ABD ve Çin arasındaki 'ticaret savaşı'nın kazananı kim olur?
ABD Başkanı Donald Trump'ın 60 milyar dolara varan Çin ürünleri alımına gümrük vergisini artırma planları piyasalara hemen yansıdı. Çin, bir ticaret savaşı yaşanmasını arzulamadığı ama bundan da kesinlikle korkmadığı yanıtını verirken; Japonya'da Nikkei endeksi yüzde 4,5 ABD'de Dow Jones endeksi ise yüzde 2,9 oranında düşüş gösterdi.
Trump, Çin'in entellektüel mülkiyet haklarını çaldığı iddialarına karşılık gümrük vergilerini yükseltme planını gündeme getirmişti.
Pekin hükümeti ABD tarafından Çin mallarına yeni gümrük vergileri konmasına kesinlikle karşı olduğunu ama her türlü durumla başedebileceği konusunda kendilerine güvenlerinin tam olduğunu söylüyor.
Asya piyasalarını sert vurdu
Çin Ticaret Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada "Çin meşru hakları ve çıkarları konusunda eli kolu bağlı oturmayacaktır. Meşru çıkarlarımızı savunmaya tamamen hazırız" denildi. Buna karşılık Çin, ABD'nin ikili ekonomik ilişkiler ve ticareti tehlikeye sürüklemeyeceği umudunu da dile getiriyor.
Ticaret savaşı kaygısı Asya piyasalarında sert düşüşlere yol açtı. Çin'deki Şanghay Birleşik Endeksi yüzde 3,4 Hong Kong'daki Hang Seng endeksi ise yüzde 2,5 düşüş gösterdi. Avrupa borsalarında tepki daha yumuşak olmuş Almanya'daki Dax endeksi yüzde 1,7 düşmüştü. İngiltere'nin FSTE endeksinde düşüş 0,8 ile daha düşük düzeyde kaldı.
Perşembe günü bu konudaki haberler ABD piyasalarında da düşüşe yol almış S&P 500 endeksi yüzde 2,5 düşüş göstermişti.
Bugünün erken saatlerinde Çin kendisinin de 3 milyar dolar değerinde karşı gümrük vergileri önerileri hazırladığını açıkladı. ABD'nin çelik ve aliminyum ithalatına uygulamayı planladığı vergiler bu ayın başlarında Başkan Trump tarafından açıklanmış ve bu hafta yürürlüğe girdi. Çin Ticaret Bakanlığı buna ithalat vergilerinde iki adımla cevap vereceğini söylüyor.
Trump, Çin'den bütçe açığını 100 milyar dolara indirmesini istedi
ABD, Çin'den her yıl bir önceki yıla göre milyarlarca dolar daha fazla ithalat yapıyor. Bu geçen yıl 375 milyar dolarlık bütçe açığında da kendisini göstermişti. Başkan Trump dün Çin'den bu açığı derhal 100 milyar dolara indirmesini istedi.
Geçen Ağustos ayında Trump Çin'in dış ticaret politikaları hakkında bir rapor istemişti ve önerdiği yeni gümrük tarifeleri bu raporun sonucu olarak ortaya atıldı.
Beyaz Saray Çin'in dış ticaretinde bir dizi "adil olmayan" uygulama tespit ettiğini söylüyor ve bunlar arasında yabancıların Çin'de iş kurması konusundaki kısıtlamalar ve yabancı şirketlerin teknoloji transferine zorlanması gibi uygulamaları sayıyor.
Hazırlanan raporda ayrıca Çin'in Amerikan şirketlerine adil olmayan koşullar koyduğu, ABD'deki yatırımlarını stratejik alanlara yönelttiği ve siber saldırılar yürüttüğü ve bunları desteklediği de öne sürülüyor.
'Adil olmayan lisanslar' DTÖ'ye gönderilecek
Beyaz Saray şimdi Çin'den gelen ve yüzde 25 gümrük vergisine tabi olabilecek 1000 ürünlük bir listesi olduğunu söylüyor. Listenin nihai halini almasından önce bu alanda iş yapanların görüşleri de alınacak. Yetkililerin verdiği bilgilere göre, ABD ayrıca Çin'in ülkesindeki yatırımlarını sınırlamanın yollarını arıyor ve "adil olmayan" lisansların Dünya Ticaret Örgütü'ne götürülmesi yoluna da gitmeyi düşünüyor.
Amerikalı yetkililer Çin'in de misilleme yapma ihtimali olduğunu kabul ediyorlar ama Çin'in nihai olarak en çok kaybeden taraf olacağını söylüyorlar.
Öte yandan eğer açıklandığı şekliyle uygulanırsa Amerikan gümrük vergileri hem tüketici açısından fiyatların yükselmesi sonucunu getirecek hem de Çin'in muhtemel misillemesi uzmanlara göre ABD ekonomisinde özellikle de tarım ve uzay-havacılık gibi hayati sektörleri vurabilir.
Trump'ın 'Önce Amerika' politikasının popüleritesi yüksek
Çin 2016 yılında ABD mallarının en çok satıldığı üçüncü en büyük pazar oldu. Amerikan mısırı, soya fasulyesi, domuz ürünleri ve uçaklarını en çok satın alan ülkelerin başında Çin geliyor. Çin'in açıkladığı olası misilleme adımlarının soya fasulyesini içermemesi Amerikalı çiftçilere şimdilik rahat bir nefes aldırmışa benziyor.
Trump'ın politikalarını eleştirenler, ticaret açığının böyle bir adıma gerekçe olamayacağını, ticaretin her iki tarafa da faydalı olduğunu söylüyorlar. Buna karşılık Amerika'da, Çin'in devlet yönetimindeki ekonomisinin gelişimi ve askeri amaçlı kullanılabilecek teknoloji birikimi konusunda, partiler ötesi kaygıların da arttığı bir gerçek. Ayrıca Trump'un "Önce Amerika" politikaları ABD kamuoyunun geniş kesimleri arasında hala beğeniliyor.
Fakat Asya'daki yorumcular Çin'in yapacağı misillemelerin, dikkatle, ABD'nin Trump'a desteğin yüksek olduğu bölgelerini etkileyecek şekilde planlanacağına hiç kuşku duymadıklarını söylüyorlar.
Singapur'daki Asya Ticaret Merkezi'nin başkanı Deborah Elms "Çinliler bu liste üzerinde bir yılı aşkın süredir çalışıyorlar ve bu işte çok iyiler" diyor ve sürdürüyor:
"Eğer işler o noktaya gelirse, Çin'de iş yapan ABD şirketlerinin hayatını çok zorlaştırabilirler. Gelişmeler çok ilginç olacak.