'Adalet Bakanlığı’ndan savcılara talimat: El Kaide dosyalarını bildirin'

Cumhuriyet gazetesi yazarı Çiğdem Toker, Van merkezli başlatılan El Kaide operasyonları sonrası Adalet Bakanlığı tarafından, soruşturma dosyaları hakkında bilgi almak için savcılara Ceza İşleri Genel Müdür Yardımcısı Hâkim Ali Öztürkmen'in imzasıyla talimat olarak “bilgi notu hazırlayın” denildiği ve “masumiyet karinesi ve soruşturmanın gizliliği ilkelerine” uyulmasının da istendiğini belirtti. Bu uygulamanın olağan olmayacağı şüphesiyle bakanlığı arayan Toker’e, “Bu talep, dosyaların içeriğine ilişkin değil. HSYK teklifinin görüşüldüğü Adalet Komisyonu’nda milletvekilleri Adalet Bakanı’ndan bilgi sormuştu. Bunun üzerine Adalet Bakanı da Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nden bilgi alarak komisyonda aktardı.” şeklinde cevap verildi.

Toker, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın Anayasa Komisyonu’nda “El Kaide’ye yönelik 64 soruşturmanın sürdüğünü, 16 tane kovuşturmanın da yargıda devam ettiğini” belirten açıklamalarını hatırlatarak, “Soruşturmanın gizliliği”, ceza yargılamasının en temel ilkesi olduğu ve “Bakan adına” bile olsa, savcılıklardan “bilgi notu” isteyen Öztürkmen’in taşıdığı sıfat olan “hâkim”lere, anayasaya göre kimse talimat veremeyeceği için işlemin sorunlu olduğunu ifade etti.

Çiğdem Toker’in Cumhuriyet gazetesinde “Adalet Bakanlığı’ndan Savcılara Talimat: ‘El Kaide Dosyalarını Bildirin” başlığıyla yayımlanan (20 Ocak 2014) yazısı şöyle:

Son bir aydır, göbek adı “manidar” olan (!) birbirinden ciddi operasyonlarla uyanmaya alıştık. Geçen salı sabahı yapılan operasyonun adı “El Kaide”ydi.

Van merkezli 6 ilde, eşanlı düzenlenen baskınlarda, 25 kişi gözaltına alındı; ifadelerinardından 13’ü tutuklandı. Basına yansıdığı kadarıyla, operasyona gerekçe gösterileniddialar şöyle:

“Suriye’ye 15’erli gruplar halinde savaşçı göndermek. Afganistan, Pakistan gibi ülkelerden gelen El Kaide mensuplarının Suriye’ye geçişini sağlamak. Zekât ve yardım adı altında esnaftan para toplayarak Suriye’de savaşan El Kaide güçlerine aktarmak. Suriye, Pakistan ve Afganistan ülkelerine silahlı eylemlerde kullanılmak üzere eleman, para, gıda, yiyecek ve silah temini ile aktarımı yapmak.” Bu ağır iddiaların doğru olup olmadığını zaman, hayat, yahut hukuk; adına ne dersenizdeyin bir mekanizma nasılsa gösterecek... Zaten konumuz başka: 

Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) 10. maddesine göre yapılan bu operasyonun tarihi 14-15 Ocak’tı Peki ertesi gün ne oldu biliyor musunuz?

Konuya geçelim:

Adalet Bakanlığı, 15 Ocak 2014’te ulusal yargı ağı UYAP üzerinden, TMK 10. madde ile görevli başsavcılıklara elektronik imzalı bir talimat gönderdi. Ceza İşleri Genel Müdür Yardımcısı, Hâkim Ali Öztürkmen’in “bakan adına”gönderdiği bu talimatta dendi ki:

“Kamuoyunda El Kaide operasyonları” olarak bilinen kovuşturma ve soruşturma dosyaları hakkında bakanlığa “bilgi notu” ulaştırın....

Sağ üst köşedeki tarihin yanında “GÜNLÜİVEDİ” yazan bu talimat, iki bölümden oluşuyor:

- Eğer savcılığınızda devam eden, soruşturmaysa: - Sayısı ve soruşturma numaraları, - Şüpheli sayısı, şüphelilerden kaç tanesinin tutuklu olduğu - Kovuşturma aşamasındaysa: - Sayısı ve kovuşturma numaraları, - Sanık sayısı, sanıklardan kaç tanesinin tutuklu olduğu,

Konusundan tarihine; imzasından içeriğine kadar her unsuruyla sorunlu bu talimatı gördüğümde inanamadım. (Naif bulanlar için, bütün bu olup bitenlere rağmen, şaşırma duygusunu diri tutmak gerektiği notunu düşmeliyim) Fakat şaşkınlığı bir anda tuhaf bir ironiye dönüştüren unsur, yazının sonunda saklıydı:

Savcılara “bilgi notu hazırlayın” denirken “masumiyet karinesi ve soruşturmanın gizliliği ilkelerine” uyulması da isteniyordu. Adalet Bakanlığı kaynaklarını aradım: “Bakanın savcılardan böyle bir bilgi notu istemesi olağan mıdır?” Şu yanıt geldi:

“Bu talep, dosyaların içeriğine ilişkin değil. HSYK teklifinin görüşüldüğü Adalet Komisyonu’nda milletvekilleri Adalet Bakanı’ndan bilgi sormuştu. Bunun üzerine Adalet Bakanı da Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nden bilgi alarak komisyonda aktardı.”

Doğru; Adalet Bakanı Bekir Bozdağ perşembe günü Adalet Komisyonu’nda“Türkiye El Kaide örgütüne hiçbir şekilde destek vermemiştir” dedi; ardından da Türkiye’de “El Kaide’ye yönelik 64 soruşturmanın sürdüğünü, 16 tane kovuşturmanın da yargıda devam ettiğini” söyledi. Ancak Bozdağ’ın -vekillerin talebiyle de olsa- bu bilgileri aktarmış olması:

“Soruşturmanın gizliliği”, ceza yargılamasının en temel ilkesi olduğu için,

- “Bakan adına” bile olsa, savcılıklardan “bilgi notu” isteyen Öztürkmen’in taşıdığı sıfat olan “hâkim”lere, anayasaya göre kimse talimat veremeyeceği için,

- Bir soruşturma/kovuşturma dosya numarasının bakanlığa/bürokrata verilmesinin;UYAP üzerinden o dosyanın içeriğine erişilmesi anlamına geleceği için.

- UYAP’ın kontrolünün Adalet Bakanlığı’nda olması zaten, sistemi baştan manipülasyona açık hale getiriyorken bir de “ivedi-günlü” talimatlarla dosya bilgi notlarının istenip sisteme aktarılması, yargının tüm işlerinin yürütme tarafından izleneceği demek olduğu için bu belgeyi, işlemi sorunlu olmaktan kesinlikle çıkarmıyor.

Türkiye’nin, El Kaide’ye destek verdiği iddialarının yoğunlaştığı böyle bir dönemde, Adalet Bakanlığı’nın savcılardan, yazılı talimatla dosya bilgisi istemesinin, farklı sorunlara ve tartışmalara yol açacağından kimsenin kuşkusu olmasın.