Bekir Bozdağ'a 'terfien tenzil', Başbakan yardımcılarına neşter; işte kabine revizyonunda dikkat çekenler
Miray Tamer - Hülya Karabağlı
"Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi"ni getiren anayasa değişikliği teklifinin yüzde 51.4 "evet" oyuyla kabul edildiğinin açıklanması sonrası yapılmasına kesin gözüyle bakılan kabine değişikliği bugün (19 Temmuz 2017) Başbakan Binali Yıldırım tarafından açıklandı. İki saat süren Erdoğan- Yıldırım görüşmesi sonucu yapılan değişiklik kapsamında 15 bakan yerini korudu, 6 yeni isim kabineye girerken, 5 bakan yer değiştirdi.
Revizyon kapsamında Başbakan yardımcılıklarında yapılan değişiklikler dikkati çekti. Nurettin Canikli, Mehmet Şimşek, Numan Kurtulmuş, Yıldırım Tuğrul Türkeş ve Veysi Kaynak'tan oluşan ekipte yalnızca Şimşek Başbakan Yardımcısı olarak yerini korudu. Kurtulmuş Kültür ve Turizm Bakanlığı, Canikli de Milli Savunma Bakanlığı görevlerine kaydırıldı.
Bekir Bozdağ Adalet Bakanlığı'ndan, Fikri Işık Milli Savunma Bakanlığı'ndan, Recep Akdağ da Sağlık Bakanlığı'ndan "Başbakan Yardımcılığı"na atandı.
Kabinede en kritik değişiklik, olağanüstü hâl uygulaması eşliğinde artan hak ihlalleri ve tutuklamalar nedeniyle gündemde olan Adalet Bakanlığı'nda yapıldı. Bekir Bozdağ Adalet Bakanlığı'ndan Başbakan Yardımcılığı'na kaydırılarak kabinede terfi etmiş görünse de, değişiklik "görevde tenzil" yorumlarına da neden oldu. Başbakan Yardımcılığı hükümet protokolünde daha önde olsa da, icrai imkânlar nedeniyle Adalet bakanlığı gibi önemli ve geniş bir teşkilatı bulunan bir idareyi yönetmekten uzak bir makam.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve AKP'yi kuran çekirdek kadronun içinde yetiştiği 'Milli Görüş'ün siyasi örgütlenmesi Saadet Partisi'nde 2003-2010 yılları arasında "Genel İdare Kurulu Üyeliği" görevini yürüten AKP Genel Başkan Yardımcısı Abdulhamit Gül Adalet Bakanlığı'na getirilmesi dikkati çekti. Abdulhamit Gül, kısa bir süre önce AKP oylarıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde "Baş Denetçi" (ombudsman) seçilen eski Refah Partili (RP) Şeref Malkoç’un da damadı.
Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu'nun, halk oylamasına giden süreçte "Evet" demeyeceklerini açıklaması, Erdoğan'ın tepkisine neden olmuştu. Erdoğan, o dönem şu ifadeyi kullanmıştı:
"Kadere bak; kimler, kimlerle beraber yan yana geliyor"
Kabinede revizyonu ile yapılan diğer önemli değişiklik Recep Akdağ'ın Sağlık Bakanlığı'ndan Başbakan Yardımcılığı'na kaydırılması oldu. 3 Kasım 2002 seçimlerinden sonra iktidara gelen AKP'nin yaklaşık 15 yıllık icraat döneminde en önemsediği alanlardan biri olan Sağlık Bakanlığı'nın başında, en uzun süreli hükümet üyelerinden biri olarak bulunan Akdağ, 'Tıp Fakültesi Akademisyenliği'nden siyasete atılan bir isim. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni bitiren ve uzun süre aynı üniversitede görev yapan Prof. Akdağ, AKP'nin sağlık politikalarına yön veren isim olmanın yanı sıra "Menzil tarikatı"na yakın bir isim olarak da zaman zaman gündeme geldi.
