8. Soma duruşması yarın başlıyor
Manisa'nın Soma ilçesinde 301 madencinin yaşamını yitirdiği maden faciasıyla ilgili 6'sı tutuklu 46 sanıklı davanın 8'inci duruşması, 45 günlük aranın ardından, yarın Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülecek.
Reşatbey Mahallesi'ndeki Kültür Salonu'nda görülecek dava öncesi Akhisar İlçe Emniyet Müdürlüğü denetiminde Akhisar Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü'ne bağlı ekiplerce güvenlik çemberi oluşturuldu. Madende inceleme yapan bilirkişilerin raporlarının yetiştirilememesi nedeniyle, Mahkeme Başkanı Aytaç Ballı'nın duruşmayı Ağustos ayına ertelemesinin beklendiği öğrenildi.
Manisa Barosu Başkanı Avukat Ali Arslan konuyla ilgili şunları söyledi:
"Duruşma sürecinde yapılması gerekli olan işlemler tamamlandı. Bundan sonra bilirkişi raporu bekleniyor. Ama bu çok kapsamlı bir araştırma oldu. Sondaj çalışmaları uzun sürdü. Mahkeme üç aylık bir süre verdi, bunu üç aylık ek süre ile 6 aya çıkardı. Zaten 6 aylık süre bile Ağustos ayında doluyor. Ama yasalarda 6 ayda bitmesi gerekli gibi bir ibare yok. Bu nedenle ben Ekim ayı gibi raporun mahkemeye ulaşacağını düşünüyorum. Ama biz yine de duruşmaları takip edip ailelerin yanında olacağız."
Kimler yargılanıyor?
Cezalandırılmaları istenen sanıklardan tutuklu olan ilk 6 kişi Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürü Ramazan Doğru, Maden Mühendisi, İşletme Müdür Yardımcısı İsmail Adalı, İşletme Müdürü Akın Çelik, maden mühendisi Ertan Ersoy ve emniyet teknikeri Mehmet Ali Günay Çelik.
Tutuksuz yargılanan 40 sanıkların isimleri ise şöyle:
Maden mühendisleri Yasin Kurnaz, Hilmi Kazık, Yalçın Erdoğan, Harun Güneş, Fuat Ünal Aydın, emniyet teknikerleri Ergün Yılmaz, Coşkun Derici, Necati Karadeniz ve Harun Yılmaz, Erdem Cambaz, Serkan Kocaman, Soner Günay, Ümit Şahin, Nazmicem Nesemioğulları, Hüseyin Alkan, Adem Ormanoğlu, Burhan Karabaş, Sertaç Büyükgüney, Nimetullah Uğurlu, Efkan Kurt, Mehmet Bayri, Sertan Günay, Batuhan Ünlüyol, Ozan Sezer, Erdoğan Cinoğlu, Halil Sarı, Serhat Dinç, Saltuk Alp Demir, Uğur Karabulut, Serdar Günay, Mehmet Uçgun, Ömer Değirmenci, Fahri Pançar, Olcay Erşin, Mehmet Avcı, Halil Burhan, Hüseyin Ergin, Hilmi Karakoç, Mehmet Erez ve Caner Uysal.
İddianameden
9 kişilik bilirkişi heyetinden 7'sinin imzası bulunan 8 Ekim 2015 tarihli raporda, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. yüzde 70, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu yüzde 15, Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü yüzde 10, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yüzde 5 oranında kusurlu bulundu.
Diğer 2 bilirkişinin ayrık olarak düzenlediği raporda, ise yine aynı kurumlar sorumlu bulunurken, kusur oranları Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. için yüzde 50, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu için yüzde 30, Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü yüzde 10, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı içinde yüzde 10 olarak belirtildi.
Asıl suçlu Soma Kömürleri İşletmesi
Bilirkişilerden 7'sinin imzasının bulunduğu raporda, Soma Kömürleri İşletmesi A.Ş'nin kusurları, üretim zorlaması, gerekli teknik altyapı oluşturulmadan, yeterli yatırım yapılmadan ve iş güvenliği önlemleri alınmadan üretimin kontrolsüz bir şekilde artırılması, kapsamlı bir risk değerlendirmesi yapılmaması, iş sağlığı ve güvenliği eğitimi ile mesleki eğitimin mevzuat hükümlerine uygun şekilde verilmemesi, işletmedeki 'iç denetim' faaliyetlerinin gerektiği şekilde yerine getirilmemesi, ocağın havalandırması konusundaki hatalı uygulamalar ve sorunların çözümlenmemesi şeklinde sıralandı.
