ABD - Çin ticaret savaşı: Küresel ekonomi karşısındaki en büyük risk hakkında neler biliniyor?
ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı yeni gümrük vergilerinin devreye girmesiyle yeniden alevlendi.
ABD Başkanı Donald Trump, 200 milyar dolar değerdindeki Çin ürünlerine uygulanan gümrük vergilerinin ikiye katlanacağını, kısa bir süre içinde de yeni vergi konacağını duyurdu.
İki ülke arasındaki ticaret anlaşmasında Pekin'in geri adım atmadığına dair iddiaların, Trump'ı bu tehditlere yönelttiği ifade ediliyor.
Buna rağmen Çin, ABD ile iki günlük müzakerelere başlıyor.
Dünyanın en büyük iki ekonomisi birbirlerinin ürünlerine milyarlarca dolarlık gümrük vergisi getirmiş durumda.
Ticari anlaşmazlıkların daha da tırmanması şirketler ve tüketiciler açısından yeni belirsizlikler doğurarak dünya ekonomisine zarar verecektir.
ABD-Çin ticaret savaşında öne çıkan önemli sorunlar ise şunlar:
1) ABD'nin ticaret açığı nasıl büyüdü?
Çin'i adil olmayan ticari uygulamalarla suçlayan ABD geçen yıl bu ülkeye karşı ticaret savaşı başlattı.
ABD, Çin'i fikri mülkiyet haklarını ihlalle suçluyor. Çin'in ulusal şirketlerini sübvansiyonlarla destekleme politikasını haksız rekabet doğurması nedeniyle değiştirmesini istiyor.
ABD ayrıca 419 milyar dolarlık ticaret açığını kapatmak amacıyla Çin'in daha fazla Amerikan malı almasını istiyor.
İhracat ile ithalat arasındaki farkı ifade eden dış ticaret açığını kapatmak Trump'ın ana politikalarından birini oluşturuyor.
2) Şimdiye dek hangi gümrük vergileri uygulanıyor?
ABD geçen yıl 250 milyar dolarlık Çin malına gümrük vergisi getirdi. Pekin ise buna 110 milyar dolar tutarındaki Amerikan ürünlerine vergi koyarak karşılık verdi.
200 milyar dolarlık Çin malına uygulanan gümrük vergilerinin bu yıl başından itibaren yüzde 10'dan 25'e çıkarılması planlanıyordu, ancak ertelendi.
Trump, Pekin ile müzakereler çok yavaş ilerliyor diye bu artışın bugünden (10 Mayıs) itibaren uygulanacağını söylüyor.
Trump 325 milyar dolarlık Çin malına da yüzde 25 vergi uygulamasının kısa bir süre içinde başlatılması sözü verdi.
3) Hangi ürünler etkilenecek?
ABD'nin uyguladığı gümrük vergilerinden makine ve teçhizattan motorsiklete kadar birçok ürün etkilenecek.
ABD en son 200 milyar dolar tutarındaki Çin ürünlerine yüzde 10 vergi getirdi. Bu ürünler arasında balık, çanta, giyim ve ayakkabı var.
Bu ürünlere uygulanan vergi bu hafta yüzde 10'dan 25'e yükseltilecek.
Çin, ABD'yi ekonomi tarihindeki en büyük ticaret savaşını başlatmakla suçluyor. Bu nedenle Pekin de kimyasal maddelerden sebze ve viskiye kadar birçok Amerikan ürününü, özellikle Cumhuriyetçi Parti'ye destek veren bölgelerde üretilen ve başka yerlerden satın alınabilecek soya fasulyesi gibi ürünleri hedef alıyor.
4) Ticaret savaşı piyasaları etkiledi mi?
ABD-Çin ticaret savaşı, geçen yıl boyunca mali piyasalarda büyük belirsizliklere neden oldu. Bu belirsizlik dünya çapında yatırımcı güvenini olumsuz etkiledi, kimi kayıplara neden oldu.
2018'de Hong Kong'daki Heng Seng endeksi yüzde 13'ten fazla, Şanghay Bileşik endeksi ise yüzde 25'e yakın düşüş gösterdi.
Her iki endekste bu yıl yüzde 12 ve 16 düzeyinde artış kaydedildi.
Dow Jones Endüstri Ortalaması ise 2018'de yüzde 6'ya yakın düştü, bu yıl da yüzde 11 artış gösterdi.
Çin yuan'ı geçen yıl ABD doları karşısında yüzde 5 düştü, 2019'da ise genel olarak istikrar kazandı.
5) Ticaret savaşlarının diğer etkileri neler?
ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı diğer ülkeleri ve küresel ekonomiyi de etkiledi.
Uluslararası Para Fonu (IMF), iki ülke arasındaki gerginliğin geçen yıl küresel ekonomik büyümeyi baskılaması nedeniyle 2019 tahminlerini küçültmek zorunda kaldığını söylüyor.
ABD veya Çin'in ticaret yaptığı veya onların tedarik zincirinde rol oynayan bazı ülkeler de ticaret savaşından dolaylı olarak etkilendi.
Çin ile olan ticaret savaşı ABD'nin geçen yıl boyunca diğer ülkelerle sürdürdüğü çekişmelerden sadece birisi.
Trump ayrıca Meksika, Kanada ve AB ülkelerine yönelik vergiler de getirerek tüketicilerin Amerikan ürünlerini almasını teşvik etti. Bu ülkeler de misilleme olarak Amerikan ürünlerine gümrük vergisi koydu.