AKP'nin 'başkanlık' önerisi, yeni anayasada 19 maddeyi kilitledi

Hülya Karabağlı / Ankara   Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nda 48 maddenin dışında CHP, MHP ve BDP 27 maddede mutabakat sağladı. Ancak, AKP 19 maddesine şerh düşünce komisyon kilitlendi. AKP’nin şerh düştüğü  maddelerin önemli bölümü  "Başkanlık" ve Yargıtay  ve Danıştay’ı ortadan kaldıran "Temyiz Mahkemeleri" düzenlemesiyle ilgili. Bu, AKP’nin Başkanlık önerisinde ısrarını gösteriyor.

Sadece AKP’nin şerh koyduğu 19 madde madde şöyle:   Toplanma ve Tatil: Türkiye Büyük Millet Meclisi her yıl Ekim ayının birinci günü kendiliğinden toplanır. (AKP Başkanlık) 

İç Tüzük ve Siyasi Parti Grupları: Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmalarını kendi yaptığı iç tüzük hükümlerine göre yürütür. ( AKP Başkanlık)

Kanunların Cumhurbaşkanınca (AKP: Başkanca) Yayımlanması: Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce  kabul edilen kanunları 10 gün içinde yayımlar. (AKP Başkanlık)

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Seçim Dönemi: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin seçimleri dört yılda bir yapılır. (AKP Başkanlık)   Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları: Türkiye Büyük Millet Meclisi soru, Meclis araştırması, genel görüşme, gensoru, Meclis soruşturması ve rapor isteme yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır. (AKP Başkanlık)   Soru: Soru, Bakanlar Kurulu adına, sözlü ya da yazılı olarak cevaplandırılmak üzere  Başbakan veya bakanlardan bilgi istemekten  ibarettir. (AKP Başkanlık)   Gensoru: Gensoru önergesi, bir siyasal parti grubu adına veya en az yirmi milletvekilinin imzasıyla verilir. (AKP Başkanlık)   Kamu Denetçiliği: Herkes kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. (AKP, maddenin bazı fıkralarını  iç tüzük  de düzenlenebileceği gerekçesiyle  şerh koydu)

Hakimlik Mesleği ve Teminatı: Hakimler azlolunamaz, kendileri istemedikçe  altmış yedi  yaşını bitirmeden emekli edilemez, bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa aylık, ödenek ve diğer özlük  haklarından  mahrum bırakılamaz. (AKP, hakimlerin "idari  görevleri yönünden Adalet Bakanlığı’na bağlı olduğu" gerekçesiyle şerh düştü. Ayrıca,  hakimlerin adli ve idari yargı hakimleri olarak görev yapmasına ilişkin düzenlemeye karşı çıkıyor)   Uyuşmazlık Mahkemeleri: Uyuşmazlık Mahkemesi adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını  kesin olarak çözmeye yetkilidir (AKP Yargıtay  ve Danıştay’ı birleştirerek temyiz mahkemesi önerdiği için şerh düştü)   Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu: Anayasa  Mahkemesi 17 kişiden  oluşur. (AKP, düzenlemenin bazı fıkralarına karşı çıkıyor)   Hakimler Kurulu: Hakimler kurulu on bir üyeden oluşur. Kurul kendi üyeleri arasından  üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla bir başkan seçer. Adalet Bakanı gerekli gördüğü hallerde toplantılara katılır ve oy hakkı olmaksızın  toplantılara  başkanlık eder. (AKP hem Temyiz  Mahkemeleri, hem de Adalet  Bakanı’nın "oy hakkı  olmaksızın" ibaresine  katılmadığı için şerh koydu)   Savcılar Kurulu: Savcılar Kurulu yedi üyeden oluşur; başkanı Adalet Bakanıdır. (AKP,  maddenin ikinci fıkrasında Temyiz Mahkemesi ibaresinin yer almasını istiyor)

Piyasaların Geliştirilmesi: Devlet para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli  işlemelerini  sağlayıcı ve geliştirici  ve tüketicileri  koruyucu tedbirler alır; piyasalarda fiili  veya anlaşma  sonucu  doğacak  tekelleşme  ve kartelleşmeyi önler. (AKP Başkanlık)

Güvenoyu: Bakanlar Kurulu’nun listesi tam olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise toplantıya çağırılır. (AKP, Başkanlık nedeniyle güvenoyu önermiyor)

Görev Sırasında Güvenoyu: Başbakan  gerekli gördüğünde, Bakanlar Kurulu'nda görüştükten sonra  Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden güven isteyebilir. (AKP Başkanlık)

Görev ve Siyasal Sorumluluk: Başbakan, bakanlıklar arasında  işbirliğini sağlar ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini; bakanların görevlerini anayasa ve kanunlara  uygun  olarak yerine getirmesini  gözetir ve gerekli düzeltici önlemleri  alır. (AKP Başkanlık)

Seçimlerde Geçici Bakanlar Kurulu: Anayasa uyarınca seçimlerin Cumhurbaşkanı tarafından yenilendiği durumlarda Bakanlar Kurulu çekilir ve Cumhurbaşkanı geçici  Bakanlar Kurulu'nu  kurmak üzere bir başbakan atar. (AKP Başkanlık)   Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Cumhurbaşkanınca Yenilenmesi: Bakanlar Kurulu'nun güvensizlik oyuyla düşürülmesi durumunda 45 gün içinde yeni Bakanlar Kurulu kurulamadığı veya kurulduğu halde güvenoyu alamadığı takdirde  Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı'na danışarak  seçimlerin yenilenmesi karar  verebilir. (AKP Başkanlık)