AKP'nin yasa teklifiyle, şirketler ve vatandaşlar Kanal İstanbul gibi mega projeleri finanse edebilecek
Bankacılık ve Sermaye Piyasası Kanunlarında değişiklik öngören teklif AKP milletvekillerinin imzasıyla TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Teklife göre, Kanal İstanbul gibi uzun vadeli ve yoğun sermaye gereken büyük altyapı projeler ile enerji projelerine finansman sağlamak üzere proje fonları oluşturulabilecek. Vatandaşlar bu fonlara yatırım yapabilecekler. Yani 40 maddelik yasa teklifi Kanal İstanbul benzeri projeler için yurttaşlardan ve şirketlerden para toplanmasının önünü açıyor.
BDDK'ya bankacılıkta erken aksiyon alınması için yetkileri artıran teklife göre, bankaları tehlikeye düşürenlerin imza yetkisi kaldırılacak, kalkınma ve yatırım bankalarının yeni finansman yöntemleri kredi sayılabilecek.
İlgili düzenlemenin 34’üncü maddesinde Kanal İstanbul’u da ilgilendiren model ele alınıyor. Söz konusu madde ile “projeye dayalı menkul kıymet” adında yeni bir finansal araç getiriliyor. Bu menkul kıymetlerle sağlanan para ise projenin borçları için anapara ve faiz ödemelerinde kullanılacak. İsteyen yurttaşlar ve şirketler bu menkul kıymetleri alarak projeyi finanse edebilecek. Kanunda da bahsedilen kitlesel fonlama yasal dayanak kazanmış olacak. Bu haliyle henüz gerçekleşip gerçekleşmeyeceği dahi şüpheli olan Kanal İstanbul projesi için tek bir finansör bulunamasa bile ana finansörü destekleyecek bir fon kurulabilecek. Bu fon şirketler ve halk tarafından toplanan paralarla oluşturulacak. Fonun adı da “proje finansman fonu” olacak.
40 maddelik Teklifle getirilen başlıca düzenlemeler özetle şöyle:
-Kalkınma ve yatırım bankalarının taşınır ve taşınmaz mal ve hizmet bedellerinin ödenmesi suretiyle veya kar ve zarar ortaklığı yatırımları, taşınmaz, ekipman veya emtia temini, mal karşılığı vesaikin finansmanı, ortak yatırımların kanun uygulamasında kredi sayılması sağlanarak, yeni finansman yöntemlerinin oluşması halinde, bu yöntemlerin de kredi sayılabilmesi için BDDK'ya yetki veriliyor.
-Bir banka ile bankanın nitelikli pay sahipleri, banka yönetim kurulu üyeleri, genel müdürü, genel müdür yardımcıları ile yetki ve görevleri itibarıyla bunlara denk veya daha üst konumlarda görev yapan yöneticileri ile bunların eş ve çocukları, birlikte veya tek başına, doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol ettikleri ya da sınırsız sorumlulukla katıldıkları veya yönetim kurulu üyesi ya da genel müdürü oldukları ortaklıklar bankanın dahil olduğu risk grubunu oluşturacak.
-Sermayesinin çoğunluğu ayrı ayrı veya birlikte Hazineye, Özelleştirme İdaresi Başkanlığına, Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketinin, Türkiye Varlık Fonunun veya bunlara ait fonlara veya merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait bankaların her biri, doğrudan veya dolaylı olarak kontrol ettikleri ortaklıklar ile birlikte ayrı bir risk grubu oluşturacak.
-Kamu iktisadi teşebbüsleri ile hisselerinin çoğunluğu Özelleştirme İdaresi’nin, Varlık Fonu'nun, veya bunlara ait fonların elinde bulunan diğer kamu kurum ve kuruluşlarının her biri sermaye, yönetim ve denetimlerine hakim oldukları bağlı ortaklık, iştirak ve müesseseler ile birlikte ayrı bir risk grubu oluşturacak.
-Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi, Türkiye Varlık Fonu veya bunlara ait fonlar ile yapılan işlemler, bu kurumlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono, tahvil ve benzeri borçlanma araçlarının kredi sınırlamalarına tabi olmayacak.
-Kalkınma ve yatırım bankalarının kredi müşterilerinden, ortaklıklarından ve nitelikli paya veya denetim komitesine üye atama imtiyazına sahip ortaklarından sağlayacakları fonlar ile bankalardan, para piyasaları, sermaye piyasaları ve organize piyasalardan kullanacakları fonlar mevduat sayılmayacak.
