Ayışığı Manastırı davasını Tabiat Parkı Platformu kazandı

Akın Güre/T24

Ayvalık Ayışığı Manastırı davasında Tabiat Parkı Platformu kazandı. Sabancıların satın aldığı ve Müze yerine malikaneye dönüştürdüğü Manastırda projesine aykırı yapılar nedeniyle 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununa aykırılıktan 2 kişiye, 2 şer yıl 6 şar ay hapis ve kişi başı 25 bin lira para cezası verildi. Ayrıca 3 bin 800 lira mahkeme masrafını da ödemek zorunda kalacaklar. Böylece Manastırın keyfi biçimde aslına aykırı olarak yapıldığı mahkemece kesinleşmiş oldu.

18. yüzyılda inşa edildiği sanılan Agios Dimitrios Ta Selina, bilinen adıyla Ayışığı Manastırı, Cunda Adasının kuzeyinde Pateriça yarımadasının en uç noktasında dik bir tepenin denizle birleştiği noktada yer alıyor.  Ayvalık’a bağlı 21 adayı içine alan, Ayışığı Manastırı’nı kapsayan 17.950 hektarlık bu alan Tabiat Parkı olarak 21.04.1995 tarih ve 6717 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile koruma altına alınmıştı. Park, içerisinde endemik türler de olmak üzere 752 çeşit otsu bitki, 140 balık türü, 230 kuş türü barındıran nadir zengin ekosistemlerden birini oluşturmakta.

Manastırın yer aldığı arazi mübadele ile Selanik’ten gelen Katerinli (Katrinli) Fahrettin Bey ve ailesine verilmişti. Ailenin mirasçıları tarafından manastırın da bulunduğu arazi 2008 yılında Akbank Yönetim Kurulu Başkanı Suzan Sabancı Dinçer tarafından satın alındı.

Ayvalık Adaları bölgesinin park statüsü, söz konusu satın alma işleminden bir yıl sonra, 2009′da bütünüyle arsa sahiplerinin imar değişiklikleri yapabilmesine olanak sağlayacak şekilde değiştirildi. Böylece satın alınan tarihi eserlere fonksiyon yüklenmesine ilişkin plan hükmü ile kamuya ait arazilerin özel mülkiyete geçirilmesinin önü açılmış oldu.

Bunun üzerine 2009 yılı Ayvalık Adaları Tabiat Parkı Revizyon Planı’nın iptali ile ilgili Danıştay 6. Daire 2010/2180 esas sayılı dosyasıyla yürütmenin durdurulması talepli iptal davası açıldı. Dava nedeni, Ayvalık Adaları Tabiat Parkı’nın ilan edildiği 2004 yılında mutlak koruma alanları ilan edilen yerlerin, 2009 yılında aniden düzeltme yapılarak kısmi koruma alanlarına dönüştürülmesi ve tabiat alanında yer alan tarihi binalara fonksiyon yüklenmesine olan itirazdı. Danıştay 6. Dairesi 25.01.2011 tarihli kararıyla isteği haklı görmüş ve yürütmeyi durdurma kararı almıştı. Danıştay 6. Dairesi’nden gelen ilk yürütmeyi durdurma ve bilirkişi incelemesi kararının ardından ilçede dev bir kampanya başlatılmış, 10 bin liralık bilirkişi ücreti, demokratik kitle örgütlerinin, meslek odaları ve vatandaşların katkıları ile toplanmıştı.

Ancak, BKTVKK tarafından durdurma kararı verilerek inşaatın mühürlenmesine rağmen Ayışığı Manastırındaki faaliyetler devam etti. Sonunda yasalara göre müze olarak kullanılması gereken manastır, Sabancılar tarafından aslına uygun olmayan bir şekilde "onarılarak" malikaneye dönüştürülmüş, 13 Nisan 2012 tarihinde de iş çevrelerinin katılımıyla açılışı yapılmış, bir de projeyle ilgili Ayışığı Manastırı kitabı tanıtılmıştı.

Bunun üzerine Tabiat Platformu Ayvalık Asliye Ceza Mahkemesinde yeni bir dava açtı. Söz konusu dava, Manastırın BKTVKK (Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu) tarafından onaylanan ilk projesine aykırı olarak sonradan eklenen, kaçak ve projesine aykırı yapıların giderilmesi ve ilgilileri hakkında cezai işleme gidilmesi amacını taşıyordu.

Ancak mahkeme “birinci derecede zarar görme” hususuna dayanarak Tabiat Parkı Platformu bileşenlerinin davaya müdahil olma talebini reddetti. Bu nedenle platform üyeleri duruşmaları izleyen, ancak müdahil olamayan bir taraf durumunda kaldı. Davada müdahil olan Hazine Avukatları ve Ayvalık Belediyesi Avukatları da duruşmalara katılmayınca, dava tek taraflı olarak devam etmiş ve Sabancı’ların avukatlarının söylemlerinin davayı belirlediği bir süreç yaşanmıştı.

Bu sırada atanan bilirkişi heyeti de Manastırda yapılan projesine aykırı birçok hususu belgelemiş ve raporunda yer vermişti. Onlarca duruşmaya belediye avukatları hiç ilgi göstermemiş, sadece bir kaç duruşmaya zoraki katılmışlardı. Mahkemede savunma görevini de Platform yapmış, müdahil olma talebi ret edildikten sonra da dışarıdan dilekçelerle konuya taraf olmuş ve argümanlarını savunmuştu.

Sonuçta Platform bir kez daha haklı çıkmış ve dava Sabancıların aleyhine sonuçlanmış oldu.

Dava sonuçlanmadan Manastıra daha önceki Belediye yönetimi tarafından ruhsat verildiği de mahkemede Sabancıların avukatlarının yaptığı savunma sırasında öğrenildi.

Manastırın malikane değil de tamamının Anıt Müze olarak kullanılması ise İdari Mahkeme nezdinde açılacak dava sonucun da belirlenecek. Ayvalık Tabiat Platformu şimdi bu konuda yeni bir hukuki girişime hazırlanıyor.