AİHM: Bir hâkim kararından dolayı tutuklanırsa bağımsızlık kalmaz

Türkiye’de hâkimlerin tutuklandığı 30 Nisan’da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ders niteliğinde bir karar aldığı ortaya çıktı. AİHM, verdiği tahliye kararı nedeniyle ihraç edilen Makedon hakimle ilgili kararında “Bir hâkimin kararından sorumlu tutulması durumunda yargı bağımsızlığı ve güçler dengesi korunamaz” denildi.

Bugün gazetesinin haberine göre, AİHM'in verdiği bu karar hâkimler Metin Özçelik ile Mustafa Başer 63 kişi ile ilgili verdikleri tahliye ve reddi hakim kararları nedeniyle tutuklanmasını akıllara getirdi. 

AİHM tazminata hükmetti

AİHM’in baktığı bir davada verdiği tahliye kararı nedeniyle görevinden ihraç edilen Makedon hakim Jordan Mitrinovski ile ilgili verdiği kararın gerekçesi HSYK gibi kurullara adeta ders niteliğinde. Hakim Mitrinovski’nin açtığı davada Makedon Devleti haksız bulundu ve 5 bin 230 Euro tazminat ödemeye mahkûm edildi.

6899/12 esas numaralı kararda, HSYK gibi kurulların yargı bağımsızlığını koruması gerektiğine dikkat çekildi. “Yargı kurulunun hakimlerin karar verme özgürlüğünü sınırlayacak her türlü siyasi projeyi reddetmesi gerekir” denildi.

‘Güçler dengesi korunamaz’

AİHM, tarafsızlığı ve bağımsızlığı hususunda şüphe olan hâkimlerin yaptığı yargılamayı, adil yargılanma hakkının ihlali olduğuna hükmetti. Kararda, hakim ve savcıların verdikleri kararlardan dolayı soruşturmaya uğramaması gerektiği vurgulandı.

AİHM kararında, “Bir hakim vermiş olduğu karar nedeniyle ceza ve disiplin açısından sorumlu tutulacak olursa, ne yargı bağımsızlığının korunması ne de güçler dengesinin sürdürülmesi mümkündür” denildi.

Türkiye için emsal

AİHM’in kararı, Samanyolu Yayın Grubu Başkanı Hidayet Karaca ve 62 polisin tahliyesine karar veren Hâkim Mustafa Başer, reddi hakim kararı veren Hakim Metin Özçelik ile Adana’da silah dolu MİT TIR’larının durdurulmasında görev alan 4 savcı açısından emsal teşkil ediyor. Söz konusu isimler verdikleri kararlar nedeniyle iktidarın hedefi haline gelmiş ve HSYK’nın talimatıyla tutuklanmıştı.

‘Onun da ihraç gerekçesi tahliye’

AİHM’in emsal kararına konu olan dava süreci şöyle gelişti: Şüpheli vekillerince ilk derece mahkemesince verilen bir tutuklama kararına karşı Mitrinovski’nin görevli olduğu mahkemeye itiraz edilir. Mahkeme, kefaletle serbest bırakma kararı verir. Bu karar, savcılıkça yapılan itiraz üzerine yüksek mahkemece kaldırılır. Yapılan soruşturma sonucu Mitrinovski hakkında; görevi kötüye kullandığı, mahkemenin tahliye talebinin esasını inceleme yetkisi olmadığı, kararın ceza usul yasasına aykırı olduğu gerekçeleriyle meslekten çıkarma kararı verilir.

‘Hâkimler korunmalı’

AİHM’in ihlal kararında bu hükümle ilgili şu tespitler yapıldı: “Avrupa Konseyi’ne üye devletlerin bazılarında, son zamanlarda hakimlerin vermiş oldukları yargısal kararlar nedeniyle sorumluluklarının sınırlarını genişletme eğilimi göze çarpmaktadır. Buna karşı hakimler korunmalıdır. Yüksek Yargı Kurulları’nın bir görevi de, hakimlerin diğer meslek grupları ile aynı olmadığının gösterilmesidir."