Batman Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (BESOB) Başkanı Talat Kara, kentte son dönemlerde artan AVM ve marketler zincirinin küçük esnafı bitirme noktasına getirdiğini söyledi.
T24’e konuşan BESOB Başkanı Talat Kara, kent ekonomisini, oda çalışmalarını, kent esnafının sorunlarını ve çözüm önerilerini değerlendirdi.
Kara’ya yönelttiğimiz sorular ve yanıtları şöyle.
*Göreve ne zaman geldiniz ve kent için önemli gördüğünüz hangi projeleri hayata geçirdiniz?
2014 yılında göreve geldim. 3 yıldır da esnaflarımızın sorunlarıyla birebir ilgileniyoruz. Esnafı önce mesleki gruplarına göre sınıflandırarak ayrı ayrı toplantılar aldık. Durumu kötü olan esnaflarımızın yeniden iyi bir duruma gelebilmesi için girişimlerde bulunduk. Ben ve diğer yöneticilerimiz dahil 15’er günlük eğitim süreçlerinden geçtik. Batman esnafının ulusal market zincirlerine karşı ayakta duramayacağını görerek, bunun önlemini almaya çalıştık. Tüm esnafımıza çağrı yaptık. Gelin dışarıdan gelen ulusal sermayeye karşı duralım dedik. Önce marketlerle sonra tüm sektörlerle buluştuk. Oda olarak birçok projemiz var. Tüccar ve mütteahitlerimize Kamu Kanunu İhaleleri eğitimini verdik. Yüzlerce girişimciyi sertifikalandırdık. İstihdama katkı sağlamak amacıyla İŞKUR’la ortak çalışmalarımız oldu. Batman Üniversitesi ile ortak bir projemiz var. Proje kapsamında esnaf ve öğrenciler buluşacak. Esnafımıza üniversitede etkili iletişim ve stresle ilgili eğitimler verilecek. Kısa süre içiresinde sorun çözme ve karar verme teknikleri eğitimi verildi. Batman, İpekyolu görevini üstlenmiş lokomotif bir kenttir. Bugün batıdan Bitlis, Siirt, Van ve Hakkâri’ye gitmek isteyenler mecbur ilimizin güzergahını kullanıyor. Çevredeki illerin toptan sebze hali Batman Sebze Hali’dir. Oradaki hal esnaflarımız da önemli değerli çalışmalar yapıyorlar. Çünkü ilin ekonomisine katkı sunuyorlar. Biz de kentteki STK’larla beraber daha güzel ortak çalışmalar yapmayı arzuluyoruz. Öyle bir beklentimiz var.
Batıdaki Batmanlı işverenlere çağrı
*Batman'da hangi sektör ön planda ve kentte yatırım yapmak isteyenlere önereceğiniz bir sektör var mı?
Batman'a dışarıdan gelen sermayeleri ağırlamak istiyoruz. Tabi üretime dayalı firmaları. Resmi rakamlara göre kentimizde 13 bin kişi tekstil sektöründe çalışıyor. Bu yeterli mi? Değil. Bu rakam Batman ekonomisine katkı sağlar mı? Evet. Batmanlı olup dışarıda holding kurmuş olan çok değerli insanlarımız var. Bu değerli iş adamlarımızı üretime dayalı Batman halkı adına bir A.Ş veya kooperatifleşme tarzında bir işletme kurulabilirler. Sizin aracılığınızla buradan insanlarımıza çağrı yapıyorum. Batıdaki Batmanlı iş adamlarına diyorum ki Batmanlıysanız Batmanlı olma ruhunuz varsa gelin ortaklaşın, Batman adına her birimiz eliniz taşın altına koyun ve üretime dayalı bir işletme kuralım. Biz bunun için ön ayak oluruz. Her gün bunun için çalışırız da. Batmanlı olarak batıda devasal güzel işletmeler kurmuş insanlarımız var. Zamanında Batman'da kazandınız ve Batman'da büyüdünüz gelin Batman için bir şeyler yapalım.
*Tekstil sektörü dışında kent ekonomisini ayakta tutan hangi sektörler var?
Bize göre kent ekonomisini ayakta tutan küçük esnaftır. Ekonominin parametreleri küçük esnaftır. Küçük esnafı yaşatırsan kent büyür ve ekonomi de canlı kalır. Küçük esnafı yaşatmak için ne yapılabilir. Kalıcı kısa süreli çözümler üretmek lazım. Küçük esnafı unutmamak gerekiyor.
