7 soruda vizesiz Avrupa
1. Vize muafiyeti için istenen 72 kriterden 67'si yerine getirildi. Peki eksik kalan beş kriter hangileri?
Türkiye'nin yerine getirmesi gereken kriterlerden biri yolsuzlukla mücadele ile ilgili. Türkiye'nin Yolsuzluğa Karşı Avrupa Ülkeler Grubu Konseyi'nin (GRECO) tavsiyeleri ile uyumlu yasal düzenlemeler yapması gerekiyor. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nda da değişiklikler yapılarak AB standartları ile uyumlu hale getirilmesi de yerine getirilmesi gereken ikinci bir kriter. Üçüncü olarak Terörle Mücadele Kanunu'nun da AB müktesabatına göre değiştirilmesi ve yeni bir terör tanımının yapılması gerekiyor. Bu şekilde basın, ifade ve toplanma gibi temel özgürlüklerin garanti altına alınması amaçlanıyor. Ayrıca AB'nin emniyet teşkilatı EUROPOL'le yapılan Operasyonel İşbirliği Anlaşması'nın uygulamaya konulması gerekiyor. Ve son olarak da suçluların iadesi konusunda AB üyesi ülkelerle hukuki alanda işbirliğinin sağlanması gerekli. Bu kriterler Geri Kabul Anlaşması'nın haziran ayında uygulanmaya başlanması ve biyometrik pasaportların kullanımını da kapsıyor.
2. Vizelerin kaldırılması için AB Komisyonu'nun kararı yeterli mi?
Hayır. AB Komisyonu'nun görüşü, AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu'na tavsiye niteliği taşıyor. Komisyon'un kararının AB İçişleri Bakanlığı Konseyi'nde nitelikli çoğunluğun oyları ile kabul edilmesi gerekiyor. Konsey'in ne zaman toplanacağı henüz belli değil. Kararın Konsey'den tartışmalı da olsa geçeceği tahmin ediliyor. Çünkü Avusturya'nın yanı sıra bir çok Doğu Avrupa ülkesi vize serbestisine karşı. Konsey'in yanı sıra vize muafiyeti Avrupa Parlamentosu'nun da onayına sunulacak. Avrupa Parlamentosu'nda tartışmalar yaşanacağı, ancak büyük grupların desteği sayesinde geçeceği tahmin ediliyor. AP'den onay için salt çoğunluk gerekli. AP'nin oturum takvimine göre oylamanın 22 -23 Haziran tarihlerinde yapılması olası. Kararın üye ülkelerin ulusal parlamentolarından geçmesine ise gerek yok.
2. Türk vatandaşları için vize muafiyeti planlandığı gibi haziran sonunda gerçekten kalkacak mı?
Vize muafiyetinin kaldırılması kararının büyük olasılıkla haziran ayı sonunda alınacağı tahmin ediliyor. Karar onaylanırsa 1 Temmuz'dan itibaren vizesiz seyahat için teknik bir sorun kalmayacak, yeni biyometrik pasaportlara sahip olunması durumunda. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu 1 Haziran'dan itibaren yeni pasaportların dağıtımına başlayacaklarını açıkladı. Şu anda yürürlükte olan pasaportlarla vizesiz seyahat edilemeyecek. Sadece parmak izinin kayıtlı olduğu çipli pasaportlara sahip olanlar Avrupa ülkelerine seyahat edebilecek.
3. Çipli pasaportların önemi nedir?
Avrupa Birliği bu şekilde sahte pasaportla giriş-çıkış yapmak isteyenleri kontrol altında tutmayı amaçlıyor. Biyometrik pasaportlarda parmak izinin de bulunması nedeniyle sahte pasaport üretmenin zorlaşacağı tahmin ediliyor. AB'de Schengen Bölgesi'ne giriş - çıkış sistemlerinin güçlendirilmesi ve biyometrik pasaportlar sayesinde seyahat edenler çok sıkı bir şekilde kayıt altına alınacak.
5. Vize serbestisi ile Türk vatandaşları bütün Avrupa ülkelerine seyahat edebilecek mi?
Hayır. İngiltere ve İrlanda dışındaki AB ülkelerine seyahat edebilecek. Schengen Bölgesi ülkelerinin yanı sıra henüz Schengen'e dahil olmayan Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs ve Romanya'ya da seyahat edebilecek. Bunun yanı sıra AB üyesi olmayıp da Schengen'de yer alan İsviçre, Norveç ve İzlanda'ya da Türk vatandaşları giriş yapabilecek. Buna karşın Türkiye de aralarında Kıbrıs'ın da bulunduğu 11 AB üyesine yönelik uyguladığı vize zorunluluğunu kaldırdı. Kıbrıslı Rumlar da Türkiye'ye seyahat edebilecek.
6. Vize muafiyetinin kapsamı nedir?
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları hususi, ticari, turistik ya da ziyaret amacıyla İngiltere ve İrlanda dışındaki AB ülkelerine vizesiz seyahat edebilecek ve 90 gün süreyle bu ülkelerde bulunabilecek. Ancak bu vizesiz seyahat edilmesi AB ülkelerinde çalışılabileceği anlamına gelmiyor.
7. Eğer Avrupalıların korktuğu gibi Türkiye'den Avrupa'ya kitlesel bir göç olursa ne olur?
Böyle bir durumda Avrupa Birliği'nin fren mekanizması devreye girecek. Komisyon'un tavsiye kararında AB'nin vize serbestisini askıya alma mekanizmasının güçlendirileceği vurgulanmıştı. Bu durumda da AB'nin vize muafiyetinin dondurulması mümkün olabilecek. Yürürlükte olan düzenleme, askı mekanizması devreye konulmadan durumun önce altı ay gözlemlemesi ve daha sonra Komisyon'dan bir değerlendirme istemesini öngörüyor. Ancak askı mekanizmasının güçlendirilmesi durumunda ise üye ülkeler tek taraflı olarak karar alabilecek.