31 Ağustos 2016 tarihinde istifa eden Efkan Ala'nın yerine getirilen İçişleri Bakanı Süleyman Soylu koltuğunu korudu. Soylu'nun yerine o dönem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na atanan Mehmet Müezzinoğlu ise, yeni kabinede kendine yer bulamadı.
Yeni bakan, Twitter hesabıyla tartışma konusu oldu
Kabine değişikliği kapsamında Mehmet Müezzinoğlu'nun yerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na getirilen AKP Ankara Milletvekili Jülide Sarıeroğlu’na ait görünen Twitter'dakihesaptan 2013 yılında yapılan paylaşımlar dikkati çekti. Sarıeroğlu'na ait görünen ve "onaylı" anlamına gelen "mavi tik"li hesaptan o dönem SoL haber portalından "Erdoğan zeytinyağı gibi, AKP'yi eleştirmek fırsatçılıkmış", "AKP Gezi Parkı'na yine şafak vakti saldırdı" başlıklı haberlerin paylaşıldığı ortaya çıktı. Söz konusu hesabı kapatan Sarıeroğlu, bu tweetlerin ortaya çıkmasının ardından Twitter'da "tek resmi hesap" anonsu taşıyan yeni bir hesap açtı, ancak "mavi tik" li resmi hesabın nasıl kendi adını taşıdığı konusunda bir açıklama yapmadı.
Tuğrul Türkeş de kabine dışı kaldı
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içindeki cunta yapılanması tarafından düzenlenen darbe girişimi sonrası Gülen cemaatine yönelik olarak başlatılan soruşturmalarla ilgili olarak "Adalet duygusu tatmin edilmeli, verilen cezalar yeniden ele alınmalı" diyen Başbakan Yardımcısı Tuğrul Türkeş'in de kabine dışı kalması dikkati çekti.
Türkeş, eski Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun bakanlık teklifini kabul etmesi nedeniyle MHP Genel Başkan Yardımcılığı görevini yürütürken disiplin kuruluna sevk edilmiş; babası Alparslan Türkeş'in kurucu lider olarak "Başbuğ" diye anıldığı eski partisinden ihraç edilmişti.
60, 61, 62’inci hükümetlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, 64 ve 65. hükümetlerde de Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı olarak görev yapan Faruk Çelik de, kabine dışında kalan isimlerden oldu.
Demircan, REFAHYOL hükümetinden 21 yıl sonra bakanlık koltuğunda
Başbakan dışında 26 kişiden oluşan AKP hükümeti yeni isimleri ve görev yeri değiştirilenlerle birlikte “Milli Görüş” kabinesi olarak değerlendirildi. 54. REFAHYOL Hükümet döneminde Devlet Bakanlığı yapan eski Refah Partili (RP) ve AKP Samsun Milletvekili Ahmet Demircan Sağlık Bakanlığı'na getirildi.
Demircan ile Abdulhamit Gül dışında, kabinede yer alan ve "Milli Görüş" geleneğinden gelen isimler şöyle:
Hakan Çavuşoğlu (Başbakan Yardımcısı), Mehmet Özhaseki (Çevre ve Şehircilik Bakanı), Nihat Zeybekci (Ekonomi Bakanı), Osman Aşkın Bak ( Gençlik ve Spor Bakanı), Lütfi Elvan (Kalkınma Bakanı), Naci Ağbal, (Maliye Bakanı) Bekir Bozdağ (Başbakan Yardımcısı), Numan Kurtulmuş (Kültür ve Turizm Bakanı), Veysel Eroğlu (Orman ve Su İşleri Bakanı), Fikri Işık (Başbakan Yardımcısı), Bülent Tüfenkci (Gümrük ve Ticaret Bakanı).
Hollanda krizinin aktörleri yerlerini korudular
16 Nisan'da yapılan halk oylamasına giden süreçte çeşitli ülkelerde konuşmaları iptal edilen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya ile Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, kabinedeki yerlerini korudular.
