ABD seçimleri; 'Süper Salı'yı 'süper' yapan ne?
ABD'de Başkanlık ön seçimleri kritik dönemece geldi. Bugün pek çok seçim bölgesinde hem Cumhuriyetçiler hem de Demokratlar partilerinin başkan adayını belirlemek için sandık başında olacak. 'Süper Salı'da kimi isimler partisinin başkan adaylığı için favori isim haline gelebilir. Kimi adaylarınsa seçim maratonunda havlu atması muhtemel.
BBC Türkçe'nin haberine göre, 1988'de hayata geçen 'Süper Salı', ABD başkanlık yarışında Iowa sendromu olarak bilinen sorunun önüne geçmeyi amaçlıyordu. Ön seçimlerde ilk oyların kullanıldığı Iowa küçük bir eyalet ve ABD genelini yansıtmadığı düşünülüyor. Bu nedenle çıkan sonuçların da yanıltıcı olduğu fikri hakim. Ama ilk seçim sonucunun alındığı yer olduğu için adaylar genelde aylarca Iowa'da kampanya yürütüyor.
Süper Salı'nın amacı ise başkan aday adaylarını ulusal platforma taşıyıp daha geniş bir seçmen kitlesinin önüne çıkarmak. Geçmişte Süper Salı pek çok başkan aday adayının yarıştaki kaderini belirleyen gün olmuştu.
Hangi eyaletlerde oy kullanılacak?
Cumhuriyetçiler: Bugün toplamda 11 eyalette seçim var. Alabama, Arkansas, Georgia, Massachusetts, Oklahoma, Tennessee, Texas, Vermont ve Virginia'da ön seçimler yapılıyor. Alaska ve Minnesota'da ise parti grubu seçimleri var.
Demokratlar: 11 eyalette seçim var. Alabama, Arkansas, Georgia, Massachusetts, Oklahoma, Tennessee, Texas, Vermont ve Virginia, partinin başkan adayını belirlemek için oy kullanacak. Colorado, Minnesota ve ABD Samoa'sında parti grubu seçimleri yapılacak. Ayrıca yurt dışında yaşayan Demokratlar da bugün ön seçimlere katılıyor.
Sonuçlar ne zaman çıkacak?
Sandıkların büyük kısmı TSİ 03.00'te kapanacak. Kısa bir süre sonra da resmi olmayan ilk sonuçlar gelecek. Sadece Alaska'da parti meclisi seçimleri TSİ 07.00'ye kadar devam edecek.
Sandık çıkış anketlerinin Süper Salı sonuçları hakkında bir fikir vereceği tahmin ediliyor.
Süper Salı'da kaç delege için yarış var?
Cumhuriyetçiler: Toplamda 595 delege, ya da toplam delege sayısının yüzde 25'inin kimi destekleyeceği bugün netleşecek. Cumhuriyetçi adayların partinin başkan adaylığını garantileyebilmesi için 1.237 delegenin desteğine ihtiyacı var.
Demokratlar: Demokrat aday adayları Hillary Clinton ve Bernie Sanders partinin başkan adayı olabilmek için 2.383 delegeye ihtiyacı var. Bugünse 1.004 delege için yarışılacak. Demokratların bir farkı 'süper delege' olarak bilinen ve üst düzey partililerden oluşan delegeler. Şu ana kadar süper delegelerin büyük bölümü Clinton'a desteğini açıkladı. Ancak Süper Salı'dan çıkacak sonuçlar, delegelerin tercihini de etkileyebilir.
Hangi eyaletler kritik?
Texas: Texas'ın hem nüfusu kalabalık hem de Süper Salı'daki ağırlığı yüksek. Eyalette Cumhuriyetçiler için 55, Demokratlar içinse 252 delege var. Aynı zamanda Cumhuriyetçi aday adaylarından Ted Cruz'un da memleketi. Eğer Cruz Texas'ta Donald Trump'a kaybederse seçim kampanyasını tekrar ayağa kaldıramayabilir. Cruz şu ana kadar yapılan Texas ön seçim anketlerinde önde gidiyor ve hem eski hem de mevcut Texas valilerinin desteğini almış durumda.
Massachusetts: Bu eyaletteki ılımlı Cumhuriyetçilerin ve sol eğilimli kesimin Donald Trump'ın büyük ses getiren seçim kampanyasını sekteye uğratabileceği ifade ediliyor. Massachusetts'te açık ön seçim yapılıyor. Yani seçim kaydı olan herkes, Cumhuriyetçi ya da değil, her aday için oy kullanma hakkına sahip. Eyaletin ünlü gazetesi Boston Globe, beklenmedik bir hamleyle Demokratları Cumhuriyetçi aday Ohio Valisi John Kasich'e oy vermeye çağırdı. Gazete bu yolla Trump'ın zayıflatılabileceğini söyledi.
Süper Salı adayların sonu olabilir mi?
Geçmişte Süper Salı adayların başkanlık yarışındaki geleceğini tayin etmişti. 2012'de Cumhuriyetçi Mitt Romney, Süper Salı'da aldığı zaferle Cumhuriyetçi başkan adayı olarak Barack Obama'nın karşısına çıkmıştı. Ancak bu yıl daha karışık bir tablo var. Bu yıl Süper Salı'da oy kullanacak eyaletlerde kazanan tüm delegeleri almıyor. Delegeler oy oranlarına göre dağıtılıyor. Cumhuriyetçi adaylar Marco Rubio ve John Kasich için 15 Mart'ta yapılacak olan ve kazananın tüm delegeleri aldığı Florida ve Ohio seçimleri kritik. Ancak bir diğer Cumhuriyetçi aday adayı beyin cerrahı Ben Carson için Süper Salı'nın yolun sonu olması büyük olasılık. İlk 4 ön seçimde beklenen performansı gösteremeyen Carson için birçok Cumhuriyetçi "Hala neden yarıştan çekilmedi?" sorusunu soruyor.
Demokratlar tarafındaysa seçim kampanyası boyunca gelir adaletsizliğine vurgu yapan Bernie Sanders, Süper Salı'da Clinton karşısında çok varlık göstermese dahi yarışta kalmaya devam edecek.