AB, İran yaptırımlarını takasla aşacak

ABD'nin İran'a yönelik yaptırımları 4 Kasım'da devreye giriyor. AB, Avrupalı şirketlerin yaptırımlara takılmaması için bir mekanizma geliştirdi. Takasa dayalı mekanizma aynı tarihte yürürlükte olacak.Avrupa Birliği (AB), Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) 4 Kasım'da İran'a karşı uygulamaya başlayacağı yeni yaptırım rejimine takılmamak için ödemeleri kolaylaştırıcı bir mekanizma geliştirdiğini açıkladı.

Reuters haber ajansına konuşan üç AB diplomatı, kurulan mekanizmanın yasal çerçevesinin, ABD yaptırımlarının devreye gireceği gün olan 4 Kasım'da sembolik olarak yürürlükte olacağını, ancak işlerliğini önümüzdeki yıl başlarında kazanacağını açıkladı.

AB'nin kurduğu "özel amaçlı kurum" (special purpose vehicle - SPV), Washington'ın İran'la ticaret yapan bankaları hedef almasını önleyecek şekilde tasarlandı. Buna göre AB'nin kurduğu bir çeşit takas (barter) yöntemi ile İran'dan satın alınacak petrolün ödemesi, ABD'nin finans sistemi tarafından saptanmadan, AB'den sunulacak ürün ve hizmetlerle yapılacak.

Sembolik tarih

Reuters'a konuşan diplomat "SPV'yi 4 Kasım'dan önce yürürlüğe koymaya çalışıyoruz ve bunu başarabileceğimizi düşünüyoruz" ifadesini kullandı ve "Ancak yürürlüğe derhal girmeyecek. Aylarca sürecek bir zaman almasını tahmin ediyoruz" şeklinde konuştu.

Mekanizmanın ofisinin nerede bulunacağı henüz açıklanmazken, projenin içeriğine dair ayrıntıların önümüzdeki haftalarda netleşmesi bekleniyor. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federcia Mogherini de kurulma aşamasındaki mekanizmayı ilk olarak Eylül ayındaki Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu yıllık toplantısında açıklamıştı.

Bir diğer diplomat da, 2015 tarihli, İran'ın nükleer programını kontrol altında tutmayı hedefleyen anlaşmaya atıfla, "ABD yaptırımlarına rağmen İranlılara anlaşmanın yürüdüğünü göstermeli, taraf olmaya devam etmelerini sağlamalıyız. Ancak aynı zamanda İranlılara bu kadar zamanda bu kadar ilerleme kaydedebildiğimizi de göstermeliyiz" ifadelerini kullandı.

ABD Başkanı Donald Trump, BM'nin beş daimi üyesine ek olarak Almanya ve AB'nin imzaladığı İran nükleer anlaşmasından ülkesinin Mayıs 2018'de çekildiğini açıklamıştı. O zamandan bu yana AB devletleri ile Rusya ve Çin, anlaşmayı ayakta tutmak için çaba gösteriyor.

Tüm ticareti kapsamayacak

Avrupalı diplomatlar, oluşturulan mekanizmanın tüm ticareti kapsayamayacağını ifade ederken, amacın İranlıların, nükleer anlaşmanın şartlarını yerine getirmeye devam etmesini sağlamak olduğunu belirtti.

SPV'nin, birtakım diğer AB girişimleri ile birlikte Avrupalı şirketlerin, ABD'nin İran yaptırımlarından etkilenmemelerini hedeflediğini belirten diplomatlar, Birlik'in Washington'ın anlaşmadan çıkmasına karşın Tahran'ı devam etme yönünde cesaretlendirmeye çalıştığının altını çizdi.

Türkiye, İran yaptırımlarından rahatsız

ABD'nin 4 Kasım'da devreye girecek yeni yaptırımları İran'ın petrol ve doğalgaz ticaretini hedef alacak. Tahran ile iş yapan devletlerin de yaptırımların hedefine oturtulacak olması Türkiye'yi de rahatsız ediyor.

Türkiye, Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore ile birlikte İran'dan petrol ithalatı yapan başlıca devletler arasında yer alıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun 2017 verilerine göre Türkiye yıllık ham petrol ihtiyacının yaklaşık yüzde 50'sini İran'dan yaptığı ithalat ile karşılıyor.

Buna göre 2017 yılında Türkiye'nin yurtdışından ithal ettiği 25,7 milyon tonluk ham petrolün 11,4 milyon tonu İran'dan satın alındı.