7 soruda AB-Türkiye Zirvesi
Önceki gece sona eren AB-Türkiye zirvesinde sağlanan görüş birliğinin 17/18 Mart'taki gelecek zirvede son halini alması kararlaştırıldı. Peki, AB-Türkiye arasında tartışma yaratan noktalar neler?
Türkiye ne gibi yükümlülükler üstleniyor?
Türkiye, Türkiye'den Yunanistan'a yasa dışı yollardan giriş yapmış olan tüm sığınmacıları ülkeye kabul etmekle yükümlü oluyor. Yasadışı yoldan Yunan adalarına geçmiş bulunan ya da Türk deniz sahasında örneğin NATO gemileri tarafından kurtarılan tüm göçmenler Türkiye'ye iade edilecek.
AB'nin yükümlülükleri ne?
Türkiye'nin belirleyeceği bir tarih başlangıç sayılarak Türkiye'den Yunanistan'a geçmiş olan ve Türkiye'nin geri almayı kabul ettiği her bir Suriyeli için AB de Türkiye'den başka bir Suriyeli'yi Birlik'e kabul etmeyi taahhüt ediyor. AB ayrıca Türkiye'den belirli bir kontenjan çerçevesinde iç savaş sığınmacılarını almayı taahhüt ediyor. Bunun ayrıntıları üzerinde çalışılıyor.
AB bunun karşılığında Türkiye'ye ne vaat ediyor?
AB Türkiye ile vize anlaşmasını hızlandırmak istiyor. Hedef, “en geç 2016 yılının haziran ayı sonuna kadar” T.C. vatandaşlarına vize zorunluluğunun kaldırılması. Ek olarak Türkiye ile AB'ye tam üyelik müzerelerinde yeni fasılların açılması öngörülüyor. AB'nin ayrıca Suriyeli sığınmacıların ihtiyaçlarını gidermek amacıyla Türkiye'ye vermeyi taahhüt ettiği 3 milyar euroluk parayı bir an önce ödemesi de görüşme metninde yer alıyor. Ancak Türkiye'nin 2018 yılına kadar ek üç milyar euroluk bir yardım fonu istemesi sonuç metninde yer almıyor.
AB ülkeleri hangi konularda görüş birliğine vardı?
AB'ye bağlı tüm Schengen ülkeleri ortak sınır kodeksine, yani sınırların serbest dolaşıma açık tutulması uygulamasına geri dönülmesinin altını çizdi. Sonuç bildirgesinde göçmenlerin AB sınırlarından kolayca geçmesi uygulamasına ve Batı Balkanlar güzergahında gelişigüzel göçmen akınına son verildiği belirtilirken, Balkanlar güzergahının kapatıldığı yönündeki taslak Almanya'nın girişimi sonucu iptal edildi. 2016 sonuna kadar Schengen serbest sınır uygulanmasının yeniden geçerli kılınması öngörülüyor.
Sığınmacıların AB ülkelerindeki dağılımı nasıl olacak?
Bazı Doğu Avrupa ülkeleri ile diğer bazı AB ülkeleri, bundan sonra ek sığınmacı alma yönünde bir yükümlülük üstlenmek istemediklerini kayda geçirdiler. Ancak sonuç bildirgesinde Birlik ülkelerinden, sığınmacılar için “acilen yerleştirilme yerleri” tahsis etmeleri isteniyor. AB Komisyonu AB ülkelerinin bu konuda üstlendikleri yükümlülükleri uygulayıp uygulamadıklarını da bundan böyle her ay denetleyecek.
Yunanistan'a nasıl yardım yapılacak?
AB, Schengen bölgesinin sınır ülkesi olan Yunanistan'a yardım yapmakla yükümlü olduğunun altını çiziyor. Üye ülkeler 1 Nisan tarihine kadar sınır koruma ve sığınmacıların kayıt işlemleri için kaç memurun gönderileceğini belirleyecek. Ayrıca Avrupa Sığınma Destek Ofisi'ne (EASO) üye ülkelerden personel katkısı sağlanacak. Sığınmacıların Türkiye'ye geri gönderilmesi sürecinde ve Yunanistan-Makedonya sınırında beklemekte olan sığınmacı ve göçmenlere yönelik Yunanistan'a acil yardımlar yapılacak.
Bundan sonraki süreçte neler olacak?
AB - Türkiye göçmen krizi planı üzerinde 18 Mart'taki AB zirvesine kadar çalışılacak. AB üyesi ülkeler planı kendi kamuoylarına anlatıp metin üzerinde tartışacaklar. AB liderleri ve Türkiye 10 gün sonra tekrar biraraya gelerek metne son halini vermeye çalışacak. Yorumcular, mevcut plan ile 10 gün sonra ortaya çıkması muhtemel anlaşma arasında ciddi farklılıkların çıkmasının da ihtimal dahilinde olduğuna dikkat çekiyorlar.