'İlk kez bir darbe, darbe değil'

Avrupa gazetelerinin manşetlerinde bugün yine Mısır’daki siyasi kriz yer aldı. Gazetelerde, Batılı liderlerin açıklamaları üzerinden Mısır'daki ordunun müdahalesinin bir darbe olup olmadığını tartışan analizler göze çarpıyor.

The Independent

İngiliz The Independent gazetesinin deneyimli Orta Doğu muhabiri Robert Fisk’in yazısı, ‘Bir darbe ne zaman darbe değildir? ABD onu öyle anmamaya karar verdiği zaman’ başlığını taşıyor.

Yazısında Mısır’da ordunun müdahalesinden darbe olarak bahsetmediği için ABD yönetimini eleştiriyor Robert Fisk.

'Seçim yasağı konacak mı?'

Fisk özetle şunları söylüyor: “Dünya tarihinde ilk kez bir darbe, darbe değil. Ordu yönetimi ele geçiriyor, demokratik bir şekilde seçilmiş devlet başkanını görevden alıp tutukluyor, anayasayı askıya alıyor, olağan şüphelileri gözaltına alıyor, televizyon kanallarını kapatıyor ve zırhını başkent sokaklarına yığıyor ama Kutsal Barack Obama’nın iki dudağı arasından darbe kelimesi çıkmıyor ve çıkamıyor. Umutsuz Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki Mun da böylesine saldırgan bir kelimeyi dillendirmeye cüret etmiyor. Bu, Obama olan biteni bilmiyor olduğundan değil.”

Obama’nın darbe kelimesi kullanmamasının olası nedenleriyle ilgili şu yorumda bulunuyor Fisk: “Bu ağız sıkılığının nedeni, milyonlarca Mısırlının böyle bir darbe istemesinden mi kaynaklanıyor? Acaba Obama, bunun bir darbe olduğunu kabul etmenin ABD’yi, İsrail’le barış içindeki en önemli Arap ulusuna yaptırımlar uygulamak zorunda bırakacağından mı korktu? Ya da darbeyi yapanlara darbe yaptıkları söylendiğinde, ABD’den 1 buçuk milyar dolarlık desteği sonsuza kadar kaybederler diye mi?”

Fisk, Mursi’nin demokratik seçimlerle iktidara geldiğini, bugün ülkelerini yöneten bazı Batılı liderlere kıyasla daha fazla oy aldığını, popülerliği düşse dahi bunun bir darbe gerekçesi olamayacağını belirtiyor: “Bu, ‘Avrupa orduları, Avrupalı Başbakanlar, kamuoyu yoklamalarında yüzde 50’nın altına düştüklerinde iktidara el koymaları gerekir’ anlamına mı geliyor?”

Sorularına şöyle devam ediyor Fisk: “Bu arada Müslüman Kardeşler’in Mısır’daki bir sonraki devlet başkanlığı seçimlerine girmesine izin verilecek mi? Yoksa men mi edilecek? Eğer katılırsa ve adayı yeniden kazanırsa ne olacak?”

Fisk ortadaki durumdan ‘şu an kimse ondan daha mutlu değildir’ dediği Suriye lideri Beşar Esad ve İsrail’in son derece memnun olduğunu yazıyor.

'Obama'nın hamlesi stratejik'

İngiliz The Guardian gazetesinin Ortadoğu editörü Ian Black de bugünkü yazısında bu tartışmayı ele alıyor.

Washington, Londra ve birçok Batılı merkezden yapılan açıklamalarda darbe kelimesinin kullanılmamasının dikkat çekici olduğunu belirten Black, Obama’nın kelimeyi tercih etmemesinin nedeninin stratejik olarak önemli bir Orta Doğu ülkesine finansal yardımın kesilmesi riskini önlemek olduğunu yazıyor.

Black, İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague’in açıklamasıyla ilgiliyse şu yorumu yapıyor: “William Hague askeri ‘müdahaleyi’ kınarken pragmatik olarak geçişin hızlı ve kapsayıcı olması için çağrı yapan bir formülle çıkageldi. Ama Hague, bunun halkın hareketi olduğunu ekledi. ‘Geçen yıl Mısır’da devlet başkanının yaptıkları ve hükümet yönetimiyle ortaya çıkan muazzam memnuniyetsizliği kabul etmemiz gerekiyor’ dedi.”

Black, Körfez ülkelerinden yapılan olumlu açıklamalara da dikkat çekti.

'Avrupa baskı istiyor'

İngiliz The Times gazetesindeki Roger Boyes imzalı analizde de aynı konu ele alınmış.

Boyes, Obama’nın açıklamasında darbe kelimesini kullanmadığını hatırlattıktan sonra, “Obama yönetimi Arap dünyasının en yüksek nüfusa sahip ülkesiyle ilişkiler konusunda bir çelişki yaşıyor” yorumunu yapıyor.

İngiltere’nin de askeri müdahale kavramını kullandığını belirten Boyes öte yandan Avrupa Birliği’nin Mısırlı generallerin kısıtlanması için baskı kurmak istediğini belirtiyor.