“Üç bin esnafımız sicil affını bekliyor”
*Kent esnafının sorunları nelerdir?
Bölgemizde ardı arda çatışmalı süreçler yaşandı. İşsizlik yükseldi. Arkasından neredeyse bütün esnafımız işini kaybetti. Daha sonra biliyorsunuz sicil affı çıktı. Birçok esnafımızın sicil affını bankalar dikkate almadı. En büyük sorunlarından bir tanesi budur. Esnafın önündeki en büyük engel diyebiliriz. Çünkü esnaf resmi olarak büyüyemedi. Esnaf yıllar önce ödeyemediği bir kredi kartı borcunu gecikmeli ödemiş bankaya gidiyor sicili sabıkalı görünüyor. Bu yetmezmiş gibi bir de devletin KOSGEB üzerinden verdiği desteklerin faizsiz kredilerini almak için bankaya giden esnaf yine sicili bozuk olduğu için kredi alamıyor. Batman’da hibe ve teşvikler çıktı. Fakat bu sicil affı işlenmediğinden dolayı esnaflarımızın mağduriyeti devam ediyor. Odamızın 17 bin 758 üyesi var. Bunlardan 3 bini sicil affını bekliyor. Batman’ın çok ciddi problemleri var. 17 bin üyemiz var bir de 8 bin kayıt dışı esnafımız var. Bizim bunları kayıt altına almamız için onlara koşulsuz şartlar sunmamız lazım. Aslında ilimiz küçük işletmelerle ayakta duran bir il. Organize Sanayi Bölgesi (OSB) küçük ve tek OSB’si olan bir iliz. Küçük esnafın sorunları çok. Sicil affı dışında da Batman çarpık ve imar planı olmayan bir kenttir. İmar izni alınmamış binlerce bina yapılmış. İmar planı ve izni olmadığından dolayı işletmeler hiçbir şekilde belediyeden ruhsat alamıyor. Yasaya göre, 2004 öncesi yapılan binalara veya işletmeler ruhsat veriliyor diyor. Ancak belediyemiz henüz o yasayı da kabul etmiyor. Ruhsat alamayan bir esnaf büyüme problemi yaşıyor. Çünkü resmi hiçbir şeyden faydalanamıyor. En son yaptığımız görüşmelerde kısmı bir yol aldık. Ama henüz 800 esnafın dosyası kayıt altına alınmayı bekliyor. Batman İpekyolu görevi üstlenmiş durumda. Böylesi bir rol gördüğü için çevre illerden çok göç alıyor. Buraya gelen insanların ne yapıyor küçük bir işletme açıyor. Fakat kayıt dışı kayıtlı esnafı ise zor durumlar yaşıyor. Çünkü kayıt altında bulunan esnaf vergisini faturasını ödüyor, ödemek zorunda. Hali ile kayıt dışı esnafı çok olan bir kentiz.
“Sigorta şirketleri sözleşmeleri iptal etti”
Yine bölgedeki çatışma sürecini gerekçe gösteren ilimizdeki sigorta şirketleri bu süreci fırsat bilip hiçbir işletmenin sigortasını sürdürmedi, sigortalamaktan vazgeçti ve sözleşmeleri iptal etti. Biz bunun takipçisi olduk. Gerek konfederasyon ve gerekse bakanlıklar nezdinde görüşmeler yaptık. Oda olarak bu sigorta şirketlerinin ofislerine gittik ya esnafımızı sahiplen ya da ilimizi terk edin dedik. Ama gel gör ki şirketler burası savaş bölgesidir diyerek sigortaları iptal etti. Yükümlükleri var yasal olarak ancak bizi savaş bölgesidir deyip sözleşmeleri iptal ediyor. Bu ciddi bir sıkıntı oldu esnafımız için çünkü esnaf işletmesini güvende hissetmiyor.
“Mahalledeki bakkal bu kentin güvencesidir”
*Sizin oda olarak bu sorunlar için çözüm önerileriniz nelerdir?
