‘Arıza göstergesi görülebilecek noktada değil’

TALPA, kazaya yol açtığı öne sürülen irtifa gösterge cihazının kolay görünemeyecek bir yerde olduğunu söyledi. Türkiye Havayolları Pilotları Derneği (TALPA) Genel Sekreteri kaptan pilot Savaş Şen, THY uçağının Amsterdam'daki kazası ile ilgili olarak, kazaya yol açan etkenlerin başlangıcını oluşturan irtifa gösterge cihazı altimetre arızasının, pilot kabininde rahatlıkla gözükebilecek ve fark edilebilecek bir noktada olmadığının dikkate alınması gerektiğini söyledi. Şen, kazadan sonra temaslarda bulunmak ve yaralıları ziyaret etmek amacıyla geldiği Amsterdam'da, kaza nedenlerine ilişkin dün açıklanan ilk bulguları değerlendirdi. Şen, ilk araştırmanın, altimetrede oluşan arızanın, uçağın gaz kollarına verdiği yanlış komuttan dolayı, uçağın kendisini piste iniyor zannederek gaz kollarını çekmesinden kaynaklandığını gösterdiğini belirtti. Savaş Şen, kazanın teknik bir hatadan başladığını, sonrasında başka faktörlerin de etkisinin olabileceğini, ancak kesin bir yargıya varabilmek için sonuç raporunun beklenmesi gerektiğini anlattı. Şen, pilotların altimetre hata sinyalini "görmedikleri", "geç fark ettikleri" ya da "zamanında tepki vermedikleri" şeklinde görüşlerin yanlış olduğunu da vurguladı. Şen, uçağın tasarımında altimetrenin sol alt kısımda bire bir buçuk santimetre büyüklüğünde rakamsal değerleri gösterdiğine ve arıza sinyalini ses ya da ışıkla vermediğine dikkati çekerek, sözlerine şöyle devam etti: ‘Öncelik altimetrede değil’ "İnişte bazı öncelikler vardır. İnişin o safhasında öncelik altimetreye ait değil. Dolayısıyla pilotlar 'gözden kaçırdı' demek yanlış. Çünkü pilotun onu kontrol ettiği nokta geçilmiş, kontrol yapılmış ve normal. Dolayısıyla oto pilota bağlı olarak inmekten kaçınılmamış. Lütfen burada haksızlık yapmayalım pilotlara. İkaz lambasıyla gelen bir arıza değil bu. Bir motor arızasında olduğu gibi sizi görülebilir şekilde ikaz eden bir durum yok burada. Üstelik iniş, pilotların dikkatlerini en çok yoğunlaştırdıkları bir aşamadır. Pilotun uçakta bakacağı sadece bir altimetre yoktur, dikkat etmesi gereken çok fazla başka noktalar vardır." Bu aşamada pilotların hatalı olduğunu söylemenin yanlış olacağını tekrarlayan Şen, aksine uçağın yerle temas biçimine bakıldığında pilotların son anda müthiş bir çaba sarf ettiğinin görüldüğünü söyledi. Şen, düşen Tekirdağ uçağının son 25 saatlik uçuşunda daha önce iki kez altimetre hatası kaydının bulunduğunun anımsatılması üzerine, her uçuş sonrası karakutu kayıtlarının incelenmediğini, altimetrenin de sesli ya da ışıklı sinyal vermediğinden bu hatanın pilotların gözünden kaçmış olabileceğini ifade etti. Şen'e göre, mühendislik tasarımı açısından altimetrenin bulunduğu yer ve uyarı biçimi ışıklı ya da sesli olmadığı için yanlış. Bu yanlışlığı bu kaza net şekilde ortaya koydu. Otomatik pilotla iniş yerine pilotun kendisinin kumandayı ele alarak inişe geçilmesi halinde kazanın yine ortaya çıkıp çıkmayacağının sorulması üzerine Şen, bunun için kazanın olduğu yüksekliğe bakmak gerektiğini, birkaç bin metrenin üzerinde bir yükseklikte olması halinde, pilotların yeterli zamanı olacağını belirtti. Şen, bu uçaklarda gaz verildiği anda motorun hız almadığının bilinmesinin de bu noktada önem taşıdığını kaydetti. TALPA Genel Sekreteri, kazada pilot hatasından söz edilip edilemeyeceğinin sorulması üzerine de şunları bildirdi: "Ben pilotaj hatası yok demiyorum. Ama hata var demek için ise şu an çok erken. Bu olay bir sistemin arızasıyla başlayıp devam etmiş bir uçak kazası. Pilotun hatası var mıdır yok mudur tabii ki sorulabilir. Ama bakın şimdi yalnızca uçağın uçuş verilerine ve motor kayıtlarına dayanılarak bu bilgi açıklandı. Pilotların daha ses kayıtlarını dinlemedik. Dolayısıyla pilotların reaksiyon gösterip göstermediklerini söylemek için vakit çok erken. Pilotlar otomatik pilotu kullanmasa da manuel inselerdi ya da zamanında gaz açsalardı düşmezlerdi şeklinde bir yargı, havacılıkta kesinlikle yanlıştır." Şen, Hollandalı meslek kuruluşu ile yakın işbirliği içinde olduklarını, birbirlerini çok iyi anladıklarını ve bu olayda gösterdikleri ilgiye de teşekkür ettiklerini belirtti.