Anayasa değişikliği teklifinin ikinci turunda ilk yedi madde kabul edildi
TBMM Genel Kurulu'nda süren anayasa değişikliği teklifi görüşmelerinin ikinci turunda, teklifin ilk 7 maddesi kabul edildi.
Anayasa teklifinin 1. maddesi 345, 2., 3., 4. 5. ve 6'ıncı maddeler 342, 7'inci madde ise 340 kabul oyu aldı.
Görüşmeler, bugün saat 14.00'te devam edecek.
Kabul edilen maddelerde neler var?
1. madde, anayasanın "Yargı yetkisi" başlığında yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hükmü, "Bağımsız ve tarafsız" mahkemelerce kullanılacağı şeklinde değiştiriyor.
2. madde, milletvekili sayısını 550'den 600'e çıkarıyor.
3. madde, milletvekili seçilme yaşını 25'ten 18'e düşürüyor.
4. madde, milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı gün yapılmasını öngörüyor.
5. madde, Bakanlar Kurulu'nu denetlemeyi Meclis'in görev ve yetkileri arasından çıkarıyor.
6. madde, milletvekillerinin yürütmenin başına soru sorma yetkisini kaldırıyor. Mevcut düzenlemede yürütmenin başı olan başbakana yazılı soru sorulabilirken yeni düzenleme ile yürütmenin başı olacak cumhurbaşkanına değil, yalnızca cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara soru sorulabilecek.
7. madde, iki turlu cumhurbaşkanlığı seçiminin nasıl gerçekleştirileceğini düzenliyor.
CHP’nin tutanağı kabul edilmedi
CHP’nin vermek istediği açık oy kullanıldığına ilişkin tutanak kabul edilmedi. Tutanak CHP’li katip üye yerine AKP’li üyeye imzalatıldı.
"AKP, açık oy kullanmayanları fişliyor"
CHP İstanbul Milletvekili Eren Erdem, Meclis’te görüşmeleri devam eden anayasa görüşmelerine ilişkin bir video paylaştı. Erdem, AKP sıralarından gizli yapılması gereken oylamada kabine giren kişilerin fişlendiğini söyledi. Erdem'in paylaştığı video:
6'ın maddenin ilk oylaması iptal edildi
Görüşmeler devam ederken 6'ıncı maddenin oylanması sırasında tartışma çıktı. TBMM Başkanvekili Ayşenur Bahçekapılı, oylama sırasında ara verdi. Verilen aradan sonra verilen oylar geçersiz sayıldı. Tekrar oylama yapıldı.
El ele fotoğraf için açıklama
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile CHP Grup Başkanvekili Levent Gök'ün oy kullandıkları sırada çekilen samimi fotoğrafı sosyal medyada gündem oldu. Fotoğrafa ilişkin açıklama yapan Gök, “Ben Sayın Bakan’ı açık oy kullanmaması konusunda uyardım. O da gelip benim elimi tuttu, ‘benim ne oy kullanacağımı bilmiyor musun” dedi” ifadelerini kullandı.
Sözcü'de yer alan habere göre, Gök, fotoğrafın CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu oy vermek üzere kabine götürdükten hemen sonra çekildiğini anlattı. Yan kabinde de Adalet Bakanı Bozdağ’ın oy kullandığını söyleyen Gök, oyları kutuya atmaya giderken, Bozdağ’ı’ “açık oy kullanmaması konusunda uyardığını” söyledi. Gök şöyle konuştu:
“Ben kendisine (Bekir Bozdağ) ‘sayın Bakan lütfen açık oy kullanmayın’ dedim. Kendisini ‘Açık oy kullanmak yanlış bir uygulama. Siz bir Bakan olarak böyle yaparsanız, herkes bu yanlışı yapar’ diye uyardım. Kendisi de bana dönüp, “Levent benim nasıl oy kullandığımı bilmiyor musun?’ dedi, o sırada da elimi tuttu. Tüm olay Genel Başkanımızın önünde oldu. Tam arkamda da Sayın Kılıçdaroğlu duruyordu” dedi.
