9 soruda Yunanistan seçimleri

Yunanistan 25 Ocak'ta sandık başına gidiyor. Altı yıllık ekonomik kriz karşısında uygulamaya konan kesinti politikalarını takiben Yunanistan'da hedeflenen ekonomik iyileşme gerçekleşmedi. Bu nedenle kesinti politikalarını karşısına alan radikal sol çizgideki Syriza'nın bu seçimlerde önemli bir başarı elde edeceği düşünülüyor. Syriza'nın olası zaferi ise Avrupa Birliği (AB) liderleri ve uluslararası finans çevrelerinde kaygı yaratırken Avrupa solunda heyecana neden oluyor. İşte BBC Türkçe’nin derlemesiyle 9 soruda Yunanistan seçimleri:

Yunanistan'da nasıl bir seçim sistemi var?

Yunanistan'da bir partinin parlamentoya girmek için yüzde 3'lük seçim barajını aşması gerekiyor. Parlamentoda 300 sandalye bulunuyor.

Seçimlerden birinci çıkan parti, oy oranlarıyla kazandığı milletvekili sayısı dışında ekstra 50 sandalye elde ediyor.

Hükümetin kurulması için çoğunluğun sağlanması, yani 151 sandalye gerekiyor.

Seçimlerde oy kullanmak için en az 18 yaşında olmak gerekiyor. 9.808.760 kayıtlı seçmen bulunuyor. Yurtdışında oy kullanmak için bir mekanizma bulunmuyor.

Seçimlere hangi partiler katılıyor?

Seçimlere birçok parti katılıyor, ancak yüzde 3'lük barajı geçecek partiler belli bir sayıda.

En önemli iki parti, radikal sol çizgideki Syriza ve merkez sağdaki Yeni Demokrasi.

Bu seçimler neden özellikle önemli?

Bu seçimlerin önemi Syriza gibi radikal bir sol partinin seçimlerin favorisi olmasından kaynaklanıyor.

Eğer Syriza seçimleri kazanırsa, sadece Yunanistan'da değil Avrupa kıtasında, siyasi skalada sosyal demokrasinin solunda yer alan bir parti, uzun yılların ardından ilk kez sandıktan zaferle çıkacak.

Syriza'nın özellikle ekonomi politikaları, uluslararası finans kurumları ve AB liderlerini kaygılandırıyor.

Kampanyaların merkezinde neden mali yardım programı var?

Yunanistan AB ve IMF'den yaklaşık 240 milyar Euro'luk mali yardım desteği aldı. Yeni hükümet 7.2 milyar Euro'luk yeni kredi dilimini müzakere etmek zorunda. Altı yıllık ekonomik kriz ve kesinti önlemlerini takiben Yunanistan'da hedeflenen ekonomik iyileşme gerçekleşmedi.

İşsizlik hâlâ yüzde 25,56 seviyesinde. 25-35 yaş arası kişilerde işsizlik yüzde 50'yi geçmiş durumda. Yeni vergilerse orta sınıfı zora düşürüyor. Piyasa durgunluğu da sürüyor. Bu nedenlerle birçok Yunan vatandaşına göre mali yardım planı başarısız oldu ve yerine bir alternatif getirilmeli.

Euro bölgesinden ayrılma korkusu oyları etkiler mi?

2012 seçimlerinde, Yunanistan'ın Euro bölgesinden çıkabileceği yönündeki korkuların seçim sonuçlarını etkilediği düşünülüyor.

Syriza lideri Aleksis Tsipras Euro bölgesinden çıkacağını söylemiyor. Bununla birlikte kamu borçlarının bir bölümünün silinmesini, kalanının kredilendirilmesini talep ediyor ve yeni destekler için sıkı bir müzakereyi savunuyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Junker Yunanistan'ı 'yanlış bir karar vermemesi' konusunda uyarıyor.

Başbakan Antonis Samaras ise merkez ve sağ seçmenlerin oyunu almak için seçmenleri Euro bölgesinde olmayı riske atmamaya çağırıyor.

Olası seçim sonuçları neler?

Seçimlerden önce yapılan son anketlere göre Syriza'nın oyları Yeni Demokrasi'nin en az üç puan önünde. Metro Analysis araştırmasına göre iki parti arasındaki fark yüzde 4,6'dan yüzde 5,3'e çıktı. Metro Analysis, Syriza'nın oyunun yüzde 36 civarında olduğunu söylüyor. Başka bir araştırma şirketi Rass'a göreyse Syriza yüzde 4,8 puan önde. Dolayısıyla Syriza'nın birinci, Yeni Demokrasi'nin ikinci parti olacağı, diğer partilerinse çok büyük oy oranlarına ulaşamayacağı, en fazla yürütülen tahmin.

Syriza iktidar olur mu?

Anketlerin gösterdiği oy oranı Syriza'nın tek başına iktidar olmasına yetmiyor. Bu durumda Syriza'nın başka sol partilerle koalisyon arayışına gireceği düşünülüyor. Pasok, Kinima ve Patomi'nin bu arayıştaki kilit partiler olabileceği belirtiliyor. Yunanistan Komünist Partisi'nin böylesi bir koalisyona girmesi olası gözükmüyor.

Bağımsız Yunanlar ise sağ bir parti olmasına rağmen kesinti politikalarına karşı çıktığı için Syriza'yla koalisyon konusunda anlaşma ihtimalinin bulunduğu aktarılıyor.

Syriza'sız hükümet formülü neler?

İkinci olasılıksa başında Antonis Samaras'ın bulunduğu ve Yeni Demokrasi'nin merkezinde olduğu bir kaolisyon.

Ancak Yeni Demokrasi'nin birinci parti olmayıp ekstra 50 koltuğa sahip olamaması durumda bir kabine oluşturmasının çok zor olacağı düşünülüyor.

Sonuçlar Avrupa çapında nasıl bir etki yaratabilir?

Bu soru en çok ekonomi bağlamında soruluyor. Syriza'nın hükümet kurması AB ve uluslararası finans kurumlarını kaygılandıracak. Olası bir Syriza hükümetinde Yunanistan ile özellikle borçların müzakeresi konusunda Troyka'yla (AB, Avrupa Merkez Bankası ve IMF) gerilim yaşanabileceği son derece olası görünüyor. Ayrıca Syriza hükümetinin Euro Bölgesi'nin varlığının ve yapısının daha fazla sorgulanmasına neden olacağı tahmin ediliyor.

Öte yandan böylesi bir sol hükümetin bir model oluşturarak başta İspanya olmak üzere diğer ülkelerdeki sol partilerin güçlenmesine etkide bulunabileceği yorumları da mevcut.

 

Portre: Syriza kimdir?

 

Anketlere göre yüzde 3 barajını aşıp parlamentoya girebileceği düşünülen diğer partilerse şunlar: Merkez soldaki Patomi (Nehir), aşırı sağcı Altın Şafak, sosyal demokrat Pasok, Pasok'tan ayrılan eski Başbakan George Papandreu'nun kurduğu Kinima (Demokratik Sosyalistler Hareketi), Yunanistan Komünist Partisi, merkez sağ Bağımsız Yunanlar.