Söz konusu "kriz" sürecinde Erdoğan, Hollanda yönetimine şöyle seslenmişti:
"Ey Almanya sizin demokrasiyle uzaktan yakından alakanız yok. Sizin uygulamalarınız geçmişteki Nazi uygulamalarından farklı değil. Bize demokrasi dersi vereceksiniz, gelince orada Türk Bakanları konuşturmayacaksınız. Bunları uluslararası toplu olarak dile getireceğiz. Dünyaya rezil rüsva edeceğiz."
Enerji Bakanı yine Berat Albayrak
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın damadı Berat Albayrak ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı olarak devam edecek. Albayrak'ın ismi Ankara kulislerinde, Başbakan Yardımcısı adayları arasında geçiyordu.
Kabineye girenler:
Hakan Çavuşoğlu (Başbakan Yardımcısı), Abdülhamit Gül (Adalet Bakanı), Jülide Sarıeroğlu (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı), Osman Aşkın Bak (Gençlik ve Spor Bakanı), Ahmet Eşref Fakıbaba (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı), Ahmet Demircan (Sağlık Bakanı)
Görev yeri değişenler:
Bekir Bozdağ (Başbakan Yardımcısı), Fikri Işık (Başbakan Yardımcısı), Recep Akdağ (Başbakan Yardımcısı), Nurettin Canikli (Milli Savunma Bakanı), Numan Kurtulmuş (Kültür ve Turizm Bakanı)
Kabine dışında kalanlar:
Yıldırım Tuğrul Türkeş (Başbakan Yardımcısı), Veysi Kaynak (Başbakan Yardımcısı), Akif Çağatay Kılıç (Gençlik ve Spor Bakanı), Faruk Çelik (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı), Nabi Avcı (Kültür ve Turizm Bakanı), Mehmet Müezzinoğlu (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı)
"Bu bir bayrak yarışıdır, bu bir kan değişimidir"
Başbakan Binali Yıldırım, Bakanlar Kurulu'ndaki değişikliğe ilişkin olarak "Ne görevi bırakan ne de görevi alanın birbirine üstünlüğü söz konusu değildir. Ama bu bir bayrak yarışıdır, bir kan değişimidir ve Bakanlar Kurulunda zaman zaman bir yeni değişikliğe ihtiyaç duyulduğunda bunlar yapılır" dedi.
Açıklama sonrasında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Yıldırım, "Bu isimleri belirlenirken kriter ne oldu?" sorusuna şu cevabı verdi:
"Bir bakarsınız bu konuşulmaz, değişiklik yapılır. Biz de Sayın Cumhurbaşkanımıza arz ettik, gerekli görüşmeleri, istişareleri yaptık. Bugün de yapılan bu değişikliği kamuoyuyla paylaşıyoruz. Tabii ki arkadaşlarımız, görev yapanlar, bugün Bakanlar Kurulunda yeni göreve başlayacaklar, hepsi birbirinden üstün, kapasiteli, meziyetlere sahip arkadaşlar. O bakımdan ne görevi bırakan ne de görevi alanın birbirine üstünlüğü söz konusu değildir. Ama bu bir bayrak yarışıdır, bir kan değişimidir ve Bakanlar Kurulunda zaman zaman bir yeni değişikliğe ihtiyaç duyulduğunda bunlar yapılır. Genel olarak demokraside ve siyasette olan bir şeydir."
Yıldırım, görev dağılımına ilişkin bir soruya ise "Görev dağılımıyla ilgili çalışmalar devam ediyor. Özellikle başbakan yardımcılarının görev dağılımıyla, hangi kurumlardan, hangi başbakan yardımcıları, kimin sorumlu olacağı konusu. Gün içerisinde daha sonra ilan edilecektir" karşılığını verdi.