İlk madde için usul tartışması
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi'nin ikinci tur görüşmeleri bugün saat 14:00'te başladı. TBMM Genel Kurulu’nda anayasa değişiklik teklifinin ikinci turun birinci maddesi oylamasına bakanlara vekalet oy ve tutuklu milletvekilleri ile anayasaya aykırılık önergeleri tartışmaları damgasını vurdu.
HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar, “Eş başkanlarımız ve milletvekillerimiz oylamada buraya getirilsin oylarını kullansınlar sonra tekrar cezaevine götürebilirsiniz” önerisini yaptı. Ardından HDP Muş Milletvekili Ahmet Yıldırım, tutuklu HDP'li milletvekillerinin TBMM'de getirilerek oy kullanmaları gerektiğini savunarak itiraz etti. Bunun TBMM Başkanlığı'nın yetkisinde olduğunu savunana Yıldırım ile TBMM Başkanvekili Bahçekapılı arasında kısa süreli tartışma yaşandı.
Bakanlara vekâlet oy konusunda usul tartılması açıldı
AKP sözcüleri, Anayasa’nın özel vekâlet genel vekâlet ayrımı yapmadığını belirterek, bakanların birbirleri namına oy kullanabileceklerini savundu. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, “Biz, bakanların vekâletle oy kullanmasını, o vekâletlerin Anayasa oylamasında da kullanılmasını ve Anayasa oylamasında dahi özel değil, genel vekâlet kullanılmasını ayrı ayrı doğru bulmuyoruz” dedi.
Usul tartışmasında söz alan CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, partisinin milletvekillerini 'ayağa kalkmaya' davet etti. Bunun üzerine CHP parti grubu ayağa kalk eylemi yaptı.
CHP'den gizli oy itirazı
CHP, anayasa değişiklik teklifi oylamalarında, Genel Kurul salonunda bulunmayan bakanların vekaletle oy kullanmasının gizlilik ilkesine aykırı olduğunu savundu. Birinci tur oylamalarda Genel Kurul Salonunda bulunmayan bakanların vekaletle oy kullandığına işaret eden Özel, şu ifadeleri kullandı:
"Eğer vekaleti veren alana 'şu oyu kullan' diyorsa, bu oy gizlilikten çıkmaktadır. Demiyorsa da bir kişi kendi kararı doğrultusunda iki oy kullanmış demek oluyor. Bu önemli bir tartışma. İlk turda bakanlar vekaletle oy kullanmış buna itiraz edeceğiz. Gizli oylamada vekaletle oy kullanılmasıyla ilgili geçmiş örneklere baktığımızda; Meclis başkanvekillerinden Güldal Mumcu uygulatmamış, Sadık Yakut ise uygulatmış. Ama bu örneklerin hiçbiri anayasa değişikliği örneği değil. Pek çok anayasacı da vekalet gizli oyda kabul edilse dahi anayasa değişikliği gibi bir oylamada o oylamaya özel bir vekalet olması gerektiğini söylüyor. Bakanların vekaletlerini istedik, bir yıl kadar önce toplu vekalet vermişler. Genel ve toplu bir vekaletname var."
Bu durumun birinci tur oylamaları sıkıntıya soktuğunu ileri süren Özel, bu tartışmayı Genel Kurul gündemine getireceklerini bildirdi.
Hiç kimsenin gizli oylamada vekaleti kabul etmemesi gerektiğini, bunun aksinin oylamaları sakatladığını savunan Özel, "Biz gördüğümüz her türlü eksiklik ve ihlalde Anayasa Mahkemesine gideriz. Rejim değişiyor. Anayasa Mahkemesi'nin temel görevi anayasa uygunluk denetimi. Anayasayı anayasanın ruhunu uygun olmayan bir şekilde değiştiriyorlar." diye konuştu.