'Batı beceriksizlik yapmamalı'

Alman Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesi, yorumunda, Mısır’da askerî darbenin ardından batının nasıl tavır alması gerektiğine ilişkin şu görüşlere yer veriyor:

“Batı, Mısır’da siyasi-sosyal bir grubun tekelci politikalarını değil, geniş bir politik ve sosyal yelpazede yeni bir başlangıç hedefleyenleri desteklemelidir. Batı aynı zamanda sadece bir tarafa ilgi göstermemeli, becerisizliklerden uzak durmalıdır. Başkan Obama’nın, Mursi’nin karşıtları tarafından terörizmi destekleyen kişi şeklinde damgalanmış, gözden düşmüş olmasını kimse gözlerden ırak tutmamalı. Her şeyden önce de Batı, Mısır’daki olası nüfuzunu abartmamalı; çünkü bu etki gerçekten de büyük değil. Aynı şey bu konuda Avrupalılardan daha büyük bir çıkmaz içinde bulunan ABD için de geçerli. Örneğin yasalar yoluyla darbecilere yardım gitmesine izin vermemelidirler. Öte yandan da (Mısır'daki) askerler onların müttefiki konumundadır.”  

Süddeutsche Zeitung

“Kahire’deki darbe her derde deva bir ilaç değil, olsa olsa bir soluklanma molasıdır. Parlamento kültürü bugünden yarına oluşacak bir şey değil; öte yandan ekonominin yapısal sorunları varlığını koruyor, yoksulluk artıyor ve generallere hiçbir zaman güven olmayacağı da biliniyor. Zafer sarhoşluğu içinde bulunan muhalefet, başarısızlığa uğrayan İslamcılar ile ortak noktalar bulmaya çalışmalı. Sadece ve sadece demokrasi kurumlarının içi nihayet doldurulduğu takdirde Mısır hem yeni huzursuzluklara, hem de subayların iktidar hırsına karşı kendini korumuş olur.”

Die Welt

“Cumhur, yani halk, başkanını iktidardan uzaklaştırdı. Tahrir Meydanı’ndan kitleler ‘Hüsnü Mursi’ diye haykırıyordu. Bununla otokratik devrik lider Hüsnü Mübarek ile halefi Mursi arasında bağ kurulmuş oluyordu. Devlet başkanının bir kez daha düşürülmüş olması Mısır halkının bilincini güçlendirecektir. Belki bu ülke bir zaman sonra bir demokrasiye dönüşecektir. Ancak Mursi’nin düşürülmesi sürecine Mısır Ordusu katılmıştır. Bazı gözlemciler şimdiden bir darbeden söz ediyor. Hem haklılar, hem değiller. Belki haklılar, çünkü askerler demokratik yoldan seçilmiş bir devlet başkanını ev hapsine almış, bu hareketin yandaşlarına karşı operasyon başlatmıştır. Belki çok haklı sayılmazlar, çünkü askerler ülkede iktidarın tüm şalterlerini ele geçirmiş değiller.”

Reutlinger General-Anzeiger

“Askerî darbenin en büyük eksikliği, demokratik yoldan seçilmiş bir devlet başkanını ve demokratik meşruiyeti olan bir hükümeti devirmiş olmasıdır. Her ne kadar Mısır Parlamentosu geçen yıl içinde neredeyse hiç toplanmamış olsa bile… . Şimdi Müslüman Kardeşler'in liderlerine karşı bir cadı avı başlatmak ve bu yolla onları yer altına ve şiddet içeren direniş hareketlerine itmek yanlış olur. (Geçici Devlet Başkanı) Mansur'un bunları vakit geçirmeden yeni sürece entegre etmesi gerekir. Tıpkı Mursi muhalefete ve sokağa karşı iktidar edemediği gibi, bunun tersi koşullar altında Mansur da iktidar edemez. Şimdi elzem olan şey, bir ulusal birlik hükümeti oluşturmaktır.”

Devrim mi, karşı devrim mi?

Fransız Ouest-France gazetesinde ise "Birkaç günden bu yana tek bir çıkış yolu görünüyordu. Sokaklardaki protesto gösterilerinin yol açtığı baskı, ekonomik ve siyasi başarısızlığının ağırlığı altında, demokratik yollardan seçilen modern Mısır'ın ilk Devlet Başkanı Muhammed Mursi devrildi. Genelkurmay Başkanı ve Savunma Bakanı Abdülfettah El Sisi komutasındaki ordu yönetimi eline aldı. Pazar gününden bu yana Tahrir Meydanı'ndaki kalabalık, Abdülfettah El Sisi'nin adını vererek onu göreve çağırıyordu. İç savaş tehlikesinin giderek büyümesi nedeniyle çoğunluk ordunun müdahalesinden yanaydı. Kahire'de şu sıralar sokaklardaki protesto gösterilerine kulak veren ordu, Mısır'da ekonomi, güvenlik ve siyaset üzerinde sahip olduğu yüksek dominant konumu muhafaza ediyor. Peki bu, kalıcı bir devrim mi, yoksa karşı bir devrim mi?" ifadelerine yer verildi.

Lüksemburg'da yayımlanan Wort gazetesi de Mısır'daki olayları, "Mısır'daki güç gösterisi çok uzun zaman önce başlamıştı. Şimdi ise güç testi söz konusu. Durum birbirine yakın büyüklükteki iki cephenin karşı karşıya gelmesiyle tehlikeli bir hal alıyor: Bir tarafta laik, diğer tarafta ise İslamcı cephe. Şimdi üçüncü bir güç daha oyuna dâhil oldu: Ordu. Ordu kendisini bu devlet krizinde devletin birlik ve bütünlüğünün koruyucusu ve hakemi olarak görüyor. Büyük olasılıkla her iki cepheyi ateşkese zorlayabilir, ancak bu uzun vadeli olmayacaktır" ifadeleriyle haberleştirdi.