Ocak şartlarına uygun karbonmonoksit maskesinin seçilmemesi ve seçilen maskesinin yetersiz kalması, var olan maskelerin kontrol ve bakımının da gerektiği şekilde yapılmaması, gaz izleme sistemindeki sorunlar ve bunların giderilmesi konusuna kayıtsız kalınması, elektrik enerjisi ile çalışan cihazlardan bir bölünün ex-proofözellik taşımaması, yangınla mücadele ve tahlisiye konularında yetişmiş yeterli sayıda personel bulundurulmaması da eksikler arasında sayılırken bu işlemler için gerekli araç ve gereç altyapısının oluşturulmadığına dikkat çekildi. Tüm bunların olayın meydana gelişini doğrudan etkilediği vurgulanıp, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.'nin kusur oranının yüzde 70 olduğu belirtildi.
"TKİ, üretim miktarının artırılmasına kayıtsız kalmıştır"
Raporda, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) ise yüzde 15 kusurla ikinci sırada yer aldı. TKİ'nin ruhsat sahibi olduğu sahayı, Hizmet Alım Sözleşmesi ile kömür üretimi yapmak ve üretilen kömürü teknik şartnamede belirtilen yerlere teslim etmek üzere Soma Kömürleri İşletmesi A.Ş.'ye devrettiği vurgulanan raporda, "İmzalanan Hizmet Alım Sözleşmesi'nin 19. Maddesi'nde İşin sözleşme ve eklerinde tespit edilen standartlara (kalite ve özelliklere) uygun yürütülüp yürütülmediği idare tarafından görevlendirilen Kontrol Teşkilatı aracılığıyla denetlenir' hükmü yer almaktadır. TKİ, projede belirtilen üretim miktarının Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından kısa bir zaman süreci içinde önemli miktarda artırılmasına karşı kayıtsız kalmıştır" denildi.
TKİ'nin Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından hazırlanan, TKİ Genel Müdürlüğü İşletme Dairesi Başkanı ve Yeraltı Kontrol Müdürü tarafından onaylanan Haziran 2011 tarihli 'Ege Linyitleri İşletmesi Müessesi Müdürlüğü Eynez Karanlıkdere Yeraltı Sahasında Kömür Üretme İşine Ait Revize Uygulama Projesinde' gündeme getirilen S panoları hava dönüşlerinin ikinci bir yol ile yeryüzüne bağlanması işinin tamamlanması konusunda inisiyatif kullanmadığı, işletmedeki, havalandırma, gaz izleme sistemi ve ocak havasının analizi, yangınla mücadele ve tahlisiye konularındaki eksiklik ve hatalı uygulamaların düzeltilmesi için girişimde bulunmadığı için de kusurlu olduğu vurgulandı.
Ocaktaki bazı panolarda seri havalandırma uygulandığı, onaylı projede bulunmadığı halde kara tumba yöntemi ile üretim yapıldığına da dikkat çekiler raporda, "1'nci Revize Projesi'nde, sözleşmede belirlenen yıllık 1 milyon 500 bin ton üretimin gerçekleştirilebilmesi için yeraltı ve yerüstü çalışanların sayısı 2 bin 26 kişi olarak belirtilmesine rağmen bu kapasitenin sağlanması için biri yedek iki adet dakikada 2 bin 500 metreküp kapasiteli vantilatör kullanılmış. Ancak, 2012 yılında kömür üretimi 3 milyon 816 bin 15 ton, 2013 yılında ise 3 milyon 566 bin 457 ton olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılının Mart ayında, hak ediş dosyasından alınan sigortalı olarak prim yatırılan toplam işçi sayısı ise 3 bin 367'dir. Üretimin iki katından fazlasına çıkmış, çalışan sayısının artırılmış olmasına rağmen, havalandırma sisteminin aynen korunmuş olması iş sağlığı ve güvenliği yönünden çok büyük bir ihmali ortaya koymaktadır" denildi.
Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nün (MİGEM) bu gelişmelere karşı kayıtsız kalıp, yangın tehlikesi bulunan ocakta kullanılan makine ve ekipmanlardan bir bölümünün ex-proof özellik taşımadığı, bantların alev yürütmez tipte olmadığı, yanıcı özellik taşıyan ahşap tahkimat malzemesi kullanıldığı, kömür damarlarının kendiliğinden yanmaya eğilim açısından yüksek riskli sınıfa girdiği bilinmesine rağmen terkedilen eski üretim alanlarında oluşabilecek yangınlara karşı gerekli önlemlerin alınmadığının anlaşıldığına da raporda yer verildi.
Çalışma Bakanlığı ilk kez kusurlu kabul edildi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı'na ise Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Eynez Yeraltı Kömür Ocağı'nda iş sağlığı ve güvenliği açısından çeşitli hatalı uygulama ve eksiklikler bulunmasına rağmen denetimlerde hiçbir noksanlık belirlenememiş olması, denetimleri gereken şekilde yapmadığı gerekçesiyle yüzde 5 kusur verildi.
Diğer 2 bilirkişinin ayrık olarak düzenlediği raporda, ise yine aynı kurumlar sorumlu bulunurken, kusur oranları Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. için yüzde 50, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu için yüzde 30, Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü yüzde 10, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı içinde yüzde 10 olarak belirtildi.