Bağımsız bir Katalonya kendi ayakları üzerinde durabilir mi?
Katalan lider Carles Puigdemont, BBC'ye yaptığı açıklamada geçen pazar (1 Ekim 2017) yapılan referandumdan sonra, birkaç gün içinde bağımsızlık ilan edeceklerini söyledi. Bölge bağımsızlığını ilan ederse bile, karar bloke edilebilir. Peki Katalonya tüm engelleri aşıp bağımsızlık ilan etse bile, bağımsız bir ülke olarak kendi ayakları üzerinde durabilecek güçte mi?
Üstünkörü bir bakışla, Katalonya'nın bağımsız bir devlet için gereken her şeye sahip olduğu düşüncesine kapılmak mümün. Bayrağı ve lideri Carles Puigdemont var.
Bölgenin Mossos d'Esquarda adı verilen kendi polis gücü de var. Kendi yayın düzenleme kurulu ve hatta yabancı ülkelerde bir dizi 'misyonlara' da sahip.
Bunlar, dünya genelinde Katalonya'yla ticareti ve yatırımı teşvik eden 'mini' büyükelçilikler. Sağlık ve eğitim gibi kamu hizmetleri de Katalan hükümeti tarafından veriliyor.
Ama bağımsız bir devlet için çok daha fazlası gerekiyor. Sınır kontrolleri, gümrükler, uluslararası ilişkiler, merkez bankası, savunma, maliye, hava trafik kontrolü...
Şu anda bütün bunların hepsi Madrid tarafından yapılıyor.
Bu kurumların oluşturulduğunu düşünsek bile, Katalonya'nın bunların masrafını karşılayacak mali gücü var mı?
"Madrid bizi soyuyor"
'Madrid nos roba- Madrid bizi soyuyor' ayrılıkçıların gözde sloganlarından. Görece daha zengin Katalonya'nın İspanyol devletine verdiğinden daha azını aldığı düşünülüyor.
Katalonya, İspanya'nın diğer bölgeleriyle kıyaslandığında kesinlikle daha zengin. İspanya nüfusunun sadece yüzde 16'sına ev sahipliği yapmasına karşın, gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 19'unu üretiyor ve ihracatın dörtte birini yapıyor.
Turizmde de büyüklüğüne kıyasla çok geniş bir yer tutuyor. İspanya'ya geçen yıl giden 75 milyon turistin 18 milyonu Katalonya'yı ziyaret etti.
Tarragona Avrupa'nın en büyük kimyasal madde merkezlerinden.
Barcelona limanı da AB'deki en büyük 20 liman arasında.
Çalışan nüfusun üçte biri yükseköğrenim mezunu.
Katalanlar'ın bölgede harcananın daha fazlasını vergi olarak ödediği de doğru.
İspanyol hükümetinin son verileri açıkladığı 2014'te Katalanlar bölgeye harcanandan 10 milyar euro daha fazla vergi ödedi.
Peki, bağımsız bir Katalonya bu farkı bölgede tutabilecek mi?
Bazıları, Katalonya'nın bağımsızlıkla arttıracağı vergi gelirinin, yeni kamu kuruluşları tarafından yutulacağını söylüyor.
Bazıları da devletin refahı daha zengin bölgelerden daha yoksul yerlere aktarmasının doğru olduğuna dikkat çekiyor.
Katalonya Başkanı Puigdemont, birkaç gün içinde bağımsızlık ilan edeceklerini söyledi.
Dış borç sorunu
Belki daha da büyük endişe kaynağı Katalonya'nın kamu borcu.
Katalan hükümetinin 77 milyar euro dış borcu var, bir başka deyişle bölgenin GSYH'sinin yüzde 35,4'ü. Borcun 52 milyar eurosu da İspanyol hükümetine.
İspanya hükümeti uluslararası mali krizin ardından 2012'de, uluslararası piyasalardan borç bulamayan bölge yönetimleri için özel bir fon oluşturmuştu. Bu fondan en çok yararlanan şimdiye kadar 67 milyar euro borç alan Katalonya oldu.
Katalonya bağımsız olursa bu fona erişimini kaybetmesi bir yana, Katalonya'nın bağımsızlıktan sonra bu borcun ne kadarını ödemeye gönüllü olduğu sorusunu gündeme getirecek.
Bu soru, hiç şüphesiz bağımsızlık için yapılacak herhangi bir müzakere sürecini gölgeleyecek. Bölgesel yönetimin, merkezi hükümete borcu bir yana, Madrid yönetimi Barcelona'nın ulusal borcun bir kısmını üstlenmesini de bekleyecek mi?
AB üyeliği ve İspanya
Katalonya ekonomisini İspanya'dan ayırmanın zorluğu bir yana, Katalonya'nın ekonomik gücü bağımsız ülkenin AB'ye, en azından ortak pazara üye olup olmayacağına bağlı olabilir.
Katalonya ihracatının üçte ikisini AB üyesi ülkelere yapıyor. İspanya'dan ayrılırsa, doğrudan ve derhal birlik üyesi olamayacaklar. Yeniden AB'ye üyelik başvurusu yapmaları gerekecek ve bunu İspanya da dahil bütün AB ülkelerinin onaylaması lazım.
Bazı bağımsızlık yanlıları, bölgenin Norveç gibi bir çözüme razı olabileceğini söylüyor. Yani AB'ye tam üye olmadan ortak pazara erişim. Katalanlar ortak pazara erişim için para ödemeye ve AB vatandaşlarının serbest dolaşımını kabul etmeye hazır olabilir. Ancak İspanya istediği takdirde, bağımsız Katalonya'nın hayatını zorlaştırabilir.