AİHM ile helalleşmede yol haritası tamam

Adalet Bakanı Sadullah Ergin, “Kurulacak komisyonun performansı AİHM tarafından kabul edilirse 3 bin civarındaki dosyanın çözümü sağlanacak. Orta vadede Türkiye’nin AİHM’deki kötü karnesi düzelecek” dedi.  

Milliyet gazetesindeki habere göre, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) uzun yargılama süreleri nedeniyle yapılan başvuruların önüne oluşturulacak tazminat komisyonuyla geçmeyi amaçlayan Adalet Bakanlığı, kurulacak komisyonun çalışma esaslarıyla ilgili kanun tasarısı hazırladı.

Bakanı Ergin, tasarının Bakanlar Kurulu’na sunulduğunu belirterek, şöyle konuştu: “En çok başvurunun yapıldığı uzun yargılamalar konusunda adım attık. AİHM ve Avrupa Konseyi’ne, Türkiye’de bu konuda iç hukuk yolu oluşturulmasını önerdik. AİHM bunu kabul ederek, pilot uygulama teklif etti. Belirlenen pilot davayı emsal alarak kanun tasarısı hazırladık. Tasarıya göre oluşturulacak komisyon mağdur vatandaşların başvurularını alarak en geç 9 ayda karara bağlayacak. Bu karardan memnun olmayanlara Bölge İdare Mahkemesi’ne başvurma hakkı tanınıyor. Mahkeme de bu başvuruları 3 ayda karara bağlayacak. En fazla 1 yılda başvuru sonuçlanacak. Tasarıya göre oluşturulacak komisyonda Adalet ve Maliye bakanlıklarının temsilcileri olacak. Komisyonun yaptığı çalışma sonucunda ortaya koyduğu performans AİHM tarafından kendi kriterlerine uygun kabul edilirse, bu yöntem etkin bir iç hukuk yolu olarak değerlendirilirse AİHM’deki 3 bin civarındaki dosyanın çözümü bu komisyon marifetiyle yapılacak. AİHM bu dosyaları karara bağlamayacak. AİHM Türkiye’ye şu anda süre vermiştir ve bu verdiği süre içerisinde bu dosyalarla ilgili görüşme yapmamaktadır.

Başka davalara da bakabilir

Tasarıya göre, komisyon uzun yargılamalar dışında farklı ihtilaflara da bakabilecek. Yine pilot uygulamayla bu komisyon rüştünü ispat ettikten sonra AİHM bize bu dosyaları gönderecektir. Komisyonun kurulmasına ilişkin tasarının Meclis tatile girmeden yasalaşacağını umuyorum. Komisyon, vatandaşla belli bir tazminat üzerinde uzlaşarak ihtilafı bitirecek. AİHM de uzun yargılama şikayetlerini inceleyerek davanın daha kısa sürede bitirilip bitirilemeyeceğine bakıyor. Vatandaşı haklı görmesi halinde de ihlal kararı vererek tazminat belirliyor. AİHM ile ilgili süreç 3,4 bazen 5 yıl sürüyor. Türkiye’den kalkıp Strasbourg Mahkemesi’nde hak aramak çok kolay değil. Hem masraflı hem zahmetli bir iş. Biz şimdi bu imkanla vatandaşı Strasbourg’a gitmekten kurtaracak tedbirleri getirmiş oluyoruz.

Orta vadede düzelecek

AİHM’de mahkum olan ülkeler arasında Türkiye ilk sırada yer alıyor. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolunun açılması, komisyon oluşturularak AİHM’deki toplam 15 bin dosyanın eritilmesiyle Türkiye’nin AİHM’deki olumsuz karnesi kısa ve orta vadede düzelecek. AİHM’de görevli Türk hâkimlerin verdiği bilgilere göre; 300-500 dosyayı ilgilendiren bir düzenleme varsa, bu düzenlemeyi değiştirerek dosyaları ortadan kaldırabiliyorlar. HSYK da hakim ve savcıların terfisinde AİHM kararlarına gösterdikleri özeni ve uyumu da dikkate alacak.  Dışişleri Bakanlığı ile yapılan protokol gereği, Türk vatandaşlarının yoğun yaşadığı merkezlerde, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Hollanda ve Atlantik ötesinde New York ve Washington merkezleri öncelikli olmak üzere, Adalet Bakanlığı’nın atayacağı adli müşavirler görev yapacak.”

Tasarı ne getiriyor?

Tasarıya göre; AİHM’ye uzun yargılama nedeniyle başvuru yapmış vatandaşlar, AİHM’den gelen resmi kabul mektubuyla, Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulacak 5 kişilik komisyona başvuracak. Komisyon, 9 ayda kararını verecek. Başvurucu karardan memnun kalmazsa, idare mahkemesine başvurabilecek. Bu mahkeme de 3 ayda başvuruyu karara bağlayacak. Ödenmesine  karar verilen tazminat, kararının kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde Maliye Bakanlığı tarafından ödenecek. Kanun, 5 Mayıs 2012 itibarıyla AİHM nezdinde kaydedilmiş başvurular hakkında uygulanacak