Bedelli askerlik sürekli mi olacak?
BBC Türkçe-Ayşe Sayın
Milli Savunma Bakanlığı, uzunca süredir üzerinde çalıştığı "yeni askerlik sistemi" ile ilgili çalışmalarda neredeyse sona geldi.
AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan bir grup gazeteciyle sohbetinde, Milli Savunma Bakanlığı'nın yeni sistem konusunda önemli bir mesafe aldığını ancak bazı detaylar konusunda hala çalışmaların sürdüğünü bildirdi.
TBMM en geç ay sonunda 31 Mart'taki yerel seçim nedeniyle çalışmalarına ara vereceği ve yeni sistemin ayrıntıları üzerinde çalışmalar devam ettiği için bu konudaki yasa teklifinin seçimlerden önce Meclis gündemine gelmesi beklenmiyor.
Özellikle her dönem, sosyal medyada gündem olan "bedelli askerlik" isteyenlerin merakla beklediği yeni askerlik sistemi hangi yenilikleri öngörüyor? Askerlik süreleri kısalıyor mu?
Bakanlık ve AKP kaynaklarının verdiği bilgilere göre yeni sistemin getireceği değişiklikler ve ayrıntılarını 5 soruda inceledik.
Düzenleme, seçimden önce çıkacak mı?
Hayır. Milli Savunma Bakanlığı halen sistem üzerinde çalışıyor.
AKP kaynaklarının verdiği bilgiye göre yeni sistem 31 Mart yerel seçimlerinden sonra yaşama geçecek.
Bunun için henüz net bir takvim olmasa da bakanlık çalışmaları büyük bir ölçüde tamamladı.
Ancak askerlik sürelerinin hangi meslek grubuna ve hangi diploma sahiplerine nasıl uygulanacağı konusunda birkaç alternatif üzerinde çalışılıyor.
Bedelli askerlik sürekli mi olacak?
Evet. Yeni sistemin en belirgin özelliklerinden birisi her celp (askere alma) döneminde, mutlaka bedelli askerlik kontenjanı bulunacak.
Türkiye'de her yıl askerlik çağına 700 bin dolayında yurttaşın geldiği hesaplanıyor. Ve her yıl 400 bin dolayında asker ihtiyacı oluyor.
Zorunlu askerlik ihtiyacı dışındaki 200-300 bin kişi isterlerse bedelli askerlikten yararlanabilecek.
Ancak her koşulda bedelli askerlik yapacak olanlar da temel askerlik görevini yapacak.
Yapılan çalışmalarda ağırlıklı olarak 1 aylık temel askerlik eğitimi üzerinde duruluyor.
Bedellide yaş sınırlaması olacak mı?
Hayır. Askerlik yapma yeterliliği olan her yurttaş bedelli askerlik hizmetinden yararlanabilecek.
Bedelli askerlik ücreti, her yıl ekonomik koşullar, maliyetler göz önüne alınarak belirlenecek.
Bu konuda hangi formülün uygulanacağı henüz netleşmiş değil.
Tamamen profesyonel orduya geçilecek mi?
Hazırlanan pakette tamamen muvazzaf ya da paralı askerlik gibi bir profesyonelleşme öngörülmüyor.
Buna gerekçe olarak Türkiye insanının "asker millet" karakteri gösteriliyor.
AKP kaynakları, sivil yurttaşların askerlikle bağının tamamen kesilmemesi gerektiğini, mutlaka 1 ay da olsa "vatani görevini" yapması gerektiğini ifade ediyorlar.
O nedenle yakın gelecekte tamamen profesyonel ordu seçeneğine sıcak bakılmıyor.
Askerlik süreleri hangi kriterlere göre belirlenecek?
Yeni askerlik sisteminin en temel özelliğini, birden fazla ve farklı meslek, diploma gruplarına göre farklı askerlik sürelerinin uygulanacak olması oluşturuyor.
Askerlik süreleri mesleğe ve diplomaya göre belirlenecek.
Üzerinde çalışılan taslak metne göre, mevcut sistemde olduğu gibi üniversite mezunları içinde er olarak askerliğini yapmak isteyenlerin süresi daha kısa olacak, buna karşılık yedek subay olarak yapmak isteyenler için daha uzun bir süre olabilecek.
"Tezkere bırakma" olarak adlandırılan haktan yararlanmak isteyenler, sözleşmeli asker olarak maaş karşılığı örneğin 3 yıl bu görevi yaptıktan sonra isterse ayrılabilecek, isterse, sözleşmeli askerlik süresinde gösterdiği performans ve sicil durumu dikkate alınarak, muvazzaf asker olabilecek.
Ayrıca öğretmen, doktor gibi çeşitli meslek gruplarının askerlik süreleri de farklı olacak.
Süre olarak farklı gruplar ve diploma türüne göre 3, 6, 9 ya da 12 ay seçenekleri üzerinde duruluyor.
Üniversite mezunları için ağırlıklı olarak üzerinde durulan süre 6 ay, lise mezunları için ise 9-12 ay seçenekleri üzerinde duruluyor.