"ABD, Türkiye'ye değil Yunanistan'a yatırım yapıyor"

Hilal KöylüAnkara

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Roma'daki G-20 liderler zirvesinde ABD Başkanı Joe Biden'a Ankara'nın rahatsızlığını iletmiş olsa da ABD yönetimi, Yunanistan'la askeri işbirliğini genişletmekte ısrarlı. ABD ve Yunan askeri güçlerinin Batı Trakya'da Türk azınlığın yoğun yaşadığı İskeçe'de ortak askeri tatbikat yapması, iki ülkenin aralarındaki işbirliğini daha da ileri noktalara taşıyacağının işareti olarak değerlendiriliyor.

ABD yönetimi, önümüzdeki haftalarda da Yunanistan'ın Dedeağaç Limanı'na geniş çaplı bir askeri sevkiyat yapacak. Bu sevkiyatta çok sayıda helikopter, insansız hava aracı, top, tank ve ağır silahın Yunanistan'a ulaştırılacak olması Ankara'da endişeyle karşılanıyor.

Sevkiyatın Dedeağaç'tan başlayıp Romanya ve Bulgaristan üzerinden Balkanlar ve Orta Avrupa'ya uzanan bir askeri tatbikat için yapıldığı bilgisini paylaşan Türk diplomatik ve askeri kaynaklar ise tatbikatın Rusya'ya karşı yapıldığını, ancak bu yakınlaşmasının bölgedeki dengeleri bozmamasını umut ettiklerini aktarıyor.

Yunanistan, Ekim ayında ABD'yle 1990'da imzaladığı savunma işbirliği anlaşmasını yenileyip genişletmişti. Yunanistan'ı "güçlü ve güvenilir bir müttefik" olarak niteleyen ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, "Yunanistan'la imzaladıkları bu savunma işbirliği anlaşmasının Doğu Akdeniz ve ötesinde güvenlik ve istikrara katkıda bulunacağını" söylemişti.

ABD-Yunanistan Savunma İşbirliği Anlaşması'na göre Yunanistan, Türkiye sınırındaki Dedeağaç Üssü ile Girit Adası'ndaki Suda Üssü başta olmak üzere ülkesindeki Amerikan üslerine daha fazla ABD askerinin konuşlandırılmasına izin veriyor. Anlaşma ile Yunan askeri üslerine de erişim hakkı olan ABD, Yunanistan'da tatbikat yapacağı bölgeleri de genişletebiliyor.

Fransa ile yapılan anlaşmalar 

Yunanistan'ın askeri işbirliğini genişlettiği tek NATO ülkesi ABD değil. Yunanistan, bu yıl Fransa'yla da yeni savunma işbirliği anlaşmalarıimzaladı. Geçen Eylül ayında Elysee Sarayı'nda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis tarafından imzalanan anlaşma uyarınca Fransa Yunanistan'a üç fırkateyn satacak. Yunanistan, ayrıca bu yılın başında Fransa'dan 18 adet Rafale savaş uçağı alımı için bir anlaşma imzaladı.

Ankara ise Doğu Akdeniz'de Yunanistan'la yaşanan gerginliğin gölgesinde yapılan bu anlaşmalardan rahatsızlığını "Yunanistan'ın silahlanmasına Fransa ile ABD'nin destek vermesinin kabul edilemeyeceği" mesajıyla ilgili ülkelere doğrudan iletmişti.

"Türkiye’ye karşı bir yedekleme"

Peki ABD, Türkiye'nin endişesini artıracak şekilde neden Yunanistan'la işbirliğini genişletiyor?

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) AB Çalışmaları Direktörü Nilgün Arısan, ABD'nin Yunanistan'la ortak askeri tatbikatını, Yunanistan'daki askeri üslerini kuvvetlendirmesini bir çeşit "Türkiye'ye karşı yedekleme" olarak görüyor.

Arısan neden böyle düşündüğünü DW Türkçe'ye "ABD uzun zamandır Türkiye'yi güvenilir bulmadığı için Yunanistan'a yatırım yapıyor. Önceden Türkiye ile Yunanistan'ı eşit gören bir ABD yönetimi yok artık. Türkiye'nin öngörülebilir bir dış politikası olmadığı gibi Batı karşıtı tutumu da ortada. Bu yüzden Türkiye'yi sadece 'NATO'da gören ancak onunla iş yapmayan' bir ABD var" sözleriyle açıklıyor.

