Ali Bayramoğlu: OHAL araçlarıyla cezalandırılanlar Erdoğan’ın iddia ettiği gibi silahlı terörist gruplar değil
Ali Bayramoğlu* Erdoğan’ın istikrarlı otoriterliği
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Hindistan gezisi dönüşünde gazetecilere şunları söylüyordu: “Fransa’nın OHAL’ini görmeyen Batı, bizim huzur içinde sürdürdüğümüz süreci eleştirmeye kalkıyor. Türkiye’deki OHAL ne yaptı? Sermayeden bir şey mi götürdü, insanların işleri mi etkilendi? Bizde şu anki OHAL huzuru sağlamaya yönelik bir karardır. OHAL olmasa PKK ile bu kadar rahat mücadele edemeyiz. FETÖ ile de mücadele edemeyiz. OHAL bize bu imkânı sağlıyor.”
Kaldı ki bu, madalyonun sadece bir yüzü. Bunlara Kürt meselesi etrafında ortaya çıkan tabloyu eklemek gerekir. OHAL döneminde gözaltına alınan HDP üyesi sayısı 9 bin ve bunlardan yaklaşık 3 bini tutuklu. Hapiste olan milletvekili sayısı 11. Diğer Kürt partisi DBP’nin yönettiği 103 belediyeden 84’ne kayyum atanmış, 89 belediye eş başkanı ise tutuklanmış durumda.
Devletin Kürt politikasını eleştiren bildirilere imza atan pek çok öğretim üyesi üniversitelerden atıldı. Kapatılan, gazete, dergi, internet sitesi sayısının hesabı yok.
Şu açık: OHAL araçlarıyla cezalandırılanlar Erdoğan’ın iddia ettiği gibi silahlı terörist gruplar değil. Tersine öğretim üyeleri, sivil örgüt temsilcileri ve siyasi parti üyeleri. Başka bir ifadeyle hedef alınan legal ve meşru temsil ve sivil yapılar, baypas edilen demokrasi ve hukuk.
Kitlesel gözaltılar, tutukluluklar, açığa almalarla ürpertici bu bilançoyu üreten siyasetin istikrarlı olduğuna şüphe yok. 16 Nisan referandumu bu konuda hemen hiçbir şey değiştirmedi. İstediğini elde eden hükümet ve Erdoğan’da yumuşama, aşırılıkları törpüleme ya da ipleri biraz olsun gevşetme eğilimi ortaya çıkmadı.
16 Nisan referandumundan hemen sonra sistematik olarak devreye giren yeni kitlesel gözaltı ve açığa almalar bu durumun açık göstergesi. 26 Nisan’da Gülenci oldukları iddiasıyla 3 bin 224 kişi hakkında gözaltı kararı verildi. İki gün sonra, 28 Nisan günü, 9 bin polis aynı gerekçeler ya da şüpheyle açığa alındı. En nihayet 2 Mayıs’ta iki yeni Kanun Hükmünde Kararname’yle bini subay, 485’i akademisyen 4 bin kişi meslekten uzaklaştırıldı. Ve böylece olağanüstü hal döneminde meslekten çıkarılan kişi sayısı 102 bini buldu.
Bu durum, referandum sonuçlarının siyasi iktidar tarafından yürüttüğü otoriter politikalara adeta bir güvenoyu olarak görüldüğünü gösteriyor. Diğer bir ifadeyle mevcut otoriter uygulamalar ile ilk adımı atılan popülist kurumlaşma arasındaki ilk kesişme böylece yaşanmış bulunuyor.
Gelişmeler bir başka soruyu daha akla getiriyor: AK Parti iktidarının Gülen cemaatiyle mücadelesi dipsiz bir kuyu mu? Hiç bitmeyecek bir öykü mü? Ortada iki yönlü otoriterleşme tuzağını andıran bir mekanizma var. Gülencilerin varlığı hukuk devleti düzenini zorlarken, onlara yönelik sert, zaman zaman keyfi tedbirler de bu düzeni başka bir açıdan zorluyor.
Siyasi gerçeği ise tam olarak kimse bilmiyor. Gülenciler devlet ve sistemde bu büyük bilançoyu doğrulayacak kadar köklü iseler, ortada gerçekten baş edilmesi çok güç durum var demektir. Eğer öyle değilse, Gülencilerin çapı abartılıyorsa, iktidar biraz endişe ve şüphe üzerinden, biraz kendi gücünü ihya etmek için böyle davranıyorsa, Türkiye kalıcı bir başka sorunla karşı karşıya bulunuyor demektir. Zira her iki halde de demokrasinin yaşadığı ve yaşayacağı tahribat aynı kapıya çıkacaktır: Sürekli şüphe ve sürekli tasfiye, dolayısıyla sürekli hukuksuzluk. Sistem her yeni şüpheye yeni büyük gözaltılar ve açığa almalarla tepki veriyor. Öyle ki, devletten uzaklaştırılan Gülencilerin yerine alınanlar bile daha sonra açığa alınabiliyor.
Ciddi sorunlardan birisi, bu durumun bir süredir siyasi iradeyi aşan, kendi başına dönen bir çark üretmesidir. Gülencilere, PKK’li varsayılanlara karşı yürütülen kanıt, somut şüphe gibi unsurlardan çok ihbar, varsayım, tahminlere dayanan sürek avı, kendi mantığı ve zihniyetini oluşturuyor. Tüm bir devlet mekanizması, devlet görevlileri, savcı ve yargıçlar, KHK’lardaki tasfiye listelerini hazırlayan bürokratlar bu atmosferin parçası olarak ya da baskısı altında hareket ediyorlar. Kâh onun kurbanı kâh celladı olarak davranıyorlar. Hannah Arendt’in ünlü kavramı “kötülüğün sıradanlığı, sıradanlaşması” Türkiye’de son dönemde alabildiğine hayat buluyor ve otoriterliği sistemin içinden de tetikliyor.
Türkiye’yi içine kapatan, dünyadan koparan da bu durum. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin Türkiye’yi tekrar denetim sürecine almasının asıl nedeni, OHAL ve KHK’larla hak ihlalleri ve keyfi yönetim.
Erdoğan’ın bir süre önce sarf ettiği şu sözler Batı ve Türkiye arasındaki buz dağının somut tanımı haline geliyor: "Ey Batı, özgürlük öyle bir şey değil. Özgürlük Marmaray'dan geçer, Avrasya Tüneli'nden geçer, özgürlük Osmangazi Köprüsü'nden geçer, özgürlük dünyanın en büyük havalimanından geçer."