"AKP, muhalefetle uzlaşmak için 'Türk tipi başkanlık' modelinden vazgeçiyor"
AKP’nin, 1 Kasım’da sandıktan tek başına iktidar çıkmasından sonra yeni anayasa için muhalefetin nabzını yoklamaya hazırlanıyor. Daha önce Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın dile getirdiği ‘Türk tipi başkanlık' modelinde ısrarcı olan AKP yöneticileri, “Önemli olan görüşmelerin ve uzlaşma arayışının başlaması, Muhalefetin önerileri ve eleştirilerine göre eğer başkanlık sistemine geçişte bir uzlaşma sağlanabilirse orta yol bulunur” dedi.
Cumhuriyet gazetesinden Emine Kaplan’ın haberine göre yeni anayasa için muhalefet partilerinin nabzını yoklamaya hazırlanan AKP, konunun başkanlık sisteminde tıkanmaması için daha önce önerdiği ‘Türk tipi’ modelde ısrarcı olmayacak. Önerdikleri modelin ABD’den 3 noktada ayrıldığını belirten AKP yöneticileri, “Önemli olan görüşmelerin ve uzlaşma arayışının başlaması. Muhalefetin önerileri ve eleştirilerine göre eğer başkanlık sistemine geçişte bir uzlaşma sağlanabilirse orta yol bulunur” görüşünü dile getirdi.
3 noktada farklılık
AKP’nin önerdiği modelde, başkana doğrudan seçimlerin yenilenmesi, kararname çıkarma, bakanları atama yetkisi veriliyor. Bu modelde, başkanın Yüce Divan’a gönderilmesi için Meclis’te ancak 413 milletvekilinin onayı gerekiyor. Meclis’in bakanlarla ilgili soruşturma ve gensoru yetkisi ise bulunmuyor.
AKP yöneticileri, TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun çalışmaları sırasında gündeme getirdikleri başkanlık modelinin ABD’deki sistemden 3 noktada farklılık taşıdığını belirterek, “ABD’deki sistemde eyalet var, bizde yok. Bizimki üniter devlet modelli başkanlık sistemidir” dedi. İkinci olarak ABD’de eyalet sisteminin uzantısı olarak temsilciler meclisi ve senato olmak üzere iki meclis olduğunu kaydeden parti yöneticileri, “Bizim önerdiğimiz modelde tek meclis var. 3. olarak da karşılıklı fesih yetkisi. Bu ABD’de yoktur. Türk tipi dediğimiz şey bu farklardır. ABD’den ayrılan yönlerini ifade etmek için bunu diyoruz. Bunlar dışında bir fark yok. Hatta başkanın yetkileri bizim önerdiğimiz modelde daha az. Fesih yetkisi, yasama ve yürütme arasında büyük kilitlenme durumlarının aşılabilmesi için önerilen bir formüldür. Özü itibariyle tartışılabilir, kabul edilmeyebilir de. Çok ısrarcı olmayabiliriz” görüşünü dile getirdi. ABD’de de fesih yetkisinin tartışıldığına dikkat çeken parti yöneticileri, “Eğer başkan, Meclis’i feshederse kendi görevine de son verecektir. Meclis de aynı şekilde seçim kararı aldığında kendi süresini kısaltır. Bu durumda hem Meclis hem de başkanlık seçimleri yenilenir. Bu çok istisnai durumda gündeme gelebilir. Hiçbir Meclis ya da başkan kendi süresini kısaltmak istemez” değerlendirmesini yaptı.
Değişiklik sinyali
AKP’liler, yeni anayasa için partiler arasında bir görüşme başlaması ve uzlaşma ümidinin doğması durumunda orta yolun bulunabileceğini belirterek, “Görüşmeler sırasında bakılır bir mutabakata varılacaksa değişiklikler yapılabilir. Başkanlık modeli bir denge sistemi. Güçler arasındaki denge sağlandığı süreci her türlü formül bulunabilir” görüşünü dile getiriyor.