Anayasa Uzlaşma'da 18 yaşında bakana askerlik tartışması

Hülya Karabağlı / Ankara

Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nda AKP ve BDP’nin önerisi 18 yaş milletvekilliği tartışıldı. Muhalefet, “18 yaşında milletvekili seçilen bakanlık koltuğuna oturur ve askere giderse ne olacak?” sorusunu yöneltti. Bir milletvekili de, “Komutanı, ona, ‘Sayın bakan silah omuza mı’ diyecek” dedi. 

AKP; Türkiye milletvekilliği fikrinden vazgeçti

TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun son toplantısında, müzakeresi yarım kalan “TBMM’nin kuruluşu ve temsili” başlıklı maddenin müzakeresinde AKP, sürpriz bir kararla, “Türkiye milletvekilliği” konusundaki uzlaşmadan geri adım attı. AKP, TBMM’nin genel oyla 550 milletvekilinden oluşacağını hükme bağlayan maddenin ikinci fıkrasında yer alan, “450 milletvekili, seçim çevrelerinden nisbi temsil sistemine göre seçilir. Yüz milletvekili ise ülke seçim çevresi esas alınarak nisbi temsil sistemine göre seçilir” hükmüne AKP, “yasayla da düzenlenebilir” diyerek karşı çıktı. Aynı fıkrada CHP’nin “seçim barajı yüzde 5’i aşamaz”, BDP’nin “baraj konulmamalı” önerileri de kabul görmedi. Ancak AKP dışındaki partiler 100 Türkiye milletvekilinde uzlaştı.

Şentop: Yasayla düzenlenebilir 

AKP’li Komisyon Üyesi Mustafa Şentop, Türkiye milletvekilliğinin kendilerinin sunduğu öneride olmadığını belirterek, “Maddenin daha önceki müzakeresinde, yeniden görüşüleceği düşünüldüğü için bu şekilde düzenlenmiş olabilir. Biz Türkiye milletvekilliğine tümüyle karşı değiliz. Ancak, bunun yasayla da düzenlenebileceğini düşünüyoruz. Parlamentonun seçim sistemini belirleme iradesinin anayasa ile sınırlanmaması gerektiğini düşünüyoruz” dedi. Mevcut anayasada seçim barajına ilişkin önerilerini de anımsatan Şentop, mevcut anayasada da oran belirtilmediğine dikkat çekerek, bunların yasa konusu olduğunu ifade etti.

Ancak AKP’nin başkanlık ya da yarı başkanlık sisteminin yaşama geçme önerisini dikkate alarak, kendini Türkiye milletvekilliği konusunda bağlamak istemediğine dikkat çekildi.

‘İlkokul mezunu olma’ koşulu kaldırıldı

Komisyonda, 4 parti, milletvekili seçilme koşulları arasından ilkokul mezunu olma koşulunu da kaldırdı. Varılan uzlaşmaya göre milletvekili seçilebilmek için “Türkçe okur-yazar” olmak yeterli olacak. “Milletvekili seçilme yeterliliği”ni düzenleyen madde üzerinde varılan bir başka uzlaşmayla da memurların aday olmaları halinde “istifa” zorunluluğu kaldırarak, “aylıksız izinli sayılmaları” hükmü daha önce varılan uzlaşmaya uygun olarak korunurken, maddenin daha önceki müzakerelerinde hakim-savcı, asker, mülki idare amirleri, MİT çalışanları, rektörlerin adaylık için istifa etmeleri halinde, göreve dönemeyecekleri hükmünden vazgeçildi. Komisyonda dün kabul edilen düzenlemede  “Hâkimler ve savcılar ile bu meslekten sayılanlar, Silahlı Kuvvetler ve genel kolluk mensupları, istihbarat teşkilatlarında çalışanlar, mülki idare amirleri, büyükelçiler ve rektörler seçimlerde aday oldukları takdirde görevlerinden istifa etmiş sayılırlar” denilerek, bu meslek mensuplarına seçilememeleri halinde görevlerine dönüş yolu açıldı.

‘Siyasi Etik Komisyonu’ mutabakatı

Komisyonda “Milletvekilliğiyle bağdaşmayan işler” başlıklı maddede ise siyasi partilerin çekincelerini kaldırmaları üzerine “tam mutabakat” sağlandı. Milletvekillerinin bakanlar kurulunca verilecek geçici görevi 6 ayı geçmemiş olmak koşuluyla TBMM kararıyla kabul edebileceğini öngören madde, daha önceki müzakerelerde varılan uzlaşma doğrultusunda TBMM’de “Siyasi Etik Komisyonu” kurulacağını öngörüyor.