ABD'nin bu yaklaşımında Türkiye'nin Rusya'dan S-400 füze sistemi almasının büyük payı olduğunu düşünen Arısan, ABD-Yunanistan yakınlaşmasının Türkiye'nin güvenliği ve güvenirliği açısından ciddi risk olarak da ortaya çıktığını öngörüyor. Arısan'a göre Ankara dış politikasında ciddi değişikliklere gitmedikçe sıkıntı yaşayacak:

"Türkiye'de iktidar Batı kurumları içinde yer almak istiyor, ama bir türlü Batı karşıtı söylemler terk edilmiyor. Amerika da büyük tehdit olarak gördüğü Rusya'yla Türkiye'nin yakınlaşmasını kabul edemeyeceğini her fırsatta gösteriyor. Yunanistan'la böyle büyük tatbikatın nedeni de bu. Erdoğan, Biden'la görüşmüş ve rahatsızlığını dile getirmiş olsa da durum değişmiyor."

Bir dönem Türkiye'nin AB Daimi Temsilciliği görevini de yapmış olan emekli Büyükelçi Selim Yenel de ABD-Yunanistan ortak tatbikatının Türkiye'ye karşı bir siyasi mesaj niteliğinde olduğunu söylüyor. Yenel, "ABD, S-400'ler alarak Rusya'ya yakınlaşan Türkiye karşısında Yunanistan'ı kendisine bir alternatif olarak seçmiş durumda. Ankara'yı endişeye sevkeder bu durum. Çünkü Yunanistan silahlanıyor. Daha önce AB'yi arkasına almıştı. Şimdi de ABD'yi. Yunanistan'ın Türkiye'yi tahrik gücü artabilir. Ankara-Atina gerilimi tırmanabilir" yorumunu yapıyor.

"Türkiye'ye gözdağı"

ABD'nin Yunanistan Büyükelçisi Geoffrey R.Pyatt, Dedeağaç Limanı'nı ABD ordusu ve NATO için Doğu Avrupa ve Karadeniz bölgesine askeri güç gönderecek lojistik merkezi olarak çok önemsediklerini açıklamıştı.

Emekli Tümgeneral Armağan Kuloğlu, Büyükelçi Pyatt'ın bu sözlerinin Ankara açısından kritik olduğunu düşünüyor. Kuloğlu, "Amerika güvenlik politikasında değişikliğe gidiyor. Rusya'yı çevrelemeye çalışıyor. Rusya'yı Doğu Avrupa ve Karadeniz'den baskılıyor. Türkiye'yle ilişkileri de kötü olduğu için Yunanistan'ıyanına çekiyor. NATO'nun güney kanadı Türkiye'ydi. Şimdi ise ABD bu görevi Yunanistan'a vermek istediğini gösteriyor" diyor.

Kuloğlu'na göre ABD-Yunanistan tatbikatı Türkiye'ye bir çeşit "gözdağı" niteliğinde. Kuloğlu "ABD, tatbikat için Yunanistan'a yolladığı askeri araçları geri götürmeyecek. Yunanistan'a F-35'leri de veriyorlar. Silah satışı da yapıyorlar. NATO'nun yeni güney kanadını Yunanistan, Güney Kıbrıs ve İsrail hattında kurmak istedikleri de ortada. Türkiye, bunların olacağını görmeliydi" derken Türkiye'nin bu konuyu ABD'yle daha derin konuşması gerektiğini söylüyor.

"Bu Dedeağaç olayı nedir?"

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Roma'da görüştüğü ABD Başkanı Biden'a Ankara'nın Dedeağaç Üssü'ndeki hareketlenmeyle ilgili rahatsızlığını ilettiğini duyurmuştu. Erdoğan, gazetecilerin soruları üzerine "Sayın Biden'a da Macron'a da konuyu söyledik. Dedik ki: Bu Dedeağaç olayı nedir? Burada böyle bir üssün kurulması bizi, halkımızı rahatsız ediyor" açıklaması yapmıştı.