AFP muhabiri Afrin'den yazdı: 3 bin yıllık tapınak Türkiye'nin bombardımanında ağır hasar gördü

Fransız haber ajansı AFP'den Delil Süleyman, Suriye'nin kuzeyindeki Afrin bölgesinde bulunan ve binlerce yıl önce inşa edilmiş olan Ayn Dara Tapınağı'nın olduğu bölgeyi ziyaret etti. Süleyman, Türk jetleri tarafından bombalandığı söylenen bölgedeki son durumla ilgili izlenimlerini aktardı:

Suriye'deki Ayn Dara Tapınağı'nın aslan heykelleri, 3 bin yıldır aynı yerde duruyordu. Ancak, Türk savaş uçaklarının Zeytin Dalı Harekâtı kapsamında düzenlediği hava operasyonları devam ederken, Demir Çağı'nın en önemli miraslarından biri olan bu heykellerden de geriye yalnızca aslanların pençeleri kaldı.

Suriyeli ve Kürt yetkililer, Türkiye'nin düzenlediği hava operasyonları nedeniyle tapınağın zarar gördüğünü söylüyor.

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ise yaptığı açıklamalarda, harekat alanında bulunan "dini ve kültürel yapılar, tarihi eserler ve arkeolojik kalıntılar ile kamu yararına faaliyet gösteren tesislerin" hedefler arasında bulunmadığını ifade ediyor.

Suriye'nin kuzeyinde bir tepenin üzerinde yer alan Geç Hititler dönemine ait Ayn Dara Tapınağı'nın M.Ö. 1300 ile 700 yılları arasında inşa edildiği düşünülüyor. Tapınağın adı, Afrin'de bulunan bir köyden geliyor.

Buranın kime tapınmak için yapıldığı kesin olarak tespit edilmiş değil. Ancak ortaya atılan teorilerden biri buranın Akad mitolojisinde bereket, aşk ve savaş tanrıçası olan İştar için inşa edildiği yönünde.

Suriye Tarihi Eserler İdaresi'ne göre bu tapınak geçen haftaya kadar, "M.Ö. birinci binyıl içerisinde Suriye'de Aramiler tarafından inşa edilmiş olan en önemli anıtlar" arasında yer alıyordu.

Ancak 26 Ocak'ta Türkiye'nin hava bombardımanında ağır hasar gördü.

Bir zamanlar tapınağın içine yönelen merdivenler, bugün yerle bir olmuş durumda.

Siyah bazalt taşına oyulmuş kanatlı hayvanları gösteren muhteşem freskler, enkaz yığınına dönüşmüş, artık tanınmayacak halde.

Tapınağın bir tek arka bölümü, bombardımanı hasarsız atlatabilmiş. Ayakta duran bir aslanın bazalttan yapılmış heykeli, Afrin'in yeşil tepelerini yukardan süzmeye devam ediyor.

Ahmed Salih, Ayn Dara'nın hemen yanındaki köyde bulunan evinin önündeki merdivenleri işaret ederek, "İşte tam orada oturuyordum" diyor.

Salih'in evi, doğrudan bu antik tapınağa bakıyor:

"Saldırı o kadar güçlüydü ki, olduğumuz yerde sallandık. Daha sonra tepenin üstünden duman yükseldiğini gördüm."

Afrin tarihi eserler konseyi üyesi arkeolog Salih el Din Senno, Ayn Dara'nın yüzde 40 ile 50'sinin zarar gördüğünü söylüyor.

Senno, tapınağın, ofisinde asılı resimlerini göstererek, "Hasar giriş bölümünde başladı ve iç alanlara da uzandı. Efsanevi hayvanların heykelleri, tapınak muhafızları ve tanrıları simgeleyen diğer heykeller paramparça oldu. Parçalanan heykellerin parçaları 100 metrelik bir alana yayılmıştı" diyor.

Suriye hükümeti, Afrin'deki Kürt yönetimi ve muhalif gruplara yakınlığıyla bilinen Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Ayn Dara'daki yıkımdan Türkiye'yi sorumlu tutan açıklamalar yaptı.

Suriye Tarihi Eserler ve Müzeler Müdürlüğü, yaptığı açıklamada, "Afrin'in arkeolojik alanlarına Türkiye'nin yaptığı saldırıları" ve "Ayn Dara Tapınağı'nın yıkılmasını" kınadı.

AFP'ye isminin yazılmaması koşuluyla bir açıklama yapan bir UNESCO yetkilisi ise Ayn Dara Tapınağı'nın çok özel bir yapı olduğunu söylüyor:

"Bu tapınak, Suriye-Hitit dini mimarisinin önemli bir örneği ve Suriye'de benzer yapılar içerisinde en derin arkeolojik kazıların yapılabildiği yer."

Yetkili, bombardımanın "binanın orta ve güneydoğu kısımlarına ağır hasar verdiğini" ve bazı eserlerin de "paramparça olduğunu" aktarıyor.

Suriye'de 2011 yılından bu yana devam eden iç savaşta yüz binlerce kişi yaşamını yitirdi ve çok sayıda tarihi eser harap oldu.

Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütü antik kent Palmira'ya ciddi hasar verdi. IŞİD, burada bulunan 2 bin yıllık El Lat Aslanı heykeli parçalamış ve Bel Tapınağı'nı da yıkmıştı.

Suriye Tarihi Eserleri Müdürü Maamun Abdülkerim, AFP'ye yaptığı açıklamada, "Ayn Dara Tapınağı'na zarar vermek, Bel Tapınağı'nı yıkmakla eşdeğer bir vahşet. Tüm dünya için büyük bir felaket, bu. Bir hava saldırısında 3 bin yıllık medeniyet yok oldu" diyor.

Abdülkerim ayrıca, Afrin'de bulunan ve "Kuzey Suriye'nin Antik Kentleri" olarak adlandırılan 40 tarihi köyün hasar almasından da endişe ettiğini ifade ediyor.

Genelkurmay Başkanlığı ise daha önce BBC Türkçe'nin yazılı sorularına verdiği yanıtta, ''Zeytin Dalı Harekâtı'yla ilgili yapılan yazılı ve sözlü tüm açıklamalarda da vurgulandığı üzere harekat esnasında sadece teröristlere ait hedefler vurulmakta, sivil/masum kişiler ile çevrenin (arkeolojik kalıntılar, tarihi özelliği olan yapılar, dini ve kültürel varlıklar vb.) zarar görmemesi için her türlü dikkat ve hassasiyet gösterilmektedir'' demişti.