Ekonominin parametresi olan bu küçük işletmelerimizin sorunlarını Vali, Belediye ve ildeki STK'lar olarak el birliği ile çözebiliriz. Çözülmeyecek hiçbir şey yok. Batman olarak o gücümüz de var. Çünkü Batmanlı bakanlar da var. Ancak elbirliği olmadığımız için çözemiyoruz. Oda olarak bu sorunları somut olarak üç defa rapor haline getirdik ve bizim üst kurumumuz olan konfederasyona ve bağlı olduğumuz bakanlığa illettik ancak ülkenin gündeminden dolayı bir sonuç çıkmadık. Ülkenin Maliye Bakanı Batmanlı kendisine illettik ancak henüz bir dönüş olmadı. Hem güvenliği, hem huzuru ile hem de ekonomik olarak ülkeleri kalkındıran küçük esnaftır. Bugün bakkal ve manav yoksa sokağın ışığı da yoktur. Neredeyse anahtarımızı teslim ettiğimiz sokağın polisi güvenliği küçük esnaftır. Bakkal amcadır. Kentte ulusal marketler neredeyse her sokağın başında bir market açmış bu da bizi zor durumda bırakıyor. Batman’da 80’e yakın ulusal sermayenin marketi var. Bu rakam Batman’ın nüfusuna ve günlük kapasitesi küçük olan kentimiz için çok fazla. Bu sayı Van, Malatya, Sivas Gaziantep'teki market sayısından daha fazla nüfusa uyarladığımızda. Batman gibi gelişmekte olan, nakit paranın hızlı döndüğü bir kent olduğu için bu marketler hedef seçiyor. Daha önceki belediye başkanlarımızla bunu sık sık ilettik. Ruhsat vermeyeceklerinin sözünü aldık. Vermediler. Marketler mahkeme yolu ile kapalı kaldıkları günlerin hesabını belediyeden almak istediler. Buradan çağrı yapmak istiyorum. Eğer gerçekten güvenliği ve huzurunuz istiyorsanız yerel küçük esnafınızı koruyun. Çünkü ulusaldan gelen marketler zincirinin kent ekonomisine hiçbir faydası yok. Eğer gerçekten bu ulusal sermaye ilimiz seviyorsa buyursun üretime dayalı bir proje hayata geçirsinler. Yanlış anlaşılmasın biz Batman'a yatırım yapılmasına karşı değiliz. Biz üretime dayalı yatırım doğru buluyoruz. Tüketime dayalı bir geliş istemiyoruz. Market müdürlerini bile dışardan getiriyor bu zincirler.
“Barış sürecindeki kazanımlarımız heba oldu”
*Bu son iki yıldaki çatışmalı süreç esnafı nasıl etkiledi?
Büyük yaramızı deştiniz. Barış sürecinde gerçekten ülke genelinde olduğu gibi ilimizde de küçük esnafta hareketlilik vardı. Herkes huzurlu ve mutluydu. Ülke ekonomisine katkı sağlıyorduk. Ülke büyüyordu. Barış süreci bozuldu çatışmalar başladı. Kentler yakıldı, yıkıldı. Belki ilimizde yakılma, yıkılma olmadı ama biz de o ateş çemberindeydik. Biz de payımızı aldık. Hem maddi hem manevi olarak zarar gördük. Barış sürecinde kazandıklarımızı ve o bereketli günler hali ile siyah ve karanlık günlere dönüştü. O süreçte esnaf kazandığı kazanımlar teker teker kaybetti. Biz de en az Cizre ve Silopi kadar ekonomik olarak zarar gördük. Çünkü aydınlığın huzurun olmadığı yerde ekonomi de gelişmez. 2016 yılı içerisinde 850 esnaf kepenk kapattı. Türkiye'nin en işsiz kentlerinden sondan üçüncü kentiyiz. Ama hep şu var. Ülkenin en genç nüfusuna sahibiz. İşsizlik verileri Batman’ın yüzde 28’i işsizdir. Bu İŞKUR’a başvurup ve iş bulamayanların verisidir. Gayri resmi olarak bu oran yüzde 40’larda. Çünkü çoğu insan İŞKUR’un yerini bile bilmiyor. İlimizde bu arada 170 yeni işletme açıldı. İlimizin en büyük sorunu nedir? Huzurdur. Yani barış sürecidir. Belki bize düşmez ama bizde ilin en büyük STK’sı ve 50 binin üzerinde istihdam sağlayan işletmelerin STK’sı olarak sorumluluklarımız da çok. Biz kendimizi arka mahalledeki insandan kendimizi sorumlu görüyoruz. Hali ile bizim en acil sorunumuz barıştır ve barış istiyoruz. Çünkü biz barış sürecinde gelişen istihdam gördük.