Berat Albayrak kimdir, Hazine ve Maliye Bakanlığı döneminde neler oldu?
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, pazar günü Instagram hesabından yaptığı bir açıklama ile istifa ettiğini duyurdu, ardından Twitter hesabını kapattı.
İletişim Başkanlığı'ndan pazartesi akşamı yapılan açıklamada ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Berat Albayrak'ın Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan istifa talebini kabul ettiği açıklandı.
Berat Albayrak'ın bu göreve getirilmesi de, görevde kaldığı süre boyunca yaptıkları da tartışmalı olmuş, muhalefet tarafından sık sık eleştirilmişti.
Albayrak'ın hayatını, bakanlığa giden yolunu ve icraatlarını inceledik.
Bakanlık öncesi kariyeri
1978'de İstanbul'da doğan Berat Albayrak, Fatih Koleji'nin ardından İstanbul Üniversitesi İngilizce İşletme Bölümü'nü bitirdi.
New York Pace Üniversitesi'nde finans üzerine yüksek lisans yaptıktan sonra Türkiye'de döndü. 2011'de Kadir Has Üniversitesi Bankacılık ve Finans Bölümü'ndeki doktora tezi, yenilenebilir enerji kaynakları ve finansmanı üzerineydi.
ABD'de olduğu yıllarda Çalık Holding için çalışmaya başlayan Albayrak, Türkiye'ye döndükten sonra aynı holdingde genel müdürlük yaptı.
Çalık Holding'den ayrıldıktan sonra 2014-15 yıllarında ise Sabah gazetesinde köşe yazarlığı yaptı.
İlk köşe yazısı: Herkes yeni Türkiye ile uyumlu olmalı
Berat Albayrak ilk köşe yazısında Türkiye'nin ekonomik açıdan yeni bir döneme girdiğini, neo-klasik ezberlerin dışında çözüm üretemeyen kişilerin itibar görmeyeceğini yazmış, ve "Artık siyasetçisi, bürokratı, akademisyeni vs. herkes yeni Türkiye ile uyumlu olmalı ya da ülkenin önünde takoz olmaktan çıkmalıdırlar" demişti.
Albayrak'ın abisi Serhat Albayrak da, Sabah gazetesinin de bağlı olduğu Turkuvaz Medya'nın Yönetim Kurulu Başkan Vekili görevini yürütüyor.
Berat Albayrak 2004 yılında o dönem başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan'ın kızı Esra Erdoğan ile evlendi,11 yıl sonra AKP'den İstanbul Milletvekili seçilerek olarak TBMM'ye girdi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Berat Albayrak 2015'te Meclis'e girer girmez önce Ahmet Davutoğlu'nun, ardından Binali Yıldırım'ın başbakanlığında kurulan hükümetlerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yaptı.
Bakanlığı döneminde Rusya ile Türkiye'nin ilk nükleer santralı Akkuyu için temel atıldı, çalışmalara başlandı.
2015-18 yılları arasında Türkiye'nin hidrolik, kömür ve yenilenebilir enerji kurulu gücü de artış gösterdi.
Kur kriziyle başlayan Hazine ve Maliye Bakanlığı
Berat Albayrak 2018'de yapılan seçimlerin ardından Türkiye'nin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçmesiyle birlikte Hazine ve Maliye Bakanı oldu.
Eskiden Başbakanlık'a bağlı bulunan Hazine Müsteşarlığı da bu bakanlığa bağlandı.
10 Temmuz 2018'de yeni kabinenin tanıtılmasının ardından açıklanan bu karar, yatırımcılar tarafından endişeyle karşılandı.
İngiltere'de yayımlanan Financial Times gazetesi, "2004'te Erdoğan'ın kızıyla evlenen Berat Albayrak'ın Hazine ve Maliye Bakanı olması, Türkiye ekonomisinin sağlığı ve Merkez Bankası'nın bağımsızlığı konularında endişeli olan yabancı yatırımcı ve uzmanları alarma geçirdi" ifadelerini kullandı.
ABD merkezli uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's da bu kararı eleştirdi.
Kabinenin açıklanmasının ardından TL dolar karşısında yüzde 3,8 değer kaybetti.
İlerleyen haftalarda Merkez Bankası'nın faiz artırma beklentilerini karşılamaması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ABD Başkanı Donald Trump ile Pastör Andrew Brunson üzerinden yaşadığı gerilimle birlikte Dolar/TL kuru birkaç ay içinde 4,5 seviyesinden 6,5 seviyesine yükselerek rekor kırdı.
Sonrasında gelen yüksek faiz artırımı ve rahip Brunson'ın bırakılmasıyla birlikte dolar 5 TL seviyelerine geriledi.
Albayrak bunun ardından "6 liradan, 7 liradan bol bol döviz alanlar şimdi kara kara düşünüyor" dedi.
Dövizde 'Demir yumrukla düşürdük' söyleminden, 'Uğraşmıyoruz, istesek düşürürüz' söylemine
Mart 2019'da Rize'de konuşan Albayrak "Birileri Türkiye batacak, dolar 7, 8 lira olacak diye hayaller kurdu" dedi.
Bu konuşmasından yaklaşık bir yıl sonra dolar 7, bir buçuk yıl sonra da 8 lira seviyelerini geçti.
Albayrak Mart 2019'daki konuşmasında "Güçlü yumruğumuzu vurduk, doları 5 liraya düşürdük" derken, 2020'ye gelindiğinde bu konudaki söylemini tamamen değiştirdi "Biz dolarla uğraşmıyoruz, istesek düşürürüz" diye konuştu.
