Gazeteduvar yazarı Bahadır Özgür, Tarım Kredi Kooperatifleri’nin iştiraki Gübretaş’ın İran’daki fabrikasından Türkiye’ye gübre taşımak için 100 milyon dolarlık yatırımla satın aldığı iki geminin önce Sezgin Baran Korkmaz’ın Bodrum’daki Kervansaray Otel’i sattığı iş insanı Şaban Kayıkçı’ya, daha sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın oğlu Burak Erdoğan'la ortaklıklarıyla bilinen Çetinkaya Ailesi'nin şirketine geçişinin öyküsünü yazdı.
Özgür’ün verdiği bilgiye göre bir zamanlar Diyarbakır İl Tarım Müdürlüğü’nde memur olan Şaban Kayıkçı, kısa sürede adeta sihirli değnek dokunmuşcasına zenginleşti. Gübretaş 2008’de İran’da dev gübre fabrikası Razi Petrokimya’yı, Şaban Kayıkçı’nın şirketiyle birlikte satın aldı. Kayıkçı bu şirkette yüzde 23.9 pay sahibiydi. Kayıkçı’nın kardeşi Gübretaş’ın İran’daki şirketin yönetim kuruluna girdi.
Gübretaş daha sonra İran’dan amonyak getirmek için 100 milyon doları bulan bir yatırımla, deniz filosu kurmaya girişti. 2013’te Güney Kore’ye sipariş ettiği iki LNG gemisi, törenle teslim alındı ve gemi sayısı 5’e yükseldi. Gemilerin adı, ANKA ve DİCLE’ydi.
Gübretaş, 2015’e yılında denizcilik filosunun zatı şirketi Negmar'ın hisselerini satışa çıkardı. İhaleye katılan tek şirket olan Raintrade Petrokimya ve Dış Ticaret A.Ş.,’nin sahibi Şaban Kayıkçı ve Suudi Arabistanlı ortaklarıydı.
Bahadır Özgür, Gübretaş’ın satış sürecini şöyle anlattı:
"Raintrade, yükümlülüğünü yerine getirmediğinden dolayı ihale iptal edildi. 2016’da tekrar çıkılan ihalede de Raintrade yine tek alıcıydı. Onun da aynı gerekçeyle iptalinin ardından yapılan üçüncü ihaleye iki firma katıldı: Raintrade ve Asya Gaz.
Yani Şaban Kayıkçı’nın İran’daki yatırımında ortağı olduğu Gübretaş, denizcilik hisselerini satıyor; Şaban Kayıkçı’nın şirketiyle, Şaban Kayıkçı’nın diğer şirketi ihalede yarışıyor; ihaleyi Şaban Kayıkçı kazanıyordu."
Özgür'ün verdiği bilgiye göre İran'dan amonyak taşımak için alınan iki geminin adresi ise farklı bir şirket oldu:
"Gübretaş’ın denizcilik şirketlerinin bir kısmı Negmar’la birleştirilmişti; bir tanesi hariç: Nbulkgas. Güney Kore’den alınan gemiler onun bünyesindeydi. Nbulkgas, 2015’te Negmar Denizcilik tarafından kurulmuş ve adet olduğu üzere Şaban Kayıkçı ile Suudi Arabistanlılar da 2017’de yönetime dahil olmuştu.
İki yıl sonra, 2020 yılında Gübretaş borsaya yaptığı açıklamayla Nbulkgas’ı satışa çıkardığını duyurdu. Kısa süre sonra da şirketin 75 milyon dolar bedelle, Pasco Investment Holding CO.’ya satıldığı açıklandı.
Pasco Investment, bir off shore cenneti olan Marshall Adaları’ndaydı. Kağıt üzerinde 'büyük bir yabancı yatırımcı' hissi uyandıran şirket, gerçekte özbeöz yerliydi. Hem de tanıdık birisinin.
Pasco Investment’ın 2020’de İstanbul’da kurduğu şirketin adı Pascogas’dı ve 2019’da kurulan UBK Denizcilik’in isim değiştirmiş haliydi. Kurucusu da Uğur Berke Kayıkçı’ydı. Kayıkçı, Marshall Adaları’ndaki şirkette yöneticiyken, Türkiye’deki şirketin yönetiminden ayrılıp yerini, denizcilik sektörünün tanınmış isimlerine bıraktı: Mecit Çetinkaya ve oğlu Mecit Mert Çetinkaya.
Üç kuşak denizci olan ailenin üç ferdinin ismi de aynı. Dede Mecit Çetinkaya’nın hikayesi ise anlatılmaya değer.
1917’de Doğu cephesindeki savaşlarda yetim kalan ve Kazım Karabekir’in himayesiyle İstanbul’a getirilen binlerce çocuktan birsiydi. İnebolu’da bir ailenin yanına verilmiş, burada mavnacılık yapan bir kaptanın yanında işe başlamıştı. Kurtuluş Savaşı’nda silah ve mühimmat taşıyan mavnacılardan biri olarak İstiklal Madalyası verilmişti. Boğaz Köprüsü yapılana kadar da İstanbul’a gelen gemilerin yüklerini boşaltan mavna ağının sahibiydi.
1978 yılında vefat ettikten sonra kendi adını taşıyan oğlu Mert Çetinkaya, 1997’de Manta Denizcilik’i kurdu. Oğlu Mecit Mert Çetinkaya ile beraber yönetiyor şirketi. Kayıkçı’nın ortakları iki Mecit, mavnacı Mecit’in oğlu ve torunu yani.
Ama kamuoyu Mecit Mert Çetinkaya’nın adını ilk kez, akıllarda kazınmış bir 'deyimle' duymuştu. Erdoğan’ın televizyonda 'Gemi var, gemicik var' sözlerini söylemesine vesile olan 2007’de kurulan MB Denizcilik şirketinin sahipleri, Burak Erdoğan ve Mecit Mert Çetinkaya’ydı. Şirket, Çetinkayalar’a ait Manta Denizcilik’in adresinde faaliyete başlamıştı. Halen de ortaklık devam ediyor. 2020 itibariyle gemi sayısı 10’a yükseldi. İkisinin okul arkadaşlığı, aralarındaki yakın ilişki çok yazıldı, çizildi.
MB Denizcilik, 2021 yılının başında yer değiştirme kararı aldı ve Gübretaş’ın gemilerini alan Pascogas’ın adresine taşındı. Çetinkaya ailesinin Manta Denizcilik şirketinin de aynı adreste olduğunu not edelim. Özetle bütün şirketler tek bir adreste buluşmuş oldu.
Pascogas’ın aldığı ANKA ve DİCLE gemileri Panama bandıralı ve Panama’da kurulan, Şaban Kayıkçı’nın da bir dönem yöneticilik yaptığı off shore şirketlere bağlı faaliyet yürütüyor. Bu gemiler hiç amonyak taşıdılar mı bilmiyoruz ancak, sürekli yabancı şirketlere kiralandığını, petrol taşımacılığına da uygun halde modernize edildiğini, denizcilik haberi veren yayınlardan okuyoruz.
Bundan 13 yıl önce, çiftçiye daha ucuz ve iyi gübre sağlamak adına başlatılan milyon dolarlık yatırımların adresi, buralara kadar uzanıyor işte.”