AB 'para karşılığı vatandaşlık'tan 10 yılda 25 milyar Euro kazandı

Kayhan Karaca / Strasbourg

AB ülkeleri son 10 yıl içinde yüksek miktarda para karşılığı 6 bin kişiye vatandaşlık, yaklaşık 100 bin kişiye ise oturum izni verdi. Taşınmaz mülk satışı veya yerel bir şirkete yatırım karşılığı gerçekleşen Altın Vize (ikamet) / Altın Pasaport (vatandaşlık) sistemine en çok başvuran ülkeler sırasıyla İspanya, Macaristan, Letonya, Portekiz, Birleşik Krallık, Yunanistan, Kıbrıs (Rum Kesimi) ve Malta. Yasal zeminli sistem sayesinde İspanya yılda yaklaşık 1 milyar Euro gelir elde ediyor.

Transparency International adlı yolsuzlukla mücadele konusunda referans sivil toplum kuruluşuna göre İspanya’yı sırasıyla Kıbrıs (914 milyon), Portekiz (670 milyon) ve Birleşik Krallık (498 milyon), Macaristan (434 milyon), Yunanistan (250 milyon), Malta (205 milyon) ve Letonya (180 milyon) izliyor. Kıbrıs Rum Kesimi'nin 2013 yılından bu yana "Kıbrıs Cumhuriyeti" pasaportu pazarlayarak 4 milyar 800 milyon Euro gelir kaydettiği belirtiliyor.

Çinliler ve Ruslar ilk sırada

İstatistiklere göre para karşılığı AB vatandaşlığı veya AB’de oturum izni alanların başında Çinliler ve Ruslar geliyor. Son 5 yılda yaklaşık 7 bin 200 Çinli para karşılığı İspanya’dan ya vatandaşlık ya da oturum aldı. Yine son 5 yılda Macaristan 5 bin 431, Portekiz ise 3 bin 936 Çin uyrukluya para karşılığı vatandaşlık veya oturum hakkı tanıdı. Letonya 12 bin, İspanya ise 4 bin 700 Rus uyrukluya AB ve dünyanın birçok ülkesi için vizesiz dolaşımın kapılarını açtı.

İstatistikler Yunanistan’ın 308, Portekiz’in 236, Macaristan’ın da 74 Türk uyrukluya para karşılığı vatandaşlık veya oturum izni verdiğini gösteriyor. AB'den para karşılığı vatandaşlık veya oturum izni alanlar arasında ABD vatandaşları da var. Bu yolla son 5 yılda İspanya’da 4 bin 327, Birleşik Krallık’ta ise 187 ABD vatandaşı vatandaşlık veya oturum aldı.

Ortalama 900 bin Euro

Bir AB ülkesinde para karşılığı vatandaşlık veya oturum almanın bedeli de ülkeden ülkeye değişiyor. Bu alanda AB ortalaması yaklaşık 900 bin Euro. Fakat Yunanistan ve Letonya’da 250 bin Euro karşılığında oturum izni elde edilebiliyor. Kıbrıs Cumhuriyeti pasaportunun bedeli yaklaşık 2 milyon Euro. Avusturya’da ise duruma göre kimi zaman 10 milyon Euro ödemek gerekiyor.

AB üyesi olduğu 2004 yılından bu yana başta Rus uyruklular olmak üzere çok sayıda üçüncü ülke vatandaşına saydam olmayan şartlarda vatandaşlık veya oturum hakkı tanıdığı belirtilen Malta hakkında ise yeterli veri mevcut değil. Malta bu nedenle özellikle Avrupa Parlamentosu (AP) tarafından eleştiriliyor. AP geçen yıl aldığı bir kararda Malta’dan bu konuda kendisini “AB değerleriyle uyumlu hale getirmesini” istemişti. 2017 yılında karanlık bir cinayete kurban giden Maltalı gazeteci Daphne Caruana Galizia’nın üzerinde çalıştığı dosyalardan biri de Malta hükümetinin Altın Vize politikasıydı.

Uzmanlar şu anda dünya genelinde yıllık 13 milyar dolar ile ifade edilen Altın Vize pazarının birkaç yıl içinde 20 milyar dolar düzeyine ulaşacağı öngörüsünde bulunuyor. Altın Vize’nin en önemli pazarı haline gelen AB ise kurum olarak durumdan endişeli. Bu endişe büyük ölçüde para aklama ve terör risklerinden kaynaklanıyor. AP ve Avrupa Komisyonu, her ne kadar yasal çerçevede yapılıyor olsa da, Altın Vize uygulamasının birçok AB ülkesinde saydam koşullarda gerçekleşmediği görüşünde. Avrupa Komisyonu’nun bu alanda AB genelinde müşterek kurallar uygulanması için önümüzdeki haftalarda önerilerde bulunması bekleniyor.