Anayasa Komisyonu Başkanı Şentop anlattı; başkanın ve milletvekillerinin yetkileri neler olacak?
TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı AKP'li Mustafa Şentop, Başbakan Binali Yıldırım ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin anlaştığı anayasa değişikliği tekliyle ilgili açıklamalarda bulundu. Şentop yeni "Başkanlık ya da Cumhurbaşkanlığı sisteminde" milletvekillerinin Meclis araştırması ve genel görüşme önergesi verebileceğini, yazılı ve sözlü soru sorabileceğini ancak gensoru ve güvenoyunun olmayacağını belirtti. Şentop "Yeni hükümet sisteminde, bugünkü sistemdeki cumhurbaşkanı artı başbakan ve hükümet eşittir başkan demektir. Cumhurbaşkanı, yeni hükümet sisteminde, başbakan ve hükümetin sahibi olduğu yetkileri de deruhte ederek seçilmiş olacak" dedi. Muhabirin "Genel olarak başkanlık sistemi nedir?" sorusu üzerine, Şentop, parlamenter sistemde tek bir seçim yapıldığını ve bunda milletvekillerinin seçildiğini, hükümetin ayrıca seçilmediğini belirtti.
"Çifte meşruiyet"
Vatan'da yer alan habere göre, Şentop, bu sistemde hükümetin parlamentonun içinden çıktığını, yasama ve yürütme için tek bir seçim olduğunu kaydetti. Başkanlık sisteminde ise yasama için ayrı bir seçim yürütme yani hükümet için ayrı bir seçim yapıldığını anlatan Şentop, "Parlamenter sistemde sadece yasama, meşruiyetini seçimden alırken, yürütme de yasamaya dayanarak ortaya çıkarken, başkanlık sisteminde, hem yasama hem de yürütme yani hükümet doğrudan halktan meşruiyetini alır. Başkanlık sisteminde çifte meşruiyet söz konusudur" diye konuştu.
"Gerçek manada kuvvetler ayrılığı yok"
"Parlamenter sistemde, denetim dediğimiz şeyin de kendi içinde paradoksal bir anlamı var" diyen Şentop sözlerine şöyle devam etti: "Eğer Meclis’te, arkasında güçlü bir destek olan Hükümet varsa, nasıl denetim yapacaksınız? Hükümeti destekleyen parlamento çoğunluğu nasıl denetleyebilir hükümeti? Hükümette yanlış yaptığı düşünülen bir isim varsa, bunu Parlamento denetimi yoluyla değil, bunu başbakanın vereceği kararla değiştirmek suretiyle çözebilir. Yani, parlamenter sistemde sanki yasama bu temel fonksiyonlarını yerine getiriyormuş bir görüntü olsa da gerçekte bunları yapamıyor. Çünkü gerçek manada kuvvetler ayrılığı yok ve sistem, yasama ile yürütmenin iç içe geçtiği bir sistem.” Mustafa Şentop, başkanlık sisteminde, başkan ve kabinenin kanun tasarısı sunma yetkisinin olmayacağını, sadece milletvekillerinin kanun teklif etme yetkisinin bulunacağını belirtti.
AK Parti ile MHP geçtiğimiz ay içerisinde bir komisyon kurarak, başkanlık sistemini öngören bir değişiklik metni üzerinde görüşmeler başlatmış, çalışmaların dün gerçekleşen Yıldırım-Bahçeli görüşmesinde mutabakatla sonuçlanabileceği belirtilmişti. MHP lideri Devlet Bahçeli dün Yıldırım’la Çankaya Köşkü’ndeki görüşmesi sonrası yaptığı açıklamada, “Anayasa değişikliği için yaptığımız görüşme olumlu geçti” derken, Yıldırım, “Anayasada sınırlı bir değişiklik yapılması konusu gündemdeydi; MHP ile birlikte çalışmalarımız belirli bir olgunluğa erişti” diye konuştu.
"Partisiyle ilişiği sürecek"
AKP ve MHP, cumhurbaşkanının partisiyle ilişiğinin devamını öngören bir başkanlık sistemi teklifi üzerinde uzlaşı sağladı. Başbakan Binali Yıldırım teklifin bu hafta Meclis’e sunulacağını açıkladı.
"Haftaya sunacağız"
Yıldırım sözlerine şöyle devam etti: Önümüzdeki hafta AKP olarak anayasa değişiklik teklifini TBMM’ye sunmuş olacağız. Bu da MHP’nin mutabık kaldığı metin olacak. Ondan sonraki iş TBMM’nin iradesidir. Ülkenin artık sistem tartışmasıyla zaman kaybetmesini istemiyoruz. İcra ve yasama yetkilerinin sınırlarının çok daha net şekilde belirlenmesi için bir değişiklik siyasi istikrar için yerinde olacaktır.
"En önemli değişiklik"
Yıldırım öngörülen başkanlık sisteminde Cumhurbaşkanı’nın partisiyle ilişiğinin kesilip kesilmeyeceği yönündeki soruya ise, "Anayasa değişikliğinde cumhurbaşkanının eğer seçilirse partisiyle ilişiği devam edecek. Yapılan en önemli değişiklik budur" yanıtını verdi. MHP ile olgunlaştırdıkları teklif metninin, şekil ve usül olarak bir iki gün içerisinde gözden geçirileceğini vurgulayan Yıldırım konuşmasını şöyle sürdürdü: Yapılacak değişikliklerin asıl amacı güçlü siyasi iradenin devamı, parlamento-yürütme ilişkilerinde olabilecek anlaşmazlıkların kaldırılmasını esas alıyor.
"60 gün içinde referandum öngörülüyor"
Teklifin TBMM’de 330’un üzerinde bir oyla kabul edilmesi durumunda referanduma ne zaman gidileceği sorusuna ise Yıldırım, “Meclis görüşmeleri tamamlandıktan sonra 60 gün içinde referandum öngörülüyor, her şey yolunda giderse yazın başında referandum olabilir” cevabını verdi. Anayasa değişiklikleri TBMM’nin 367 oyla kabulü durumunda hayata geçerken, 330 ila 367 arasında oyla kabul edilen değişiklikler referanduma götürülüyor. AK Parti ile MHP’nin milletvekili sayıları 330-367 arasında alınacak oya imkan tanırken, Erdoğan ve Yıldırım olası düzenlemenin ne kadar oy aldığına bakılmaksızın halk oyuna sunulacağını kaydetmişlerdi. AK Parti’nin kasım ortasında hazırlayıp MHP’ye sunduğu taslak düzenlemede, ilk cumhurbaşkanlığı seçiminin 2019’da yapılması öngörülüyor.
"AKP imzaya açtı"
Anayasa değişiklik teklifi, Başbakan Binali Yıldırım ve MHP lideri Bahçeli’nin ortak basın açıklamasından birkaç saat sonra AKP grubunda imzaya açıldı. AKP milletvekillerine son imzalar için Pazartesi günü 12’ye kadar vakitleri olduğu bildirildi. Parlamentoda 317 sandalyesi olan AKP'nin 330 sayısına ulaşmak için AKP milletvekillerinin hepsinin onayına artı olarak 13 milletvekiline ihtiyacı var. Mecliste 40 sandalyesi olan MHP’nin 13 milletvekilinin onayı halinde teklifi referanduma götürecek kapı açılmış olacak.