıs ya da Haziran 2019'da Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri yapılacak. AB tam üyeliğinin devam etmesi halinde Büyük Britanya da bu seçimlere katılacak. Büyük Britanya'ya AP'de 74 koltuk ayrılmış durumda. Böylece AB'den ayrılma kararı alan Britanyalılar 2019 sonbaharında belirlenecek AB Komisyonu'nda söz sahibi olabilecek. AB, en geç 2019 yılına kadar 2027'ye kadar olan bütçesini bağlamak zorunda. Yıllık yaklaşık 8,5 milyar Euroyu bulan ödemelerine son vereceğini duyursa da bütçe pazarlık masasında teorik olarak Büyük Britanya'nın temsilcileri de oturabilir.
Brexit kararının uygulanmaması mümkün mü?
AB üyesi bazı ülkelerin siyasetçileri Başbakan May'in ülkesini birlikten çıkarmak istediği konusunda ciddi anlamda kuşku duyuyor. Avrupa Parlamentosu'nun Alman üyelerinden Elmar Brok, "Yasal açıdan referandumdan çıkan sonuç hükümeti bağlamaz" dedi. "Handelsblatt" gazetesine geçen ay konuşan Avusturya İçişleri Bakanı Hans-Jörg Schelling, "Büyük Britanya asla AB'den ayrılmayacak. 5 yıl da geçse üyelikleri devam edecek" dedi. AB'de kalmak isteyen İskoçya ve Kuzey İrlanda bunun için gerekirse Büyük Britanya'dan kopmayı öngörüyor. İskoçya'da ikinci bağımsızlık referandumunun hazırlıkları devam ediyor. Kuzey İrlanda'da Brexit kararına karşı ilk dava açıldı. Brüksel'deki birçok AB diplomatının görüşüne göre Theresa May Brexit'i en geç 2020 yılına kadar yapılması gereken Avam Kamarası (House of Commons) seçimlerine kadar uzatabilir. Britanyalı seçmenler açısından parlamentonun alt kanadı seçimleriyle birlikte yeni bir Brexit referandumu imkânı da gündeme gelebilir.