Albayrak değer kaybetmiş TL hakkında "rekabetçi kur" dedi ve ihracatın bu sayede ithalatı geçeceğini söyledi.
Bir TV kanalında "Doların yükselmesiyle endişelendiğini" söyleyen sunucuya "Dolarla mı maaş alıyorsunuz? Dolarla borcunuz mu var?" diye yanıt vermesi muhalefetin yanı sıra ekonomistler tarafından da eleştirilmesine yol açtı.
Muhalefetten eleştiriler
Berat Albayrak, bir kur şoku ile başlayan görevi boyunca muhalefetten yoğun eleştiri aldı. Göreve başlamasının ardından Türkiye'de yükselen enflasyon, değer kaybeden TL artan hayat pahalılığı ve geçim zorluğu, muhalif siyasetçilerin hedefindeydi.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu "Bir eli yağda, bir eli balda" ve "İşsizlik nedir bilmez" dediği Albayrak hakkında Erdoğan'a pek çok çağrı yapmış, "Sosyete damadın görevine son ver" demişti.
HDP İstanbul Milletvekili Garo Paylan da Ağustos 2020'de Albayrak'ın yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde "İki yılda ekonomiyi batırdınız. İstifa etmeyi düşünüyor musunuz?" diye sormuştu.
HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, Albayrak'ın geçen hafta AKP'li milletvekillerine bir brifing vererek "Dövize müdahale olmayacak" demesini şu söylerle eleştirmişti:
"Brifing verecekseniz çarşıya, pazara gidin, oradaki esnafa, tüketiciye brifing verin, bakalım onlar size, siz o brifingi vermeye kalkıştığınızda neler anlatacak.
"Eğer biraz cesaretiniz varsa, çıkın halkın arasına gidin ve bu ekonomi politikalarının doğru olduğuna dair görüşlerinizi onlara anlatmaya çalışın."
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de Cumhurbaşkanı Erdoğan'a seslendiği bir konuşmasında "Program ve bütçeyi Damat Bakan'ı sürecin dışında tutarak revize edin. (…) Ya milleti seçip gereğini yapacaksın, ya damadını seçip ilk sandıkta gideceksin" demişti.
Akşener, bu konuşmalarını Albayrak'ın istifasının ardından Twitter hesabında paylaştı.
Berat Albayrak istifa etmeden bir gün önce de dövize dair açıklamalarıyla gündeme gelmişti. Albayrak "Faizi yükseltirseniz, döviz düşer. Ama bizim derdimiz bu değil" demiş, üretimin sürmesi ve istihdamın azalmaması için faizi artırmadıklarını söylemişti.
Albayrak ayrıca dövizde birkaç ay içinde yeni bir denge beklediklerini söylemişti.
Aynı günlerde Twitter'da Berat Albayrak'ın istifasını talep eden ve ona destek çıkan farklı etiketler gündem olmuştu.
ABD ile 'damatlar hattı' ve Halkbank davası
ABD merkezli New York Times gazetesi, ABD Başkanı Donald Trump'ın damadı Jared Kushner'in, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın damadı Berat Albayrak ve Aydın Doğan'ın damadı Mehmet Ali Yalçındağ ile özel bir ilişkisi olduğunu ve iki ülke arasındaki pek çok konunun damatlar seviyesinde görüşüldüğünü yazdı.
Gazeteye konuşan Erdoğan'ın birden fazla danışmanı, iki liderin de bu yöntemi tercih etme nedenleri arasında kendi devletlerinin kurumları tarafından ihanete uğrayabileceği korkusunun da bulunduğunu söyledi.
Bazı yorumcular bu hattın, Trump'ın Türkiye'ye yönelik bazı yaptırımları uygulamaktan vazgeçmesinde işe yaradığını öne sürüyor.
ABD basınında Albayrak'ın adı 2017'de Enerji Bakanı olduğu dönemde de gündeme gelmişti.
Amerikan Wall Street Journal gazetesi Albayrak'ın Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile birlikte ABD'ye giderek, başkanlık yarışında Donald Trump'ın kampanya danışmanlığını yapan Michael Flynn ile Fethullah Gülen'in Türkiye'ye götürülmesini görüştüğünü yazdı.
Albayrak, İran'a yönelik yaptırımları delme suçundan ABD'de hapis yatan eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla'yı, cezasını çekip Türkiye'ye gönderildikten sonra 2019'da havalimanında karşılaşmıştı.
Atilla döndükten birkaç ay sonra Borsa İstanbul Genel Müdürü olmuştu.
Tartışmalara yol açan istifa
Berat Albayrak'ın bakanlığı gibi istifası da farklı açılardan tartışmalara yol açtı.
Albayrak, Instagram hesabından çok sayıda yazım hatası içeren bir istifa mektubu paylaştı ve aynı anda Twitter hesabı kapandı.
Bunun üzerine Albayrak'ın hesaplarının hacklenmiş olabileceği düşünüldü.
Fakat bir süre sonra Albayrak'ın gerçekten istifa ettiği ve paylaşımın gerçek olduğu ortaya çıktı.
Bu sefer de bir bakanın basının karşısına geçerek konuşmak yerine bir Instagram paylaşımıyla istifa etmesinin ne kadar doğru olduğu tartışılmaya başlandı.
Bütün bunlar olurken ana akım TV kanalları, gazeteler ve ajansların neredeyse tamamı Albayrak'ın istifasına dair hiçbir haber yayımladı. Bu durum sosyal medya kullanıcılarından siyasetçilere kadar geniş bir kesimin tepkisini topladı.
İnternet siteleri, Yeni Şafak'ın İngilizce sayfasının da konuyla ilgili haberini daha sonra sildiğini aktardı.