'Ağaç süslemek Türk adeti değil'

T24 - ntvmsnbc'ye konuşan tarihçi Emre Gürbüz, Muazzez İlmiye Çığ'ın 'çam ağacı süslemek Türk âdetidir' sözlerinin doğruyu yansıtmadığını söyledi.

ÇAM SÜSLEMEK TÜRKLERİN ÂDETİ Mİ?Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ'ın çam ağacı süslemenin Türk adeti olduğunu iddia etmesi tartışılmaya devam ediyor. NTV Tarih dergisinden tarihçi Emre Gürbüz, konuyla ilgili ntvmsnbc'ye konuştu. Gürbüz, ağaç süslemenin Türk adeti olmadığını, bunun Hıristiyan kültürüne ait olarak da görülmemesini, bu adetin ilk olarak 16. yüzyılda Baltık ülkelerinde görüldüğünü belirtti. Gürbüz şunları söyledi:

Türk adeti olduğu iddiası

Ağaç süslemenin Türk adeti olduğu iddiası içi boş bir iddia. Benim bildiğim kadarıyla böyle birşey yok. Ağaç süsleme ilk olarak Baltık Denizi etrafındaki topraklarda görüldü. Eğer Türkler arasında böyle ağaç süsleme adeti varsa bile genel olarak dünyaya yayıldığı için Türkler arasında da görülmüş olabilir. Yoksa bunun Türk adeti olduğu kesinlikle söylenemez.

Ağaç süsleme geleneği 16. yüzyılda Baltık bölgesinde ve Almanya'da ortaya çıktı. Bugünkü ağaç süsleme geleneği o döneme dayanıyor. Daha eskiye gidecek olursak eski Mısır'da ya da Çin'de ağaç süsleme geleneği var.

Bu her yerde böyle

Bu süsleme Noel ile alakalı olarak çıkmıyor ama sonradan ona dönüşüyor. Yani Hıristiyanlık öncesi geleneklere dayanıyor. Ama bütün topluluklarda 21 Aralık veya ona yakın tarihlerde yapılıyor. Çünkü güneş 21 Aralık'ta güneyden tekrar kuzeye doğru yönelmeye başlıyor. Günler uzamaya başladığı için de bunu gözlemlemiş olan eski insanlar, 'Güneş tekrar yüzünü gösterdi, Güneş tekrar bize döndü' düşüncesiyle kutlamalar yapıyor. Bu Ortadoğu'da da Kuzey ülkelerinde de böyle.

Ağaç süsleme olayı sonradan Noel'e dahil ediliyor. Germen kültüründe zaten var olan ağaç süsleme ve sonrasındaki yakma geleneği Hıristyanlaştırılıyor. Yani Hıristiyanlık öncesi bir gelenek Hıristiyanlık içerisnde yeniden kabul edilmiş oluyor.

Hıristiyanlık kültürüne ait değil 

Hıristiyanlık kendinden önceki birçok şeyle mücadele etmiş, bunlardan bir çoğunu da şeytanileştirip yok etmiş. Ancak bir kısmını yok edemediği için kabul etmiş, bir anlamda vaftiz etmiş. Kendi törenlerinin parçası haline getirmiş. Çam ağacı süsleme de böyle birşey.

Bilindiği üzere bu bir pagan adeti, sonradan Hıristiyanlaştırılan bir pagan adeti. Noel'in kendisi de öyle. İsa'nın doğuşu aslında bilinmiyor. Eski bir adeti alıp 'İsa'nın doğumgünü bugün deyip' sonra buna Noel dediler. Öyle ki bu Noel'in kabul edilmesi de yeni birşey aslında. Çok önceden kabul edilse de kilise ve din kurumları içerisinde tartışılıyor. Şimdiki haliyle 19 .yüzyılda kabul ediliyor. Hatta bugün bile Noel'e karşı çıkan gruplar var.

Yayılması hemen olmuyor

Hıristiyanlık bunu kendi içinde kabul ediyor ama yayılması hemen olmuyor. Şu an ki popülerliğe ulaşması 1800'lerin ortasında gerçekleşiyor. Her kesimde kabul gören bir adet olması ise üst sınıfların kabulüyle gerçekleşiyor. Özellikle İngiliz Kraliyet ailesi kullanmaya başlayınca her kesimde kullanılmaya başlıyor. Hıristiyanlık kendinden önceki birçok şeyle mücadele etmiş, bunlardan bir çoğunu da şeytanileştirip yok etmiş. Ancak bir kısmını yok edemediği için kabul etmiş, bir anlamda vaftiz etmiş. 

Noel de Hıristiyan adeti değil Bizde de 'Noel bir Hıristiyan adetidir, çam ağacı da bu adetin bir parçasıdır' diye bakılıyor ama Hıristiyanlık'tan önce de bu adet, kutlamalar var. Adı ya 'Hasat Şenliği' ya da 'Bahar Şenliği'ydi.

Doğa yeniden canlanacak mantığıyla kışın dahi yeşilliğini, canlılığını koruyan ağaçlar (genellikle iğne yapraklı dayanıklı ağaçlar) uzun ömürü temsil ettiği için kullanıyorlar. Zaten 21 Aralık - 25 Ocak tarihleri de kışın sona erip baharın gelmesini simgeliyor.