Biyomühendis ve genetikçilerden oluşan bir ekip, tek bir canlı hücreyi yer çekimsiz ortamda uçurabilen ve yoğunluğunu çok hassas bir sekilde ölçebilen bir cihaz geliştirdi. Bu ölçümler, sağlıklı kişilerden kanserli hücreleri ayırt etmek için, örneğin ilaçlara maruz kaldığında hücrelerin değişimlerini ölçmek için kullanılabilir.
Daha önce bilim insanlarının kurbağa gibi canlıları havaya kaldırmak için çalıştığını duymuştuk. Hatta bu uçan kurbağa deneyi kendi yazarına bir Ig Nobel Ödülü kazandırmıştı. İşte bu manyetik prensibi kullanarak yeni bir buluşa imza atıldı.
Hücreleri yer çekimsiz bir ortam yaratarak birbirinden ayırmayı başaran Stanford Üniversitesi'nden Türk bilim insanları Dr. Utkan Demirci ve Dr. Gözde Durmuş, çalışmalarını T24'e anlattı.
'Milyarlarca kan hücresi arasından çok nadir görülen kanserli hücreleri tespit edebiliyoruz'
Dr. Demirci, teknolojinin ana prensibini şöyle açıklıyor, "Doğada her hücrenin ve maddenin bir manyetik hassasiyeti fıtraten vardır." Doku mühendisliği için mıknatıslar kullanarak küçük doku parçalarını işlemek ve birleştirmek için yeni yollar aradıklarını ve sonucun başarılı olduğunu söyleyen Dr. Durmuş ise bu buluşun geniş uygulamalarını şöyle anlatıyor:
“Bu teknolojiyi kandaki kanser hücrelerinin tespitinde ve diğer sağlıklı hücrelerin ayrıştırılmasında kullanabiliriz. Örneğin, basit bir kan testiyle milyarlarca kan hücresi arasından çok nadir görülen kanserli hücreleri tespit edebiliyoruz. Aynı zamanda bu hücrelerin farklı ilaçlara karşı nasıl davrandıklarını da bu 'sıvı biyopsi' teknolojisi sayesinde hızlıca tespit etmemiz mümkün oluyor. 'Sıvı biyopsi' sıkla yapılabilir ve gerektikçe tekrarlanabilir. Böylelikle, hastaların ve hastalığın seyrinin takibi kolaylaşır ve doğru ilaçla tedavi edilebilme şansı artar. Geliştirdiğimiz bu teknolojinin, özellikle kanser tedavisinde hızla önem kazanan 'kişiye özel tedavi (personalized medicine)' uygulamalarını daha da ileriye taşıyacağını düşünüyoruz. Buluşumuzun diğer büyük bir avantaji da ucuz, kullanımı kolay ve taşınabilir olması.”
Akdeniz anemisi gibi hastalıklar da tespit edilebiliyor
Bu tekniğin aynı zamanda daha güvenilir teşhis testlerine imkan vereceğinin altını çizen Dr. Demirci, şöyle devam ediyor:
“Kanser hücreleri çok çeşitli ve heterojendir. Hücrelerin hepsinde aynı antikorlar bulunmayabilir. Bu sebeple kanser hücrelerinin ayrıştırılması günümüzde zor bir konudur. Cihazı hızlı ve taşınabilir tanı testi olarak cep telefonu kameraları ile birleştiriyoruz, bu sayede kanserin yanı sıra Akdeniz anemisi gibi hastalıkların da hızlı teşhisi ve hastalığın sürekli takibi üzerine yoğunlaşıyoruz.”