AB’de cinsiyete dayalı ücret ayrımcılığına karşı şeffaflık zorunluluğu
Avrupa Birliği (AB), kadın ve erkek çalışanlar arasında cinsiyete dayalı ücret ayrımcılığının ortadan kaldırılması amacıyla, üye ülkelerdeki işletmelere, şeffaflık zorunluluğu getiriyor.
Mağdurların yargıya erişimini kolaylaştıran yeni düzenleme ile eşit ücret kuralını ihlal eden şirketlere, para cezası başta olmak üzere, çeşitli yaptırımlar uygulanacak.
AB’nin yürütme organı olan Avrupa Birliği Komisyonu tarafından 4 Mart 2021’de gündeme getirilen, “ücret şeffaflığı yönergesi” Avrupa Parlamentosu (AP) tarafından kabul edildi.
AB Komisyonu ile Avrupa Parlamentosu’nun 15 Aralık 2022’de üzerinde anlaşmaya vardığı yeni düzenleme, ücret ayrımcılığı mağdurlarının adalete erişimini iyileştirmenin yanı sıra, kadınlar ve erkekler arasında eşit ücret ilkesinin daha fazla şeffaflık ve etkili bir şekilde uygulanmasını öngörüyor.
Avrupa Parlamentosu tarafından Perşembe günü kabul edilen düzenleme şunları içeriyor:
- En az 100 çalışanı olan işverenler, kadın ve erkek işçiler arasındaki ücret farkı konusunda düzenli olarak bilgi yayınlamak zorunda kalacak.
- İlk aşamada, en az 250 çalışanı olan işverenler her yıl ücret eşitliği konusunda rapor verecek.
- Bu uygulama, 150 ile 249 arasında çalışanı bulanan işverenler için 3 yılda bir zorunlu olacak.
- Düzenlememin AB genelinde hayata geçirilmesinden 5 yıl sonra ise, 100 ile 149 arasında çalışanı olan işverenlerin de her 3 yılda bir bildirimde bulunmaları gerekecek.
- Eğer bu bildirimlerde geçerli nedene dayanmayan en az yüzde 5’lik bir cinsiyete dayalı fark ortaya çıkarsa, işveren, işçi temsilcileriyle yeniden ücret değerlendirmesi yapacak.
- Çalışanlar, aynı işi yaptıkları kişilerle aralarında cinsiyete dayalı ücret farkı olup olmadığı konusunda işverenlerinden bilgi talep etme hakkına sahip olacak.
- Bu haktan, şirketin büyüklüğünden bağımsız olarak tüm çalışanlar yararlanabilecek.
- İşverenler, personel alım ilanı veya iş görüşmesinden önce ilk ücret düzeyi veya aralığı hakkında bilgi vermek zorunda olacak.
- İşverenin, iş başvurusunda bulunanların geçmişte aldıkları ücreti sormasına izin vermeyecek.
- Cinsiyete dayalı ücret ayrımcılığına maruz kalan çalışanlar, geçmiş maaş, ikramiye ve ayni ödemeler konusunda tazminat talep edebilecek.
- İş yerinin şeffaflık yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda, ücret konusunda herhangi bir ayrımcılık yapılmadığını kanıtlamak işçinin değil, işverenin sorumluluğu olacak.
- Bu kuralları ihlal eden işletmelere, para cezası başta olmak üzere, çeşitli yaptırımlar uygulanacak.
3 yıl içinde ulusal yasalara girmesi gerek
Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen düzenleme, AB Komisyonu’nun onayından sonra Resmi Gazete'de yayımlandıktan 20 gün sonra yürürlüğe girecek.
AB üyesi ülkelerin, düzenlenip 3 yıl içinde ulusal yasalarına dahil etmeleri gerekiyor.
Avrupa Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen oylama öncesi yaptığı açıklamada, "Eşit iş, eşit ücreti hak ediyor. Eşit ücret için şeffaflığa ihtiyacınız var” dedi.
Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) verilerine göre AB ülkelerinde kadın ve erkek çalışanlar arasındaki ücret farkı ortalama yüzde 13 civarında.
Bu konuda en iyi durumdaki ülkelerin başında yüzde 0,7 ile Lüksemburg yer alıyor.
Cinsiyete dayalı ücret farkı Fransa'da yüzde 15,8, Almanya'da yüzde 18,3 ve Letonya'da yüzde 22,3'ü buluyor.
Eurostat’ın 1 Mart’ta yayınladığı rakamlara göre, AB genelinde iş yaşamındaki kadınlar, erkek çalışanlara göre daha az kazanmaya devam ediyor.
Kadın ve erkekler arasında bu 16 civarındaki fark, bu yıl ortalama yüzde 12,7’ye gerilese de eşitsizlik hala belirgin düzeyde.