Ameliyat sırasında uyanmak mümkün mü?

Smitha Mundasad BBC Sağlık Muhabiri

İngiltere'de her sene 300'den fazla insan ameliyat esnasında genel anestezi almış olmasına rağmen uyanık olduklarını söylüyor.

Bu alanda yapılan en büyük araştırmanın bulgularına göre bu durum her 19 bin cerrahi operasyonda görülebiliyor.

Ameliyat esnasında uyanma durumunun en sık sezaryen için narkoz verilen kadınlarda ve belirli ilaçların verildiği hastalarda görüldüğü belirtiliyor.

Uzmanlara göre her ne kadar bu duruma oldukça nadir rastlansa da, önlemek için hali hazırda alınan önlemlerden daha fazlası gerekiyor.

İngiltere ve İrlanda Kraliyet Anestezistler Birliği Koleji, 1 yıldan fazla süre boyunca, daha önce yapılmış olan 3 milyon operasyonu inceledi.

300'den fazla hasta ameliyatlar sırasında belirli seviyelerde uyanık olduğunu söyledi.

Uyanık olunan kısımların çoğunluğu kısa süreli ve ameliyat başlamadan önce ya da sona erdikten sonra yaşanmış. Ancak bu deneyimi geçirenlerin yüzde 41'i uzun süreli psikolojik sıkıntı yaşamış.

Bu durumu yaşayan hastalar panik hissinden boğulma hissine uzanan bir dizi deneyimden bahsediyor. Ancak yaşanan her uyanma durumu endişe verici olmamış.

En çok endişe verici olan ise felç hissi ve iletişim kuramama hali.

'Etrafta sesler var ve hareket edemiyorsun'

Adını vermek istemeyen hastalardan biri bu durumu 12 yaşında geçirdiği bir ortodontik ameliyat sırasında yaşamış.

Hasta "Etrafımda sesler duyabiliyordum ve korku ile fark ettim ki operasyonun ortasında uyanmışım ama tek bir kasımı bile oynatamıyorum" diyor.

"Onlar etrafımda oyalanırlarken ben çılgınca ölmek üzere olduğumu düşünüyordum."

Hasta araştırmacılara ameliyattan sonraki 15 yıl boyunca kabuslar gördüğünü ve rüyalarında canavarların gelip onu felç etmeye çalıştığını anlattı.

Kabuslar hasta ancak kabusları ile bu deneyim arasında bağ kurduğunda durabilmiş.

Bu deneyimi yaşadığını söyleyen her bir hastanın durumu incelenmiş ve buna neyin sebep olduğu bulunmaya çalışmış.

Ortaya çıkan sonuçlara göre bu deneyimlerin yüzde 90'ı, ameliyat sırasında kasların felç olmasını sağlayan kas gevşetici ilaçların normalde bilinci zayıflatan ilaçlarla beraber verildiğinde ortaya çıkmış.

Araştırmacılar bu deneyimlerin bazılarında hastalara yanlış dozda ilaç verildiğini ve kasları felç iken bilinçlerinin uyanık kaldığını düşünüyor.

Ayrıca genel anestezi altında sezaryen ameliyatı olan kadınların bazıları da aynı deneyimi yaşadıklarını söylüyor.

Hesaplara göre sezaryen ameliyatı geçiren 670 kadından en fazla biri, genel anestezi altındayken belirli bir bilinçlilik düzeyi yaşayabiliyor.

Ancak uzmanlar bunun, kadının bilinçsiz kalmasını sağlamaya çalışırken bebeğin bilincini açık tutmayı sağlamaya çalışan dengeden kaynaklanabileceğini düşünüyor.

Bu deneyimi yaşayanlardaki diğer ortak özellikler ise operasyonların mide ve kalp ameliyatları olması ile hastaların obez olması.

Araştırmacılar bu durumu önlemeye yardımcı olmak için operasyonlardan önce kullanılacak olan bir kontrol tablosu hazırlanması çağrısı yapıyor.