Başbakan'a soruldu: TSK'yla uluslararası örgütlerin Afrin verileri neden farklı?

HDP İzmir Milletvekili Ertuğrul Kürkçü, Başbakan Binali Yıldırım’ın cevaplaması istemiyle verdiği soru önergesinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ile birlikte Suriye'nin kuzeybatısında bulunan Afrin'e yönelik gerçekleştirdiği Zeytin Dal Harekâtı'na ilişkin olarak verdiği ölü-yaralı sayılarının uluslararası örgütlerin verileriyle neden farklı olduğunu sordu.

Afrin harekatı süresince Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) verdiği ölü-yaralı sayılarıyla Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) verileri arasında çelişki olduğuna dikkat çeken Kürkçü, ayrıca Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) Suriye geneli için almış olduğu ateşkes kararına da değindi.

Ertuğrul Kürkçü, soru önergesinde şunları dile getirdi:

TSK açıklamaları                                                 

“TSK tarafından 28 Şubat’ta yapılan açıklamada Suriye’nin Afrin ilçesinde sürdürülen ‘Zeytin Dalı Harekatı’ kapsamında 20 Ocak’tan bu yana ‘etkisiz hale getirilen terörist sayısı’ 2184 olarak duyurulurken 25 Şubat’ta yapılan bir başka açıklamada ‘etkisiz hale getirilenler’in 58’inin ‘sağ ele geçirildiği’ ifade edilmiştir.

“TSK’den verilen bilgiye göre bugüne kadar harekat kapsamındaki çatışmalarda 34 TSK mensubu da hayatını kaybetmiştir.

“TSK duyurularında harekatın ilk günlerinden sonra çatışmalarda hayatını kaybeden ÖSO mensuplarının sayısına ve harekat sırasında hayatlarını kaybeden Afrin sakinlerine ilişkin bilgi verilmemekte, yaralı sayılarına ilişkin olarak da resmi kaynaklardan bilgi elde edilememektedir.

SOHR açıklaması

“Buna karşılık Suriye İç Savaşı boyunca dünya kamuoyunun çatışmaların maddi ve insani boyutları konusunda başlıca bilgi kaynağı olarak kabul ettiği Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) yayınladığı son raporda harekatın 39. günü itibariyle YPG/YPJ kayıplarını 261, TSK-ÖSO kayıplarını 44’ü TSK mensubu olmak üzere 280 olarak kaydetmiştir.

“Daha önemlisi harekatın başladığı 20 Ocak’tan bu yana 27’si çocuk 19’u kadın olmak üzere 139 sivil Afrin sakininin hava akınları ve topçu ateşi sonucu hayatını kaybettiğini duyurmuştur.

HRW açıklaması

“Uluslararası insan hakları kuruluşu İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) de 21, 27 ve 28 Ocak günleri gerçekleştirilen hava akınlarına ilişkin incelemede aralarında 17 çocuğun da olduğu en az 26 sivilin hayatlarını kaybettiğini, ölenler arasında Suriye’nin başka yerlerinden kaçarak Afrin’e sığınmış iki ailenin de bulunduğunu bildirmiştir.

BM açıklaması ve ateşkes kararı

“BM Genel Sekreteri sözcüsü Stephane Dujarric de 23 Ocak'ta yaptığı açıklamada  ‘Türkiye'nin sivillerin yaşamlarını elinden alan ve 6 bin kişinin evlerini terk etmesine yol açan harekatından derin endişe duyduğunu’ belirtmiştir.

“Son olarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Suriye’de insani ateşkes ilan edilmesi kararının Afrin de dahil Suriye’nin tümünde uygulanması gerektiği malumdur.

Sorular

* TSK’nin “Zeytin Dalı Harekatı” sırasında gerçekleşen insani kayıplara ilişkin olarak verdiği bilgiler ile SOHR ve HRW'nin açıkladığı askeri ve sivil kayıp sayıları arasındaki büyük fark nereden kaynaklanmaktadır?

* TSK'nin açıkladığı “etkisiz hale getirilen” 2184 kişinin sivil kayıpları da içerdiği kabul edilse bile bu sayı SOHR'un yerel kaynaklardan doğrulattığını bildirdiği sayılarla mukayese edilemeyecek kadar büyük olarak görülmektedir. TSK kayıp tespiti bakımından hangi doğrulama ölçütlerini kullanmaktadır?

* TSK ve hükümet sözcüleri ile Cumhurbaşkanı'nın açıklamalarına göre harekat sırasında hayatını kaybeden sivil yoktur. Buna karşılık, BM Genel Sekreteri sözcüsü, uluslararası gözlemciler ve insan hakları kuruluşlarının yanı sıra bireysel gözlemcilerin sosyal medyada paylaştıkları fotoğraf, video ve tanıklıklar sivil kayıpların varlığını teyit eder niteliktedir. Kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi açısından hükümetinizin tespit ettiği sivil kayıp sayısı sıfır mıdır?

* Harekat sırasında hem askeri hem sivil yaralılara ilişkin olarak elle tutulur resmi bilgiler verilmemektedir. Hükümetinizin bilgisi dahilinde Türkiye ve Afrin'de sağlık kuruluşlarında muayene ve tedavi gören kaç sivil/asker yaralı vardır? Bu sayıları kamuoyuyla paylaşacak mısınız?

* Harekata TSK ile birlikte katılan ÖSO mensuplarının kayıp ve yaralı sayısı kaçtır?

* TSK bugüne kadar 58 kişinin “sağ ele geçirildiği”ni bildirmiştir. Bu kişilerin arasında YPG/YPJ militanı veya Demokratik Suriye Güçleri üyesi veya rejim güçleri üyesi olduğu mu düşünülmektedir? Türkiye Cumhuriyeti yurttaşı olmayan bu kişiler, hangi uluslararası hukuk kurallarına bağlı olarak nerede ve Türkiye Cumhuriyeti'nin hangi kurumunun gözetimi altında tutulmaktadır?

* Bilindiği gibi uluslararası çatışmalar sırasında uyulması gereken kuralları belirleyen Cenevre Konvansiyonu’na Türkiye de taraftır. Gerek harekatın sürdürülmesinde gerekse ele geçirilen kişilere yönelik insani ve hukuki muamele sırasında bu protokole uyulmakta mıdır? Bu protokolü ihlal eden bir uygulama tarafınıza rapor edilmiş midir? Edilmişse bununla ilgili tarafınızdan bir önlem alınmış mıdır?

* Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 24 Şubat'ta Suriye’de en az 30 gün sürecek “insani ateşkes” ilan etmiştir. Afrin harekatının da bu kapsamda olduğu başta ABD olmak üzere bütün Güvenlik Konseyi üyesi ülkelerce teyit edilmiştir. TSK bu karardan sonra da harekata devam etmiş midir? Devam ettiyse bu ateşkes sonrasında kaç insani kayıp gerçekleşmiştir? Hükümetiniz söz konusu BM kararına uymamaktan doğabilecek uluslararası yükümlülükleri karşılamak için hangi önlemleri almıştır?