6 soruda TTIP serbest ticaret anlaşması

Hannover’de 10 binlerce gösterici bugün Avrupa Birliği ile ABD arasında imzalanması hedeflenen Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması’na (TTIP) karşı bir gösteri düzenleyecek. TTIP anlaşmasına karşı gösteriyi düzenleyen kurumlar arasında çok sayıda çevre ve tüketici koruma örgütünün yanı sıra sendikalar ve kiliseler de bulunuyor. ABD Başkanı Barack Obama pazar günü Hannover'e gelerek anlaşmayla ilgili temaslarda bulunacak. İşte 6 soruda Almanya'da geniş bir kesimin gündemine giren TTIP anlaşması…

1. TTIP anlaşması nasıl gündeme geldi?

Serbest ticaret anlaşması üzerine müzakereler, 2013 yılının temmuz ayında başladı. Anlaşmayı savunanlara göre, AB ile ABD arasında gümrükleri ve ticaret engellerini kaldıran bu anlaşma, Atlantik'in her iki yakasına da ekonomik canlanma getirecek. Anlaşmaya karşı olanlar ise tüketici haklarının korunmasında ve gıda güvenliğinde bir aşınma olacağından endişeli. Müzakerelerin kapalı kapılar ardında yürümesi de rahatsızlık yaratıyor.

2. Müzakereler daha şeffaf hale geldi mi?

Bunu söylemek kısmen mümkün. Geçen yıldan beri AB Komisyonu, somut metin önerilerini kamuoyuyla paylaşıyor. Bu metinler Brüksel'in anlaşma maddelerinin nasıl olması gerektiğine dair tasarılarını yansıtıyor. Ancak tüm metin önerileri yayınlanmıyor. Hem AB'nin hem de ABD'nin pozisyonunu yansıtan “konsolide metinleri“ ise Almanya'da şu anda sadece milletvekilleri görebiliyor. Almanya Ekonomi Bakanlığı'nın TTIP okuma adasında sadece not almaya izin var. Belgelerin bir kopyasını almak ya da fotoğrafını çekmek ise yasak. Siyasetçiler okuduklarını kamuoyuyla da paylaşamıyor.

3. Tartışmalı tahkim mahkemelerinde durum ne?

AB Komisyonu devlete bağlı olmayan, demokratik açıdan meşru olmayan tahkim mahkemelerinin yerine yatırım mahkemelerinin kurulmasını önerdi. Bu mercilerin bir ilk derece mahkemesinden ve bir temyiz mahkemesinden oluşması öngörülüyor. Buna göre devlet tarafından atanan hâkimler, yatırımcıların anlaşmaya taraf ülkelere açacağı davalara bakacak.

4. Müzakerelerde şimdiye kadar kesinleşmiş olan ne?

Tüm TTIP anlaşması sonlandırılana kadar üzerinde uzlaşılmış herhangi bir husus bulunmuyor. Sadece bazı ara sonuçlardan ve eğilimlerden söz etmek mümkün. Pazartesi günü New York'ta 13'üncü müzakere turu başlayacak.

5. Müzakereler daha ne kadar sürecek?

En az Ocak 2017'ye, yani mevcut Amerikan hükümetinin görev süresinin sonuna kadar müzakereler devam edecek. Buna ek olarak bir yıl çeviriler ve incelemeler için, bir yıl da onay için geçecek. Bu hesaba göre TTIP en iyi ihtimalle 2018 yılında yürürlüğe girebilecek.

6. Anlaşmada başarısızlıkyaşanabilir mi?

Evet. Stop TTIP benzeri ittifaklar, protesto gösterileriyle anlaşmaya engel olmaya çalışıyor. Polisin verdiği bilgilere göre Berlin'de ekim ayında 150 bin kişi anlaşmayı protesto etmek için toplandı. Yapılan bir kamuoyu yoklamasına göre her üç Almanya vatandaşından biri anlaşmaya karşı. Yasanın yürürlüğe girebilmesi için her halükarda Avrupa Parlamentosu'nda ve muhtemelen Federal Alman Meclisi'nde ve diğer ulusal parlamentolarda onaylanması gerekiyor. Avrupa Parlamentosu daha önce de tartışmalı Acta telif hakları anlaşmasını onaylamamıştı.