Ayağa kalk eylemi
Usul tartışmasında söz alan CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, partisinin milletvekillerini 'ayağa kalkmaya' davet etti. Bunun üzerine CHP parti grubu ayağa kalk eylemi yaptı.
HDP 'Hayır' yazılı yaka kartlarıyla katıldı
Salı günü gerçekleşen Meclis grup toplantısında 'Hayır' kampabyasını başlatan HDP'de milletvekilleri ikinci tur görüşmelerine 'Hayır' yazılı yaka kartlarıyla katıldı. Oylama için tutuklu HDP'li vekillerinin ismlerinin okunduğu sırada "Rehin" diye bağırıldı.
Birinci madde ne getiriyor?
MADDE 1- 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 9 uncu maddesine “bağımsız” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve tarafsız” ibaresi eklenmiştir.
İkinci madde ne getiriyor?
MADDE 2- 2709 sayılı Kanunun 75 inci maddesinde yer alan “beşyüzelli” ibaresi “altıyüz” şeklinde değiştirilmiştir.
Üçüncü madde ne getiriyor?
MADDE 3- 2709 sayılı Kanunun 76 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Yirmibeş” ibaresi “Onsekiz” şeklinde, ikinci fıkrasında yer alan “yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar,” ibaresi “askerlikle ilişiği olanlar,” şeklinde değiştirilmiştir.
Dördüncü madde ne getiriyor?
MADDE 4- 2709 sayılı Kanunun 77 nci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “C. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanının seçim dönemi MADDE 77- Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir. Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde 101 inci maddedeki usule göre ikinci oylama yapılır.”
Beşinci madde ne getiriyor?
MADDE 5- 2709 sayılı Kanunun 87 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “MADDE 87- Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.”
Altıncı madde ne getiriyor?
MADDE 6- 2709 sayılı Kanunun 98 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve kenar başlığı metinden çıkarılmıştır. “MADDE 98- Türkiye Büyük Millet Meclisi; meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır. Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibarettir. Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir. Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında 106 ncı maddenin beşinci, altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibarettir. Yazılı soru; yazılı olarak en geç onbeş gün içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir. Meclis araştırması, genel görüşme ve yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.”
Yedinci madde ne getiriyor?
MADDE 7- 2709 sayılı Kanunun 101 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
MADDE 101-Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir. Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder. Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”
Önergeler düşünüldüğünde ve son dakika sürprizler olmadığı takdirde en geç cumartesi olarak bitmiş olabileceği belirtiliyor.
AKP, parti içinde olası firelere karşı bugün partisinin genel merkezinde Başbakan Binali Yıldırım ile milletvekillerini buluşturdu.
Bu toplantıda Başbakan Yıldırım'ın ilk tur oylama için milletvekillerini teşekkür ettiği ifade edildi.
Kulisler ne diyor?
Oylama öncesi AKP ve MHP blogu milletvekillerinden yansıyan sessizlik kulislere yansıdı.
Kulislerde, ikinci turla ilgili çok sayıda senaryo mevcut.
Birinci tur görüşmelerinde az oy alan bir kaç maddeden düşebilecek olduğunu söyleyenler ile paket hiç sorunsuz geçen diyenler dikkat çekiyor. İlk tur oylama AKP ve MHP içinin dalgalı olduğunu göstermişti.
İkinci turda nasıl olacak?
Anayasa değişikliğinin ikinci tur oylaması gizli yapılacak. Gündem dışı konuşmalar ve gurup önerilerinden sonra ikinci tur oylamaya geçilecek. Her madde ayrı ayrı oylanacak.
Bir maddenin 330'un altında kalması halinde söz konusu madde paketten düşmüş oluyor.
Maddenin geri çekilmesi için de 316 imza aranıyor.
Yani AKP 316 milletvekili ile TBMM başkanlığına sunduğu değişiklik teklifini yine 316 imza ile geri çekebilecek.