Anayasa Mahkemesi: Cumhurbaşkanı’nın kararname yetkisi sınırsız değildir

Anayasa Mahkemesi’nin CHP’nin bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri'yle ilgili iptal başvurularına ilişkin kararları Resmi Gazete’de yayımlandı. Kararla ilgili yüksek mahkemenin web sayfasında yer alan açıklamada, Anayasa’nın 148’inci maddesinde CBK’ların şekil ve esas bakımdan Anayasa’ya uygunluğunun denetlenmesinin öngörüldüğü belirtilerek, yargısal denetim görev ve yetkisinin de Anayasa Mahkemesine verildiği ifade edildi.

“Anayasa’da Cumhurbaşkanı’na CBK çıkarma yetkisi verilmekle birlikte bu yetki sınırsız değildir” denilen karar şöyle:

“Kanunlardan farklı olarak Anayasa’da CBK’yla düzenlenecek konular sınırlandırılmıştır. Konu bakımından yetki yönünden getirilen bu sınırlamalar Anayasa’nın 104. maddesinde düzenlenmiştir.

Anılan maddenin on yedinci fıkrasında Cumhurbaşkanı’nın yürütme yetkisine ilişkin konularda CBK çıkarabileceği; temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle, siyasi haklar ve ödevlerin CBK’yla düzenlenemeyeceği belirtilmiştir. Yine aynı fıkrada Anayasa’da münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen ve kanunda açıkça düzenlenen konularda CBK çıkarılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

CBK’ların yukarıda belirtilen konu bakımından yetki kurallarına uygun olmaması durumunda içeriği Anayasa’ya aykırılık oluşturmasa bile bu düzenlemelerin Anayasa’ya uygunluğundan söz edilemez. Konu bakımından yetki yönünden herhangi bir aykırılık tespit edilmemesi durumunda ise CBK’ların içerik yönünden Anayasa’ya uygunluk denetimi yapılmalıdır.”

İki ret bir kabul

Mahkeme, YAŞ’ın sekretaryasının Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek bir makam tarafından yapılması ile Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu’nun kurulmasına ilişkin kararnamelerin iptal istemini reddetti. Türkiye’nin tanıtımı için yurt dışında yapılacak mal ve hizmet alımlarında yükleniciye bütçe dışı avans olarak ön ödeme yapılabilmesine ilişkin hüküm ise iptal edildi. Tüm kararlar oy çokluğu ile alındı.

Baskan Arslan karara katılmadı

AYM, Yüksek Askerî Şûra’nın sekretarya hizmetlerinin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek bir makam tarafından yürütülmesine ilişkin kararnamenin iptal istemini 4’e karşı 12 oyla aldı. Başkan Zühtü Arslan da iptal yönünde oy kullandı.

Arslan, karara katılmama gerekçesini “Anayasa’da münhasıran kanunla düzenlemesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz” hükmüne dayandırdı.

Oy birliği sağlanamadı

Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu’nun kurulmasına ilişkin 1. numaralı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin iptal isteminde de oy birliği sağlayamadı. Kurul üyelerinin Cumhurbaşkanınca belirlenmesine dair kararnamenin hükmünün iptal istemi 1’e karşı 15 üyenin oyuyla reddedildi. Kurul üyelerine yapılacak ödemelerin Cumhurbaşkanınca belirlenmesine ilişkin hükme karşı çıkanların sayısı ise daha fazla oldu. Bu hüküm de 5’e karşı 11 üyenin oyuyla reddedildi. Başkan Arslan bu karara muhalif kaldı.

Uygulamanın iptalini isteyen beş üye, maaş hakkının temel hak niteliğindeki mülkiyet hakkının konusu olduğunu bu nedenle CBK ile belirlenemeyeceğini savundu.

Avans ödeme iptal

Anayasa Mahkemesi, kararnamelerle ilgili iki başvuruyu oy çokluğu ile reddederken sadece Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Türkiye’nin tanıtımına yönelik yurtdışında yapılacak mal ve hizmet alımlarında bakan onayı ile yükleniciye avans verilmesine” ilişkin hükmü iptal etti. Bu kararda da oy birliği sağlanamadı, başvurunun kabulü ve reddi için kullanılan oylar eşit kaldı. 8’e 8 olan oylama sonucunu Başkan Zühtü Arslan’ın “kabul” oyu belirledi. İptal kararı, daha önce kanunla belirlenen bu konunun CBK ile düzenlenemeyeceği gerekçesine dayandı.