Ardahan'da cesedi bulunan Rus yarbayın fotoğrafı ortaya çıktı; torunu da orduda hemşireymiş

Ardahan'da nisan ayında bir inşaat alanında cesedi bulunan ve Rus basınının Rus Yarbay Karl Karloviç Rjepetski olduğunu savunulan tabutla ilgili yeni bir gelişme yaşandı. Rus yarbayın gerçek fotoğrafı ortaya çıktı. Rjepetski’yi araştıran iki tarihçi, torunu Danuta Siedzikowna’ya ulaştı. Genç kadın, 2. Dünya Savaşı’nda Polonya ordusunda hemşireydi; Nazilere karşı savaştığı, 28 Ağustos 1946’da da kurşuna dizildiği belirtildi. Cesedi yıllar sonra bulundu. 2016’da defnedildi.

25 Nisan’da bir tabutun içinde bozulmamış halde bulunan cesedin önce Vasiliy Geyman’a ait olduğu ileri sürülmüştü. Ancak yapılan araştırmalardan sonra Rus askerin Karl Karloviç Rjepetski olduğu tespit edildi. 

Ardından Rjepetski’ye ait olduğu düşünülen bir fotoğrafa da ulaşıldı. Rus arşivlerine göre, 1. Kafkas Kolordusu 20. Piyade Tümeni 78. Navaginski Alayı’na mensup Yarbay Rjepetski, 1847’de Reval’de (Tallinn) Katolik soylu bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 1867’de astsubay ve 1870’te asteğmen rütbesine yükseldi. 

1875’te uzun yıllar görev yapacağı Türkistan bölgesi’qne, 69. Taşkent Guberniyası Taburu’na gönderildi. 1891’de de 1. Türkistan Topçu Taburu’nda yarbay rütbesine yükseldi. 12 Kasım 1894’te Ardahan’da hayatını kaybetti. 

Rjepetski’nin 1883’te Mariya ve 1885’te Yelena adlı kızları dünyaya geldi. Ardahan’da Katolik kilisesi olmaması sebebiyle Ermeni-Katolik kilisesi tarafından defnedildi. Rjepetski’nin kızı Yelena, 1885’te Özbekistan’ın başkenti olan Taşkent’te doğdu. 

Yelena’nın 1905’te dünyaya gelen kızı Evgenia, 2 Temmuz 1926’da Waclaw Siedzik ile evlendi, 3 Eylül 1928’de Danuta Siedzikowna doğdu.

Orduda hemşirelik yaptı

Gazete Habertürk'ten Ümran Avcı'nın haberine göre Waclaw Siedzik, 2. Dünya Savaşı’nda Sovyetlerce Sibirya’ya sürüldü ve 1 Haziran 1943’te öldü. Eşi Evgenia da Almanların Polonya’yı işgalinde direnişe katıldığı gerekçesiyle Eylül 1943’te idam edildi. 

Danuta, bunun üzerine Polonya Halk Ordusu’na katılarak önce Almanlara, sonra da komünist idareye karşı Polonya’nın bağımsızlığı için savaştı. Orduda hemşirelik yaptı ve 28 Ağustos 1946’da kurşuna dizildi. İdamdan önce ailesine yazdığı mektupta “Öleceğim için üzgünüm. 

Büyükanneme söyleyin, yapmam gerektiği gibi hareket ettim” dedi. Son sözleri “Yaşasın Polonya!” oldu. Danuta’nın mezarı da dedesi gibi yıllar sonra bulunup 2016’da yeniden defnedildi.

Rusya Devlet Askeri Tarih Arşivi’nde bulunan fotoğrafın, Yarbay Rjepetski’ye ait olduğu düşünülüyor.

Kimliği nasıl netleşti?

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde görevli Dr. Mustafa Tanrıverdi ile uluslararası ilişkiler, sosyoloji ve tarih lisansı eğitimi alan Cumhuriyet Savcısı Emre Gezer’in yarbayın kimliğinin ortaya çıkarılmasıyla ilgili yazıları, #tarih Dergisinin haziran sayısında yayımlandı. 

Önce cesedin Vasiliy Geyman olduğu iddiası araştırıldı ve bu çürütülünce Rusya Devlet Askeri Tarih Arşivi’nden başka kaynaklara ulaşıldı. Tarih doktoru Oleg Çistyakov’un paylaştığı bilgilerden, Ardahan’daki askeri mezarlıkta defnedilen tek yarbay olan Rjepetski’nin ismi netleşti.