-BDDK tarafından belirlenen bankalar, kanun ve kanuna istinaden çıkarılan düzenlemelerde yer alan koruyucu hükümlere uyumsuzluk nedeniyle veya sair suretle mali bünyelerinde bozulma yaratacak hallerden herhangi birinin görülmesi veya görülme ihtimalinin ortaya çıkması halinde alınacak tedbirlerin önceden belirlenmesi maksadıyla, önlem planı hazırlamak ve BDDK'ya göndermekle yükümlü olacak.
-Bu bankalar, değerlendirmeler sonucunda, mali bünyelerinde bozulma yaratacak hallerden herhangi birinin gerçekleşmesi veya gerçekleşme ihtimalinin ortaya çıkması durumlarında, önlem planında yer alan konsolide veya konsolide olmayan bazda uygulanacak tedbirleri almak ve ivedilikle BDDK'ya bilgi vermekle yükümlü olacak.
-BDDK tarafından konsolide veya konsolide olmayan bazda yapılan denetimler sonucunda mali bünyede bozulma meydana getirecek hallerin gerçekleştiğinin veya gerçekleşme ihtimalinin tespit edilmesi halinde, BDDK, bankadan önlem planında yer alan tedbirlerden birini veya birkaçını almasını isteyebilecek.
-Bankacılık faaliyetlerine özgü olarak bankalarda müşteri ilişkisi kurulduktan sonra oluşan gerçek ve tüzel kişilere ait veriler, müşteri sırrı haline gelecek.
-Müşteri sırrı niteliğindeki bilgiler, sır saklama yükümlülüğünden istisna tutulan haller haricinde Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca müşterinin açık rızası alınsa bile, kendisinden gelen bir talep ya da talimat olmaksızın yurt içindeki ve yurt dışındaki üçüncü kişilerle paylaşılamayacak ve bunlara aktarılamayacak.
-BDDK, ekonomik güvenliğe ilişkin yapacağı değerlendirme sonucunda, müşteri sırrı ya da banka sırrı niteliğinde olan her türlü verinin, yurt dışındaki üçüncü kişilerle paylaşılmasını ya da bunlara aktarılmasını yasaklamaya, ayrıca bankaların faaliyetlerini yürütmede kullandıkları bilgi sistemleri ve bunların yedeklerinin yurt içinde bulundurulması için karar almaya yetkili olacak.
-Müşteri sırrı ve banka sırrı niteliğindeki bilgiler, sadece belirtilen amaçlarla sınırlı olmak ve ölçülülük ilkesine uygun olarak bu amaçların gerektirdiği kadar veriyi içermek kaydıyla paylaşılabilecek.
-Bankalar tarafından finansal piyasalarda yapay arz, talep veya döviz kuru dahil fiyat oluşumunu sağlamak amaçlı işlem ve uygulamaların yapılması, internet dahil farklı araçlarla gerçeğe aykırı veya yanıltıcı bilgilerin yayılması, tasarruf sahiplerinin gerçeğe aykırı veya yanıltıcı şekilde yönlendirilmesi ya da bu amaçları sağlamaya yönelik benzer işlem ve uygulamaların yapılması finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler olarak kabul edilecek. Hangi işlem ve uygulamaların bu madde kapsamına gireceğini BDDK belirleyecek.
-Telefasi mümkün olmayan zararların önlenmesi için internet yasağı uygulanabilecek.
-Bankacılık sisteminin geneli için belirlenen standart oran ve sınırların kalkınma ve yatırım bankaları için farklılaştırılması konusunda BDDK yetkili olacak.
-Katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının Bankacılık Kanunu'nda düzenlenen faaliyetleri faizsiz yöntemlerle gerçekleştirmelerine ilişkin usul ve esasları BDDK belirleyecek.
-Katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca faizsiz finansman sağlamak amacıyla katıldıkları ortaklıkların bankanın dahil olduğu risk grubu kapsamında değerlendirilmeyecek.
-Bankaların kredi, mevduat, dış ticaret, transfer, nakit yönetimi ve kredi kartı gibi tüm faaliyetlerinden her ne ad altında olursa olsun aldıkları ücret, masraf ve komisyonların belirlemeye Merkez Bankası yetkili olacak.