Anayasa taslağına sinemaya sansür hükmü!
“Basın Yayın Özgürlüğü” maddesini, maddenin özüne uygun olarak düzenlemek isteyen komisyon, AİHS’deki “sinema işletmeleri” ifadesini, anayasa metnine “sinema yayınları” olarak yazınca, sansüre de kapı aralanmış oldu.
Çalışmalarına bir süre ara veren TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu, bugün yeniden toplanarak çalışmalarına başlayacak. Komisyonun tatile girmeden önce ele aldığı “Basın Yayın Özgürlüğü” maddesi yazılırken sinema gösterimlerine “sansür” yolu açıldığı ortaya çıktı.
Ayşe Sayın imzasıyla Cumhuriyet'te yayımlanan habere göre, Anayasa Uzlaşma Komisyonu, “Basın Yayın Özgürlüğü” maddesinde, radyo ve televizyonlar ile sinema için de izin sistemini öngördü. Uzlaşma Komisyonu bu çerçevede Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) “İfade Özgürlüğü”ne ilişkin 10. maddesindeki, “Herkes görüşlerini açıklama ve anlatım özgürlüğüne sahiptir. Bu hak, kanaat özgürlüğü ile kamu otoritelerinin müdahalesi ve ülke sınırları söz konusu olmaksızın haber veya fikir almak ve vermek özgürlüğünü de içerir. Bu madde, devletlerin radyo, televizyon ve sinema işletmelerini bir izin rejimine bağlı tutmalarına engel değildir” hükmü çerçevesinde düzenleme yapılması esas alındı. “Basın Yayın Özgürlüğü” maddesini maddenin özüne uygun olarak düzenlemek isteyen komisyon, AİHS’deki “sinema işletmeleri” ifadesini, anayasa metnine “sinema yayınları” olarak yazınca, sansüre de kapı aralanmış oldu. Komisyon “Basın Yayın Özgürlüğü” maddesine, “Radyo ve televizyon istasyonu ve haber ajansları kurmak ve işletmek serbesttir. Radyo, televizyon, sinema veya benzeri yollarla yapılan yayınlar izin sistemine bağlanabilir” fıkrasını koydu. Halen RTÜK radyo ve televizyonlar için izin ve yayınlara ilişkin ilkelerin uygulamasını takip ederken, bu ifade daha çok sinema sektörüne sansürün yolunu açıyor. Bu anayasal ifadenin aynen yasalaşması halinde, sinemalardaki filmler pornografik denilerek yayından kaldırılabilecek veya özellikle 1970’li yıllarda çok tutan ve daha çok seks filmleri gösteren “3 film birden” sinemalarına sansürün de yolu açılmış olacak.
Komisyonda bu metin uzlaşmayla yazılırken, komisyon üyeleri, bu düzenlemenin “sansür kastı”yla yapılmadığını savundular. Komisyon üyeleri, AİHS’deki maddenin orijinal çevirisinde de de bu ifadenin yer aldığı görüşünü savundular. AKP’li bir komisyon üyesi şu değerlendirmeyi yaptı: “Uluslararası sözleşmeyi anayasaya yansıtmak istedik. Böyle bir yasak kastımız yoktu. Ama düzenlemedeki ifade görsel medya için böyle bir yasak sonucunu doğurur. RTÜK radyo ve televizyonlar konusunda izin sistemini mevcut anayasadaki hüküm doğrultusunda kurmuş durumda. Bu ifade daha çok sinema sektörüne etkileyebilir. O nedenle komisyonun bu fıkrayı tekrar gözden geçirerek ‘yayınlar’ kelimesini ‘işletmeler’ olarak değiştirmesi gerekir.”
CHP’li komisyon üyeleri de AİHS’deki ifade özgürlüğüne ilişkin düzenlemelerin özünü anayasaya yansıtmak istediklerini belirterek, “Ancak oradaki ‘işletmeler’ kavramı yerine ‘yayınlar’ kavramı kullanılmış. Bu ifade görsel medya için yasak yolunu açar. Şu yayın, şu film pornografiktir denilip gösterimden kaldırılabilir. Komisyon bu kelimeyi derhal düzeltmeli” görüşünü dile getirdiler.